بااینحال، پاکستان اکنون به صفحه شطرنج جهانی بازگشته است. منیر دو دیدار در کاخ سفید با دونالد ترامپ داشت بهطوریکه رئیسجمهور آمریکا او را آشکارا «ژنرال مورد علاقه» خود نامید. عکسی پر زرقوبرق در دفتر بیضیشکل کاخ سفید، سرباز کت و شلوار پوش را در ماه سپتامبر نشان میدهد که به رئیسجمهور ایالات متحده نمونههایی از مواد معدنی حیاتی را نشان میدهد که امیدوار است سرمایهگذاری را جذب کند. مقامات آمریکایی و پاکستانی با حیرت از «روابط دوستانه» ایجاد شده بین این دو شخصیت، آن هم پس از جنگ هوایی چهار روزه بین هند و پاکستان در ماه مه صحبت میکنند. «الک راسل» و «حمزه جیلانی» در گزارشی برای فایننشال تایمز نوشتند، وقتی ترامپ ادعای آتشبس بین این دو کشور را به نام خود زد، منیر با اشتیاق از او تشکر کرد و رئیسجمهور آمریکا را برای جایزه صلح نوبل نامزد کرد.
منیر در داخل کشور با مخاطبان بسیار بدبینتری روبهرو است. حامیان منیر میگویند که او چهره سرسختی است که برای مقابله با انبوهی از چالشها لازم است. بااینحال، مخالفانش او را دنبال کننده سنت ننگین رهبران نظامی میدانند که با وعده ثبات میآیند و در نهایت بر سرکوب، طمع و جنگهای ویرانگر ریاست میکنند. روی کاغذ، این ژنرال به غیرنظامیان منتخب پاسخگو است. اما، بر اساس آنچه متحدان آن را یک سیستم «ترکیبی» مینامند، چهرههای مخالف و تحلیلگران معتقدند که منیر قدرت بیشتری نسبت به برخی از کسانی که رسما حکومتنظامی را اعمال میکنند، تثبیت کرده است. او همچنین پس از آنکه پارلمانِ فرمایشی، دوره ریاستش را از سه سال به پنج سال (که قابلتمدید است) تمدید کرد، خود را برای چیزی که میتواند یک دهه حکومت باشد، آماده کرده است. کنترل او بر پاکستان زمانی آشکار شد که در ماه ژوئن بهتنهایی برای ناهار با ترامپ دعوت شد.
وزیر امور خارجه ایالات متحده، مارکو روبیو، در یک کنفرانس خبری در دفتر بیضیشکل در ماه گذشته، از شهباز شریف، نخستوزیر پاکستان (چپ) و فیلد مارشال عاصم منیر استقبال میکند. منیر مطمئنا در حفظ اقتدار خود بیرحم بوده است: دادگاهها نسبت به سالهای گذشته مطیعتر شدهاند؛ مجریان و ستوننویسان تلویزیون میگویند که با سانسور شدیدی روبهرو هستند؛ اکثر رهبران حزب اصلی مخالف یا همان «تحریک انصاف پاکستان» (PTI)، در زندان یا مخفی هستند. درعینحال، ارتش بیشتر به کسبوکارها دستاندازی میکند. اما اصلاح این جامعه شکننده و ازهمگسیخته، کاری دشوار است. پاکستان کشوری است با دو درگیری حل نشده در مرزهایش، دو شورش، یک سیستم نیمه فئودالی ریشهدارِ سرمایهداری رفاقتی، اقتصادی که بیشتر جمعیت ۲۵۰میلیونی خود را با ناکامی مواجه ساخته است؛ و رأیدهندگان ناراضی که بسیاری از آنها از زندانی بودن محبوبترین سیاستمدار کشور، عمران خان، رهبر «تحریک انصاف پاکستان» خشمگین هستند.

