اندیشکده اسرائیلی: محور مقاومت فرو نپاشیده، بازسازی شده است
۱۴۰۴/۰۳/۰۷ ۲۰:۳۵ خلاصه خبر
اندیشکده اسرائیلی: محور مقاومت فرو نپاشیده، بازسازی شده است
راز زیمت، پژوهشگر حوزه ایران در ارتش اسرائیل، در مقاله‌ای برای اندیشکده INSS تأکید کرده که برخلاف ادعای فروپاشی محور مقاومت، این ساختار با الگوی غیرمتمرکز و چندکانونی، پس از طوفان الاقصی حتی بازسازی نیز شده است.
گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، در پی جنگ‌های پی‌درپی از زمان آغاز عملیات «طوفان الاقصی»، بسیاری درباره آینده محور مقاومت پرسش‌هایی مطرح کرده‌اند. برخی منابع غربی معتقدند این محور به‌دلیل تلفات سنگین طی ۶۰۰ روز گذشته در حال فروپاشی است. اما ارزیابی مؤسسه امنیت داخلی اسرائیل (INSS) (وابسته به دانشگاه تل‌آویو) دیدگاه متفاوتی دارد. در پژوهش این مؤسسه به قلم «راز زیمت» (متخصص حوزه ایران در وزارت جنگ اسرائیل) آمده است که محور مقاومت به‌عنوان یک شبکه غیرمتمرکز و انعطاف‌پذیر با منافع و هویت‌های مستقل فعالیت می‌کند و همچنان از سطحی از هماهنگی و حمایت ایران برخوردار است. «به‌همین دلیل، به‌جای نگاهی مبتنی بر یک محور هرمی، باید آن را به‌عنوان شبکه‌ای پویا و منعطف تحلیل کرد».به نوشته این مؤسسه اسرائیلی، پس از ترور شهید قاسم سلیمانی، گروه‌های محور مقاومت بیش‌ازپیش به سمت الگوی غیرمتمرکز حرکت کرده‌اند. این روند پس از عملیات طوفان الاقصی نیز تقویت شده است.نویسنده این پژوهش تأکید می‌کند که این محور هرگز تحت فرماندهی مستقیم و ساختار هرمی ایران عمل نکرده، بلکه به‌صورت یک پیوند نسبی فعالیت داشته است و با این حال، همچنان وحدت ایدئولوژیک، هدف مشترک در مقابله با اسرائیل و آمریکا، و هماهنگی راهبردی و عملیاتی میان اعضای آن وجود دارد. INSS نوشت: «پس از سقوط نظام اسد، ضعف روزافزون حزب‌الله و افزایش فشارها بر گروه‌های مسلح شیعه، این پرسش مطرح است که آیا هنوز محور منسجم و یکپارچه‌ای تحت رهبری ایران باقی مانده است؟»
به نوشته این مؤسسه «تحولات اخیر، به‌ویژه از زمان جنگ غزه، نشان می‌دهد که مفهوم "محور شیعی" نیازمند بازنگری است. ایران در دو دهه گذشته تلاش کرد با ایجاد شبکه‌ای از بازیگران منطقه‌ای، اغلب شبه‌دولتی، نفوذ خود را گسترش دهد. اگرچه پیش‌تر این محور ساختاری متمرکز و هماهنگ تلقی می‌شد، اکنون بیشتر به شبکه‌ای غیرمتمرکز و مستقل شباهت دارد».مرکز پژوهشی INSS در توصیه به مقامات اسرائیلی تأکید کرد که «تحلیل این مجموعه نیازمند تغییر از مدل هرمی به مدل شبکه‌ای است. همچنین باید سیاست‌هایی مجزا برای هر بخش این شبکه با هدف شناسایی اختلافات داخلی، بهره‌گیری از ضعف‌ها و کاهش نفوذ ایران در منطقه تدوین شود».هلال شیعی؛ فاصله میان نظریه و واقعیتدر بخشی از مقاله INSS آمده است: مفهوم محور تحت رهبری ایران، گرچه رایج شده، اما در عمل هرگز ساختاری هرمی و تحت فرماندهی مستقیم تهران نبوده است. این شبکه در واقع پیوندی انعطاف‌پذیر میان گروه‌هایی با منافع مشترک و دیدگاه ایدئولوژیک واحد در مقابله با اسرائیل و آمریکا به‌شمار می‌رود. ایران گرچه تلاش کرده نفوذ خود را حفظ کند، اما فعالیت‌های این شبکه را به‌صورت رسمی و قراردادی سازمان نداده است. پس از ترور قاسم سلیمانی در ژانویه ۲۰۲۰، اداره این شبکه به‌سمت تمرکززدایی بیشتر رفت. با آن‌که ایران همچنان نفوذ بالایی دارد، اما کنترل کامل و دائمی بر همه اجزای شبکه در اختیار ندارد».این اندیشکده افزود: «تفاوت منافع ایران و متحدانش به‌ویژه در رویدادهایی مانند تلاش گروه‌های عراقی برای ترور مصطفی الکاظمی در سال ۲۰۲۱ یا حملات انصارالله به ابوظبی، بدون هماهنگی آشکار با منافع ایران، مشهود است».
