اطلاعات نوشت: دکتر علی‌اصغر فانی، وزیر پیشین آموزش‌وپرورش، در نشست «عدالت و کیفیت مدارس دولتی از نظر تأمین و توزیع منابع مالی در آموزش‌وپرورش» که عصر دیروز از سوی اندیشکده دانا در مؤسسه اطلاعات برگزار شد، طی سخنانی گفت: مدت‌هاست در آموزش‌وپرورش بحث عدالت و کیفیت آموزشی مطرح است و استراتژی اصلی دولت را هم همین دو مؤلفه ذکر کرده‌اند؛ اما در ادبیات رسانه‌ها و در جامعه، عدالت آموزشی، بیشتر معادل ساختن مدارس در نظر گرفته می‌شود. این در حالی است که از جنبه‌های عدالت آموزشی می‌توان به مواردی همچون تأمین بودجه آموزش، کم کردن تنوع مدارس (زیرا وجود مدارس متنوع به ضعیف شدن مدارس دولتی و بی‌عدالتی دامن زده‌است)، توانمندسازی مدیر مدرسه (با توجه به نقش تعیین‌کننده او در ارتقاء کیفیت آموزش) و توانمندسازی معلم‌ها اشاره کرد. در حال حاضر بیش از ۵۲ درصد از معلمان ما در رشته غیرتخصصی خود کار می‌کنند.
وی ادامه داد: با ۹/۸ درصد سهم آموزش‌وپرورش از بودجه، نمی‌توان کیفیت آموزش را ارتقا داد و وزارتخانه‌ای که هر سال با ۲۵ تا ۳۰ درصد کسری بودجه مواجه است، نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد.
دکتر داود دانش‌جعفری، صاحب‌نظر در حوزه اقتصاد و سیاستگذاری نیز در این نشست بیان کرد: بر اساس گزارشOECD (سازمان توسعه و همکاری اقتصادی) در سال ۲۰۲۴، کشورهایی که درآمد خوبی دارند، بیشترین هزینه را صرف آموزش می‌کنند و به‌طور میانگین ۵/۳ درصد از تولید ناخالص داخلی آنها در این زمینه صرف می‌شود که البته همه این هزینه‌ها از سوی دولت تأمین نمی‌شود و سازمان‌های خصوصی هم مشارکت دارند.
بر اساس میانگین جهانی، بین ۴ تا ۵/۴ درصد از تولید ناخالص داخلی کشورها برای آموزش هزینه می‌شود. در ایران این عدد بین ۷/۲ تا ۳/۳ درصد از تولید ناخالص داخلی است. این در حالی است که کشورهای کم‌درآمد حدود ۵/۳ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به آموزش فرزندانشان اختصاص می‌دهند. قابل توجه این که ایران جزو کشورهای با درآمد متوسط (رو به بالا) است.
وی برای خروج آموزش‌وپرورش از بحران اقتصادی پیشنهاد کرد: برای افزایش بودجه آموزش‌وپرورش، می‌توان یک درصد (جدید) از مالیات بر ارزش افزوده را به این نهاد اختصاص داد.
در ادامه، دکتر مرتضی حاجی، وزیر پیشین آموزش‌وپرورش بیان کرد: رهبری همیشه تأکید داشته‌اند که در آموزش‌وپرورش باید اتفاقات جدیدی بیفتد. در برنامه هفتم توسعه بر ارتقاء سرمایه انسانی، تأمین کیفیت آموزش، جذب بازماندگان از تحصیل، تأمین عدالت آموزشی و ... تأکید شده‌است. ولی لازمه همه اینها، هزینه کردن برای آموزش‌وپرورش است و باید قبول کنیم که این هزینه، به منزله سرمایه‌گذاری است.
وی افزود: در سال ۱۳۷۴سهم آموزش‌وپرورش از بودجه عمومی کشور، ۷/۱۷ درصد بود و در سال ۱۴۰۳ این عدد به ۸/۹ درصد رسید. یعنی سهم آموزش‌وپرورش از بودجه تقریبا نصف شد. سهم آموزش‌وپرورش از تولید ناخالص داخلی نیز از ۹/۴ درصد به ۳ رسید. این اعداد بیانگر کاهش بودجه آموزش‌وپرورش نیستند، بلکه سقوط بودجه را نشان می‌دهند.
حاجی تأکید کرد: باید بخشی از سرمایه‌های فیزیکی کشور (نفت، گاز، معادن و...) به آموزش‌وپرورش اختصاص یابد. منابع اختصاص‌یافته نیز باید درست مصرف شوند. مدیریتی که در تهران نشسته، نمی‌تواند برای مدرسه‌ای در منطقه مرزی تعیین‌تکلیف کند؛ زیرا با شرایط آنجا بیگانه است. برای نجات آموزش‌وپرورش باید سراغ عدم تمرکز برویم و مدیریت محلی را پررنگ کنیم. می‌توان مدارس بزرگ را به مؤسسات آموزشی مستقل زیر نظر وزارتخانه تبدیل کرد تا از این طریق، مدارس باکیفیت‌تر، سرانه دانش‌آموزشی بیشتری کسب کنند .
کمک به کاهش رنج‌های مردم
حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرضا ایزدپناه، نماینده ولی فقیه و سرپرست روزنامه اطلاعات نیز در پایان این نشست با بیان ابعاد «گفتمان کاهش رنج مردم» در این روزنامه گفت: کار اندیشکده تبدیل داده‌های پژوهشی به طرح‌های عملیاتی است و خوب است که محور کار این اندیشکده، شناسایی دردهای مردم در حوزه آموزش‌وپرورش باشد.
وی تصریح کرد: روزنامه اطلاعات می‌تواند دردهای مردم را از متن جامعه در حوزه مأموریتی آموزش‌وپرورش شناسایی کرده و به مسئولان امر ارائه دهد و در مقابل، کارهای انجام‌شده مسئولان در راه کم کردن رنج‌ها و آلام مردم را نیز اطلاع‌رسانی کند.