در حال حاضر، فوریترین مورد در برنامه کاری این ژنرال عالیرتبه پاکستانی «ثبات» است. نیروهای امنیتی او در تلاش برای مهار شبهنظامیان هستند، درحالیکه در مرزهای غربی نیز با طالبان که زمانی نماینده پاکستان بود و بار دیگر مسوولیت افغانستان را بر عهده گرفته، درگیر هستند. پس از سرنگونی اولین رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱، برخی از عناصر نیروهای امنیتی پاکستان بیسروصدا از این جنبش تندرو در شورش دو دههایاش علیه نیروی اشغالگر به رهبری ناتو حمایت کردند. اما از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، تنشها افزایش یافته و دو کشور را در این ماه به جنگ نزدیک کرده است.
سرکوب افراطیون از سوی ارتش باعث شده که در آمریکا اعتبار کسب کند. اما این ثروت معدنی بکر پاکستان، بهویژه مس و عناصر کمیاب است که اسلامآباد معتقد است جذابترین عامل برای ترامپ است. مقامات حتی ایده توسعه بندر «پَسنی» در دریای عرب توسط سرمایهگذاران آمریکایی برای حمل مواد معدنی از داخل پاکستان را مطرح کردهاند. ایده حضور آمریکا در آنجا حساس است زیرا پَسنی در نزدیکی بندر گوادر تحت مدیریت چین و مرز ایران قرار دارد. وقتی فایننشال تایمز از این پروژه پرده برداشت، توفان سیاسی در پاکستان ایجاد شد. از جمله نگرانیها، تهدید روابط با چین بود که بیش از 40میلیارد دلار وام توسعهای از طریق ابتکار «کمربند و جاده» خود ارائه داده است.
سرتیپ شریف میگوید پاکستان به پیشنهادهای تجاری برای توسعه پسنی یا «هر بندر دیگری» علاقهمند است، اما او با احتیاط تاکید میکند که اگرچه «رابطه بسیار عمیقی» با آمریکا دارد، پاکستان و چین «برادران سرسخت» هستند. برای اسلامآباد، مدیریت روابطش با پکن و واشنگتن مدتهاست که محور اصلی یک سیاست خارجی پیچیده متمرکز بر تهدید هند است که از زمان استقلال با آن چهار جنگ داشته است. حسین، سناتور سابق، میگوید: «ما با غرب رفیق بودهایم و با چین رفیق هستیم. هیچکس از ما نمیخواهد که انتخاب کنیم.»
مقامات آمریکایی تصمیم گرفتهاند به منیر امید ببندند تا ثبات را در کشوری که نگران تبدیلشدنش به یک کشور ورشکسته بودند، تضمین کند. وزرای پاکستانی از دریافت تعرفه ۱۹ درصدی از دولت ترامپ که بسیار کمتر از ۵۰ درصدی است که به هند تحمیل شده، بسیار خوشحال هستند. اما دیپلماتهای کهنهکار پاکستانی کاملا آگاه هستند که باتوجهبه تمایل ترامپ به غیرقابلپیشبینی بودن، رابطه آنها با آمریکا میتواند یکشبه دوباره تیره شود.
برای نخبگان پاکستان، تهدید ثبات ممکن است نه از خارج، بلکه از داخل باشد. بدترین سناریو برای پاکستان این است که جوانان این کشور - که دو سوم جمعیت بزرگش زیر ۳۰ سال سن دارند - اعتراضات گستردهای مانند آنچه در ۱۸ماه گذشته از بنگلادش و نپال گرفته تا اندونزی، مراکش و ماداگاسکار دیده شده است، برگزار کنند. نظرسنجیها نشان میدهد که حزب «عمران خان» (که زندانی شده است) در انتخابات دیگری با اکثریت قاطع پیروز خواهد شد.
