مردم بیشتر آب مصرف می‌کنند یا کشاورزان
در حالی که سال‌هاست آمار «۱۰ درصد مصرف آب در شرب» تکرار می‌شود، بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم آب شرب در کلانشهرها گاهی تا سه برابر این عدد بالا می‌رود.
خلاصه خبر
مردم بیشتر آب مصرف می‌کنند یا کشاورزان
در حالی که سال‌هاست آمار «۱۰ درصد مصرف آب در شرب» تکرار می‌شود، بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم آب شرب در کلانشهرها گاهی تا سه برابر این عدد بالا می‌رود.
گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ در سال‌های اخیر، آمار «۹۰ درصد مصرف آب در کشاورزی و ۱۰ درصد در شرب» به‌عنوان یک نسبت ثابت در فضای عمومی تکرار می‌شود؛ آماری که هرچند در مقیاس ملی کاملاً بی‌راه نیست، اما برداشت‌های نادرست و بعضاً شایعه‌سازی درباره کلانشهرهای کشور را به‌وجود آورده است.بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که بخش مهمی از این سوءبرداشت به یک نکته ساده برمی‌گردد: نسبت‌های ملی را نمی‌توان به محدوده‌های محلی و کلانشهرها تعمیم داد.بر اساس گزارش‌های رسمی وزارت نیرو و سند ملی آب، حدود ۸۸ تا ۹۲ درصد منابع آب استحصال‌شده در ایران به مصرف کشاورزی می‌رسد و سهم آب شرب و بهداشت بین ۶ تا ۸ درصد است.این نسبت در سطح کل کشور، با توجه به گستردگی اراضی کشاورزی، مصرف آب در مزارع سنتی و حجم برداشت از منابع زیرزمینی، واقعیتی شناخته‌شده است.اما مشکل زمانی آغاز می‌شود که همین نسبت، بدون توجه به شرایط محلی، به کلانشهرهایی مانند تهران، مشهد، شیراز، اصفهان یا تبریز تعمیم داده می‌شود.کلانشهرها اساساً الگوی مصرف متفاوتی دارند. در این مناطق، به دلیل جمعیت بسیار زیاد، تراکم سکونت، حضور صنایع، مراکز خدماتی بزرگ و کاهش سطح اراضی کشاورزی، سهم آب شرب و صنعت در سبد مصرف آب به‌مراتب بالاتر است.بررسی‌های وزارت نیرو نشان می‌دهد که در بسیاری از کلانشهرها، سهم مصرف شرب و صنعت از منابع آبی همان حوضه بین ۲۰ تا ۳۵ درصد است و در برخی دوره‌ها حتی به ۴۰ درصد هم می‌رسد.این رقم گاهی با عنوان «۳۰ درصد مصرف آب شرب» مطرح می‌شود، اما واقعیت این است که این عدد صرفاً به محدوده منابع آبی کلانشهر مربوط است، نه کل کشور.
یکی از مهم‌ترین دلایل این تفاوت، شیوه تأمین آب کلانشهرها است. هر کلانشهر تنها از چند سد مشخص و محدود تأمین می‌شود؛ برای مثال تهران از سدهای لار، لتیان، ماملو، طالقان و امیرکبیر تغذیه می‌شود. شیراز، تبریز، مشهد و اصفهان نیز هرکدام به چند سد مشخص متکی هستند.به همین دلیل، وقتی گفته می‌شود «۳۰ درصد آب این حوضه برای شرب مصرف می‌شود»، این عدد مربوط به حوضه آبی همان سدها است؛ نه کل استان، و نه کل کشور.مقایسه «حوضه محدود تأمین یک کلانشهر» با «مقیاس عظیم مصرف کشاورزی در کل استان» یا «کل کشور» اشتباه و گمراه‌کننده است و یکی از دلایل اصلی شکل‌گیری شایعات اخیر محسوب می‌شود.در حقیقت، منابع تأمین آب کلانشهرها کوچک‌تر و محدودتر از کل گستره آبی استان هستند.برای مثال، ممکن است یک استان ده‌ها هزار هکتار اراضی کشاورزی داشته باشد که از چاه‌ها، قنوات و رودخانه‌های متعددی آب می‌گیرند؛ اما شهر مرکزی آن استان تنها از دو یا سه سد محدود تأمین شود.بدیهی است که در چنین وضعیتی، نسبت مصرف در آن چند سد، به‌دلیل جمعیت بالا، به نفع شرب سنگین‌تر خواهد شد و عدد به حدود ۳۰ درصد خواهد رسید. اما در کل استان، همچنان مصرف کشاورزی رقم غالب را تشکیل می‌دهد.در جمع‌بندی باید گفت که شایعه «۳۰ درصد مصرف آب شرب در کشور» یا ادعای «مصرف شرب برابر با کشاورزی» بر پایه یک بدفهمی بزرگ شکل گرفته است. نسبت ۹۰ به ۱۰ همچنان در مقیاس ملی معتبر است، اما در کلانشهرها و در محدوده سدهای تأمین‌کننده آب شهر، به دلیل جمعیت بالا و مصرف صنعتی، سهم شرب می‌تواند تا سه برابر میانگین ملی افزایش پیدا کند.