به عقیده INSS «با وجود تمرکززدایی، همکاری میان گروه‌های وابسته به ایران افزایش یافته است. این همکاری در دیدارهای منظم میان فرماندهان فلسطینی با حزب‌الله، هماهنگی عملیاتی حزب‌الله و حماس، و آموزش و پشتیبانی از سوی حزب‌الله به انصارالله و گروه‌های عراقی نمود دارد».اندیشکده مذکور در بخشی دیگر به نقش شهید سید حسن نصرالله در پی‌ریزی جریان مقاومت اشاره کرد و نوشت: «حسن نصرالله در این میان به‌ویژه با توجه به تجربه‌اش در مواجهه با اسرائیل و افزایش نفوذش در تهران پس از کشته‌شدن سلیمانی نقش محوری ایفا کرده است».INSS نوشت که گروه‌های مختلف این محور همچنین تلاش دارند با ساخت و انباشت تسلیحات دقیق، از جمله موشک‌ها و پهپادها، به‌صورت مستقل خود را مسلح کنند، پاسخی به تلاش‌های اسرائیل برای جلوگیری از انتقال سلاح از ایران. این تحولات موجب افزایش تعهد متقابل و گسترش منابع درون شبکه شده است.«راز زیمت» به عنوان نویسنده این مقاله در ادامه نوشت: «در عمل نیز ایران، به‌ویژه از طریق سپاه پاسداران، همچنان تلاش دارد ظرفیت‌های تضعیف‌شده محور مقاومت را بازسازی و تقویت کند. در لبنان، ایران به‌دنبال جبران از‌دست‌رفتن گذرگاه‌های راهبردی در سوریه و ترمیم توان موشکی حزب‌الله است. در عراق، تهران مخالفت آشکار خود را با خلع‌سلاح شبه‌نظامیان شیعه و ادغام آن‌ها در ارتش عراق اعلام کرده و رهبر ایران در دیدار با نخست‌وزیر عراق تأکید کرده است که این گروه‌ها بخشی اساسی از ساختار حکمرانی عراق هستند. در یمن نیز، ایران به حمایت از حملات انصارالله علیه اسرائیل و کشتیرانی در دریای سرخ ادامه داده است».
«راز زیمت» تأکید کرد که با توجه به پافشاری ایران بر حفظ نفوذ منطقه‌ای از طریق شبکه متحدانش، برخی تحلیل‌گران معتقدند تهران خواهد توانست از بحران‌های فعلی عبور کرده و حتی جایگاه منطقه‌ای خود را تقویت کند؛ همان‌طور که در مواجهه با بحران‌هایی مانند حمله آمریکا به عراق، جنگ داخلی سوریه یا ظهور داعش موفق به بازسازی نفوذش شد.او نوشت که در ارزیابی اندیشکده بریتانیایی چتم‌هاوس در مارس ۲۰۲۵ نیز آمده است که محور مقاومت، با وجود فشارهای بیرونی و تغییرات گسترده منطقه‌ای، همچنان توان تطبیق و بازسازی خود را دارد. سقوط دولت بشار اسد، تضعیف حزب‌الله و تشدید تحریم‌های ایران لزوماً به معنای فروپاشی این محور نیست. این شبکه با ساختاری انعطاف‌پذیر و غیرمتمرکز، توانسته است پس از هر بحران، خود را بازیابی کند. همچنین، با اتکا به اجزای مختلف خود همچون شبه‌نظامیان عراقی یا انصارالله، خسارت‌های واردشده به بخش‌هایی مانند حزب‌الله یا دولت سوریه را جبران می‌کند.در برابر تحلیل‌هایی که از ضعف این محور سخن می‌گویند، پژوهشگرانی چون ژاک نریا می‌گویند حزب‌الله نه‌تنها خلع‌سلاح نشده، بلکه با تشکیل یگان‌های جدید در جنوب لبنان، نفوذ خود را حفظ کرده است. به‌گفته او، تغییر تاکتیک حزب‌الله نتیجه فشارهای موقتی است، نه نشانه ضعف ساختاری. در مورد عراق نیز، مایکل نایتس تأکید می‌کند که ایران و شبه‌نظامیان شیعه با کنترل منابع نفتی و نهادهای دولتی، همچنان شبکه‌های مالی خود را حفظ کرده‌اند و عراق اکنون به دارایی راهبردی کلیدی ایران تبدیل شده است.
این کارشناس حوزه ایران در ارتش اسرائیل افزود: «اما پس از تحولات مهم سال گذشته، اکنون تحلیل‌گران از الگوی جایگزینی سخن می‌گویند: شبکه‌ای شیعی، غیرمتمرکز، نامتوازن و پویا که اجزایش با منافع، هویت‌ها و انگیزه‌های متفاوت فعالیت می‌کنند و تنها در برخی موارد با ایران هماهنگ هستند».او در ادامه به مقامات و تصمیم‌گیران اسرائیل توصیه می‌کند که «به درستی تحولات را درک کنند» و اینکه پایبندی به مدل قدیمیِ محور متمرکز، باعث نادیده گرفتن پیچیدگی‌های نوظهور و دست‌کم گرفتن میزان واقعی نفوذ ایران می‌شود.«راز زیمت» تأکید می‌کند که باید روابط و تعاملات درون شبکه‌ای به دقت بررسی شود و هر بازیگر، مستقل از دیگری تحلیل گردد.#محور_مقاومت#ایران #حزب‌الله
20:35 • 7 خرداد 1404
نظرات کاربران