مثل همه انتخابات گذشته عراق، یکی از مهم‌ترین بحث‌ها بر سر «رقابت آمریکا و ایران» است. از سال ۲۰۰۵ که به عنوان خبرنگار آزاد برای پوشش اولین انتخابات بعد از سقوط صدام به عراق آمدم تا الان که ششمین انتخابات برگزار می‌شود، همیشه این جمله را از سیاستمداران شنیده‌ام که «عراق می‌خواهد ارتباط متعادلی با تهران و واشنگتن داشته باشد.» اما هر دولتی که سر کار آمده همواره متهم بوده به اینکه به یکی از دو طرف نزدیک‌تر است.

از آنجاکه نخست‌وزیر از طرف بزرگترین ائتلاف داخل مجلس و بعد از انتخابات تعیین می‌شود، نگاه‌ها همیشه به این بوده که کدام گروه با کدام گرایش، به ایران یا آمریکا، وارد مجلس می‌شوند. این انتخابات اما در شرایطی متفاوت برای تهران برگزار می‌شود.

پوستری که در مسیر فرودگاه بغداد به داخل شهر در محل ترور قاسم سلیمانی و ابو مهدی مهندس نصب شده خود گویای اوضاع است. پیش از این فقط تصویر این دو فرمانده و کسانی که همراهمشان کشته شدند بر دیوار جاده فرودگاه نصب بود اما حالا عکس حسن نصرالله، دبیر کل سابق حزب‌الله، و محمد سنوار، رهبر حماس، هم به آنها اضافه شده‌ است.

رای‌گیری ۲۰۲۱ عراق، اولین انتخابات بعد ازکشته شدن قاسم سلیمانی بود اما این بار کل «محور مقاومت» با فشار و فقدان بی‌سابقه رهبرانش مواجه است. در دو دهه گذشته تا همین انتخابات قبل، قاسم سلیمانی همیشه قبل از هر رای‌گیری برای رایزنی با گروه‌های مختلف و به‌خصوص احزاب شیعه به بغداد سفر می‌کرد. همزمان با او آمریکا هم نماینده خودش در امور عراق را روانه پایتخت این کشور می‌کرد.

به گفته بسیاری از منابع برای تهران و به‌خصوص قاسم سلیمانی انسجام «بیت شیعه» همواره مهمترین دغدغه در انتخابات بوده و اینکه در نهایت نخست‌وزیری سر کار بیاید که‌ اگر حتی خیلی لزوما طرفدار جمهوری اسلامی نباشد، دردسر هم برای تهران ایجاد نکند و‌ متحد بی‌چون‌وچرای آمریکا به شمار نرود.

واشنگتن در مقابل دنبال آن بوده که دولتی سر کار بیاید که جلوی «نفوذ ایران» را بگیرد. اما همان سال ۲۰۲۱ در نبود قاسم سلیمانی کاملا محسوس بود که «بیت شیعه» در حال فروپاشی است، به‌ویژه وقتی‌ که گروه‌های رقیب مقتدی صدر بعد از کشمش زیاد به نوعی مانع شدند که او و نمایندگانش نقشی در انتخاب نخست‌وزیر داشته باشند؛ روندی که به خروج صدری‌ها از مجلس انجامید. در این انتخابات هم که حامیان مقتدی صدر اصلا حضور ندارند.

از طرفی بعد از تحولات منطقه و به‌خصوص کشته شدن حسن نصرالله، در میان بسیاری از گروه‌های هم‌پیمان ایران این بحث مطرح شد که به واقع تا چه حد ‌می‌توانند روی تهران حساب کنند؟

منابع ارشد در بعضی از گروه‌های اصلی شیعه به بی‌بی‌سی فارسی گفته‌اند که حساب کتاب‌هایشان فرق کرده‌ و‌ با آنکه به توصیه‌های تهران احترام می‌گذارند، در نهایت «منافع عراق» برایشان اولویت دارد. شاید برای همین است که‌ همه این گروه‌ها شعارهایی با مفاهیم «عراق قوی» و «عراق مستقل» را انتخاب کرده‌اند.

واشنگتن این اوضاع را فرصت بزرگی می‌بیند. آمریکا مارک سفایا، فرستاده‌اش در امور عراق را هفته‌ها پیش از انتخابات به بغداد فرستاد‌ که در رسانه‌های این کشور سر و صدای بسیاری کرد. بسیاری از ناظران و همچنین گروه‌های نزدیک به تهران آقای سفایا را متهم کردند که برای «مهندسی انتخابات» آمده است.

آقای سفایا، عراقی‌تبار و ازمسیحی‌های کلدانی است. از چند و چون دیدارهای او اطلاع چندانی در دست نیست و‌ همین هم نگرانی گروه‌های مخالف آمریکا را بیشتر کرده است. ماموریت آقای سفایا هرچه باشد، تحولات اخیر در منطقه و فشار آمریکا بر دولت عراق و لبنان برای منحل کردن حشد شعبی و حزب‌الله نشان می‌دهد که واشنگتن فرصت غنیمت شمرده تا بازوهای ایران را قطع کند.

هرچند اینجا در عراق کم نیستند کسانی که هنوز هم معتقدند که همه این رقابت‌ها فقط در ظاهر است و در نهایت آمریکا و ایران بر سر تقسیم قدرت با هم کنار می‌آیند. مثل زینب و دوستانش که ما آنها را در یکی از کافی‌شاپ‌های جدید بغداد ملاقات کردیم.

او که با چند نفر از هم دانشگاهی‌هایش نشسته می‌گوید در انتخابات شرکت نکرده‌اند چون تصمیم‌ها از قبل گرفته شده و کیک بین تهران و واشنگتن و بقیه بازیگران منطقه‌ای مثل ترکیه و عربستان تقسیم شده است: «همه در این انتخابات هستند جز ما عراقی‌ها.»

اما در آن طرف شهر در مرکز انتخاباتی که ما در آن هستیم‌ کسانی هستند که با امید تغییر پای صندوق آمده‌اند. فاطمه که همراه مادر و برادرش آمده‌ می‌گوید که قهر با صندوق می‌تواند بدتر باشد و امیدوار است با انتخاب «نامزدهای مستقل و بی‌طرفتر» پارلمان و دولتی شکل گیرد که فقط «منفعت عراق» برایش مهم باشد.