در انتخابات سال گذشته، حزب «تحریک انصاف پاکستان» علیرغم مجموعهای از اقدامات برای جلوگیری از پیروزیاش، بیشترین کرسیها را به دست آورد. اما ارتش و دو حزب پاکستان که در دهههای اخیر بهتناوب در قدرت بودهاند و در حال حاضر در یک ائتلاف ناپایدار قدرت را به اشتراک میگذارند، مانع از به دستگرفتن قدرت توسط آنها شدند. درحالیکه نخستوزیری «خان» به دلیل حکومت نامنظم مورد انتقاد گسترده قرار گرفت، بسیاری از جوانان پاکستانی اکنون او را بهخاطر ایستادگی در برابر حکومت ژنرالها و سیاستمداران قدیمی تحسین میکنند. بانک جهانی هشدار داده که تلاش پاکستان برای کاهش فقر متوقف شده است. نرخ فقر سال گذشته به بالاترین حد خود در هشت سال گذشته، یعنی 25.3 درصد، رسید، پس از آنکه بین سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۲ با ۴۶ واحد کاهش به 18.3 درصد رسید.
این کشور در سال ۲۰۲۳ پس از سیلهای ویرانگر و افزایش قیمت کالاها ناشی از حمله تمامعیار روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، در آستانه ورشکستگی قرار گرفت. بانک جهانی اعلام کرد که سیلهای «فاجعهبار» امسال باعث شده که پیشبینیهای رشد برای سال منتهی به ژوئن آینده 0.5درصد کاهش یافته و به 2.6درصد برسد. «محمد اورنگزیب»، وزیر دارایی پاکستان و بانکدار سابق جیپیمورگان، اطمینان دارد که میتواند برنامه ۷میلیارد دلاری صندوق بینالمللی پول را هدایت کند و اصلاحات لازم برای افزایش مالیات، تشویق سرمایهگذاری و کاهش تعرفههای واردات را رهبری کند.
اعتقاد او با دستیابی به اولین مازاد حسابجاری پاکستان در ۱۴سال گذشته، مهار تورم (که در زمان روی کار آمدن او در مارس ۲۰۲۴ به بالای ۲۰ درصد رسیده بود) و افزایش چشمانداز حاکمیت پاکستان توسط آژانسهای رتبهبندی به «پایدار»، تقویت شده است. اما بدهیها همچنان در حال افزایش هستند، و پرداخت بهره وامها بیش از ۴۶درصد از بودجه فدرال را برای سال منتهی به ژوئن ۲۰۲۶ به خود اختصاص داده است. اورنگزیب هشدار میدهد که این یک «مساله موجودیتی» است که اقتصاد با نرخی معادل یا کمتر از افزایش جمعیت سالانه پاکستان درحالرشد است. او میگوید اگر اقتصاد به رشد حدود 2.5 درصد ادامه دهد، «این بههیچوجه یک پیشنهاد پایدار نیست».
سرمایهگذاری کلی بهعنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی تنها 13.8درصد است که کمترین میزان در جنوب آسیا است. وضعیت سرمایهگذاران خارجی پاکستان پس از ۳۴سال، با مجموعهای از خروجهای شرکتهای چندملیتی، از جمله «پروکتراند گمبل»، در این ماه خدشهدار شده است. تاکنون، اقدام ژئوپلیتیک منیر به حفظ جریانی از بازپرداخت بدهیهای دوجانبه و موافقت ایالاتمتحده برای کمک مالی صندوق بینالمللی پول کمک کرده است. در این ماه، دولت موفق به خرید یک بانک دولتی کوچک توسط شرکت بینالمللی هلدینگ مستقر در ابوظبی شد.
اما این ابزار سرمایهگذاری به رهبری ارتش که دو سال پیش راهاندازی شد، هنوز نتوانسته حتی نزدیک به ۷۵میلیارد دلار پول نقد وعدهدادهشده از خلیجفارس را ارائه دهد. دخالت ارتش در اقتصاد، تلاشها برای اصلاحات را پیچیده میکند. در اواخر ماه ژوئیه، لابی نساجی و سایر گروههای صنعتی به ستاد کل ارتش پاکستان در راولپندی پرواز کردند تا از منیر بخواهند که اختیارات مربوط به بازداشت پیشنهادی برای اداره مالیات را محدود کند.









