همشهری آنلاین-یکتافراهانی : «میس دیتا» که قرار بود نماد هوش مصنوعی ایرانی باشد، به‌سرعت به یک نماد هشدار تبدیل شد: هشداری درباره فاصله میان نمایش و واقعیت.
اینوتکس کیش سال‌هاست که خود را یکی از معتبرترین ویترین‌های نوآوری در ایران معرفی می‌کند؛ جایی که قرار است تازه‌ترین دستاوردهای هوش مصنوعی، رباتیک، فناوری داده و استارتاپ‌های ایرانی دیده شوند. اما امسال، خبری از یک محصول واقعی یا یک دستاورد پیشرو نبود. در عوض، آنچه توجه رسانه‌ها و مردم را جلب کرد، شخصیت «میس دیتا» بود؛ موجودی که ابتدا به‌عنوان یک ربات پیشرفته معرفی شد، اما خیلی زود مشخص شد انسانی است با گریم و حرکات شبه‌رباتیک.
سیگنال خطر برای اکوسیستم فناوری ایران
اباذر کریمی پنابندانی، مدیر پروژه و عضو کمیسیون ملی هوش مصنوعی می گوید: این مسئله فقط یک خطای اجرایی نبود؛ بلکه نشانه‌ای عمیق‌تر از یک بحران ساختاری و می توان از آن به عنوان جایگزینی نمایش با فناوری واقعی یاد کرد. این اتفاق را می توان «هشدار بزرگ برای آینده نوآوری کشور» دانست.
بیشتر بخوانید:
- پشت پرده روبات‌های تازه‌وارد کیش | فناوری پیشرفته یا ترفند تبلیغاتی و حرکات نمایشی؟
- این روبات‌ها زندگی شما را نجات می‌دهند | جراحی سکته از فاصله ۴ هزارمایلی!
نمایش به جای نوآوری
اباذر کریمی پنابندانی در تحلیل این ماجرا می‌گوید: نمایش به‌جای فناوری خطایی است که در شأن اینوتکس نبود. ایران زیرساخت انسانی بسیار قوی در حوزه هوش مصنوعی دارد، اما آنچه در اینوتکس دیده شد، فاصله عمیق میان ظرفیت واقعی و برداشت برگزارکنندگان را نشان داد.
او تأکید می‌کند کشور از نظر علمی و فناورانه در حوزه AI کمبودی ندارد که بخواهد به چنین ترفندهایی متوسل شود. داشتن پژوهشگران برجسته در دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در رباتیک، پردازش زبان طبیعی و سیستم‌های هوشمند، استارتاپ‌هایی با محصولات عملیاتی، پروژه‌های صنعتی در بانک‌ها، بیمه، بهداشت و دولت از جمله توانمدی های ایران در این زمینه یه شمار می رود.
با چنین ظرفیت‌هایی، استفاده از یک انسان گریم‌شده به‌عنوان نماد فناوری، اشتباه استراتژیک محسوب می‌شود؛ اشتباهی که به گفته کریمی «سطح نمایشگاه را به‌طور قابل‌توجهی پایین آورد.
او می‌گوید: وقتی محصول واقعی وجود دارد، اما متخصصان واقعی دعوت نمی‌شوند، ناگزیر جای خالی را نمایش‌های غیرحرفه‌ای پر می‌کند.
ناآگاهی از شبکه ملی هوش مصنوعی؛ ریشه بحران
کریمی یکی از دلایل اصلی این اتفاق را عدم ارتباط برگزارکنندگان با شبکه ملی هوش مصنوعی عنوان می‌کند. به گفته او، اگر این اتصال وجود داشت: یک روبات واقعی، یک سیستم هوش مصنوعی بومی، یک محصول مبتنی بر داده، یا یک پلتفرم ملی AI می‌توانست به‌عنوان نماد فناوری کشور معرفی شود.
زنگ خطر جدی برای آینده نوآوری کشور
عضو کمیسیون ملی هوش مصنوعی تأکید می‌کند ایران ده‌ها محصول AI واقعی دارد؛ اما کسی آن‌ها را به نمایشگاه نیاورد. این ناآگاهی باعث شد روی صحنه، به‌جای فناوری واقعی، یک نمایش سطحی و غیرعلمی قرار گیرد؛ اتفاقی که به گفته کریمی می‌تواند یک زنگ خطر جدی برای آینده نوآوری کشور باشد.
از اعتبار نمایشگاه تا درک عمومی
به گفته کریمی، ماجرای میس دیتا سه ضربه جدی وارد کرد:
- تخریب تصویر علمی نمایشگاه
- اینوتکس، ویترین فناوری است؛ نه صحنه گریم و شو
- وقتی یک نمایش سطحی جایگزین علم می‌شود، اعتبار نمایشگاه زیر سؤال می‌رود و باعث نادیده گرفته شدن تلاش شرکت‌های واقعی AI می شود.
در کشور ده‌ها تیم قوی در حوزه هوش مصنوعی مشغول فعالیت‌اند. وقتی دستاورد آن‌ها دیده نشود، انگیزه و اعتماد این اکوسیستم آسیب می‌بیند و تصور غلط درباره هوش مصنوعی در ذهن مردم ایجاد می شود.
پایین آمدن سطح سواد تکنولوژیک
کریمی هشدار می‌دهد:مردم فکر می‌کنند هوش مصنوعی یعنی یک آدم با لباس رباتی! و این خطرناک است. به گفته کارشناسان جهانی چنین اتفاقاتی هم، سطح سواد تکنولوژیک عمومی را پایین می‌آورد.
ضرورت توجه به اعتماد عمومی و اعتبار علمی کشور
کریمی راه‌حل اصلی را در اتصال دوباره اینوتکس به شبکه ملی هوش مصنوعی می داند و معتقد است برای جلوگیری از تکرار چنین اشتباهاتی باید یک شبکه هماهنگ ملی تشکیل شود.
او پیشنهاد می‌دهد: اینوتکس، شرکت توسعه‌دهنده نمایشگاه، معاونت علمی، شرکت‌های دانش‌بنیان، و شوراهای تخصصی هوش مصنوعی در قالب یک ساختار مشترک عمل کنند.
به عقیده او ایران نیاز به نمایش‌های گریم‌شده ندارد؛ نیاز به اعتماد به توان واقعی خود دارد. اتفاق میس دیتا هم فقط یک ماجرای ساده نبود؛ یک هشدار عمیق بود.
هشداری که نشان داد اگر متخصصان واقعی کنار گذاشته شوند، اگر دستاوردهای علمی دیده نشوند، و اگر نمایش جایگزین فناوری شود، اعتماد عمومی و اعتبار علمی کشور آسیب می‌بیند.