فهم دقیق این تفاوت، شرط لازم برای تحلیل صحیح بحران آب و ارائه راهکارهای سیاستی واقع‌بینانه است و مانع از تداوم روایت‌های نادقیق و شایعاتی می‌شود که افکار عمومی را سردرگم می‌کند.در سال‌های اخیر، آمار «۹۰ درصد مصرف آب در کشاورزی و ۱۰ درصد در شرب» به‌عنوان یک نسبت ثابت در فضای عمومی تکرار می‌شود؛ آماری که هرچند در مقیاس ملی کاملاً بی‌راه نیست، اما برداشت‌های نادرست و بعضاً شایعه‌سازی درباره کلانشهرهای کشور را به‌وجود آورده است.بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که بخش مهمی از این سوءبرداشت به یک نکته ساده برمی‌گردد: نسبت‌های ملی را نمی‌توان به محدوده‌های محلی و کلانشهرها تعمیم داد.بر اساس گزارش‌های رسمی وزارت نیرو و سند ملی آب، حدود ۸۸ تا ۹۲ درصد منابع آب استحصال‌شده در ایران به مصرف کشاورزی می‌رسد و سهم آب شرب و بهداشت بین ۶ تا ۸ درصد است.این نسبت در سطح کل کشور، با توجه به گستردگی اراضی کشاورزی، مصرف آب در مزارع سنتی و حجم برداشت از منابع زیرزمینی، واقعیتی شناخته‌شده است. اما مشکل زمانی آغاز می‌شود که همین نسبت، بدون توجه به شرایط محلی، به کلانشهرهایی مانند تهران، مشهد، شیراز، اصفهان یا تبریز تعمیم داده می‌شود.کلانشهرها اساساً الگوی مصرف متفاوتی دارند. در این مناطق، به دلیل جمعیت بسیار زیاد، تراکم سکونت، حضور صنایع، مراکز خدماتی بزرگ و کاهش سطح اراضی کشاورزی، سهم آب شرب و صنعت در سبد مصرف آب به‌مراتب بالاتر است.بررسی‌های وزارت نیرو نشان می‌دهد که در بسیاری از کلانشهرها، سهم مصرف شرب و صنعت از منابع آبی همان حوضه بین ۲۰ تا ۳۵ درصد است و در برخی دوره‌ها حتی به ۴۰ درصد هم می‌رسد.
این رقم گاهی با عنوان «۳۰ درصد مصرف آب شرب» مطرح می‌شود، اما واقعیت این است که این عدد صرفاً به محدوده منابع آبی کلانشهر مربوط است، نه کل کشور.یکی از مهم‌ترین دلایل این تفاوت، شیوه تأمین آب کلانشهرها است. هر کلانشهر تنها از چند سد مشخص و محدود تأمین می‌شود؛ برای مثال تهران از سدهای لار، لتیان، ماملو، طالقان و امیرکبیر تغذیه می‌شود. شیراز، تبریز، مشهد و اصفهان نیز هرکدام به چند سد مشخص متکی هستند.به همین دلیل، وقتی گفته می‌شود «۳۰ درصد آب این حوضه برای شرب مصرف می‌شود»، این عدد مربوط به حوضه آبی همان سدها است؛ نه کل استان، و نه کل کشور. مقایسه «حوضه محدود تأمین یک کلانشهر» با «مقیاس عظیم مصرف کشاورزی در کل استان» یا «کل کشور» اشتباه و گمراه‌کننده است و یکی از دلایل اصلی شکل‌گیری شایعات اخیر محسوب می‌شود.در حقیقت، منابع تأمین آب کلانشهرها کوچک‌تر و محدودتر از کل گستره آبی استان هستند.برای مثال، ممکن است یک استان ده‌ها هزار هکتار اراضی کشاورزی داشته باشد که از چاه‌ها، قنوات و رودخانه‌های متعددی آب می‌گیرند؛ اما شهر مرکزی آن استان تنها از دو یا سه سد محدود تأمین شود.بدیهی است که در چنین وضعیتی، نسبت مصرف در آن چند سد، به‌دلیل جمعیت بالا، به نفع شرب سنگین‌تر خواهد شد و عدد به حدود ۳۰ درصد خواهد رسید. اما در کل استان، همچنان مصرف کشاورزی رقم غالب را تشکیل می‌دهد.
در نتیجه باید گفت که شایعه «۳۰ درصد مصرف آب شرب در کشور» یا ادعای «مصرف شرب برابر با کشاورزی» بر پایه یک بدفهمی بزرگ شکل گرفته است.نسبت ۹۰ به ۱۰ همچنان در مقیاس ملی معتبر است، اما در کلانشهرها و در محدوده سدهای تأمین‌کننده آب شهر، به دلیل جمعیت بالا و مصرف صنعتی، سهم شرب می‌تواند تا سه برابر میانگین ملی افزایش پیدا کند.فهم دقیق این تفاوت، شرط لازم برای تحلیل صحیح بحران آب و ارائه راهکارهای سیاستی واقع‌بینانه است و مانع از تداوم روایت‌های نادقیق و شایعاتی می‌شود که افکار عمومی را سردرگم می‌کند.#کم_آبی#مدیریت_مصرف#خشکسالی
21:59 - 25 آبان 1404
نظرات کاربران
