تقریبا همه‌ دانشمندان اتفاق‌نظر دارند که این جرم، یک دنباله‌دار است اما این موضوع مانع گسترش گمانه‌زنی‌ها درباره‌ سفر موجودات فضایی یا پایان بشریت نشده است.

اطلس ۳‌آی، سومین جرم میان‌ستاره‌ای است که تا کنون در آسمان ما دیده شده است. جرمی که از بیرون منظومه‌ شمسی آمده است. به همین دلیل نام آن با «۳‌آی» شروع می‌شود.

برخلاف بیشتر دنباله‌دارهایی که می‌شناسیم و به دور خورشید می‌چرخند، مسیر و سرعت این یکی نشان می‌دهد که از جایی دیگر در کهکشان ما آمده، یک بار از اینجا عبور می‌کند و اوایل سال آینده از ما دور خواهد شد.

برخی ویژگی‌های این جرم باعث شده پروفسور آوی لوب، اخترفیزیک‌دان دانشگاه هاروارد، و گروهی از رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی، احتمال مصنوعی‌بودن آن را مطرح کنند.

ایلان ماسک هم واکنش نشان داده و حتی کیم کارداشیان، در شبکه‌ ایکس نوشته: «صبر کن… ماجرای اطلس ۳‌آی چیه؟؟؟!!!!»

اما ناسا و اکثر اخترشناسان می‌گویند که تمام مشاهدات تاکنون با پدیده‌های طبیعی و غیرمرتبط با موجودات فضایی قابل توضیح است.

آنچه تا الان می‌دانیم

اطلس ۳‌آی نخستین‌بار در ژوئیه ۲۰۲۵ توسط تلسکوپ اطلس در شیلی، که با بودجه ناسا فعالیت می‌کند، رصد شد. از آن زمان، این کشف جامعه اخترشناسی جهان را به‌شدت هیجان‌زده کرده است.

کریس لینتات، استاد اخترفیزیک دانشگاه آکسفورد، می‌گوید: «احتمالا فقط چند ماه فرصت داریم و پس از آن هرگز این جرم را نخواهیم دید. بنابراین، مشتاقانه تلاش می‌کنیم تا زمانی که می‌توانیم، حداکثر اطلاعات را به دست آوریم.»

برخی گزارش‌ها اندازه آن را به بزرگی منهتن نیویورک تخمین زده‌اند. اما اندازه‌گیری‌های تلسکوپ فضایی هابل ناسا در ماه اوت نشان می‌دهد که قطر آن می‌تواند به بزرگی ۵/۶ کیلومتر یا به کوچکی ۴۴۰ متر باشد.

ناسا می‌گوید که این دنباله‌دار هنگام کشف با سرعت حدود ۶۱ کیلومتر بر ثانیه در فضا در حال حرکت بود.

از کجا آمده است؟

به نظرستاره‌شناسان اطلس ۳‌آی در زمان شکل‌گیری یک منظومه ستاره‌ای دوردست به وجود آمده است و میلیاردها سال در فضای میان‌ستاره‌ای در حال سفر کرده است.

این جرم ممکن است قدیمی‌ترین دنباله‌داری باشد که می‌شناسیم؛ یکی از مطالعات، سن آن را بیش از ۷ میلیارد سال برآورد کرده است. در این صورت قدمتش حتی از منظومه شمسی (که تنها ۴/۶ میلیارد سال پیش شکل گرفته) بیشتر است.

آقای لینتات می‌گوید: «این یعنی این دنباله‌دار اطلاعاتی درباره آنچه در آغاز تاریخ کهکشان رخ داده است، به ما می‌دهد.»

این دنباله‌دار از جهت صورت فلکی قوس در مرکز کهکشان راه شیری به‌ سوی ما آمده است.

این دنباله‌دار در ماه اکتبر از پشت خورشید عبور کرد و از دید زمین پنهان شد و همین پنهان‌شدن به برخی نظریه‌ها درباره‌ دلیل «مخفی شدن» آن دامن زد.

اما چندین کاوشگر فضایی مسیر آن را دنبال کرده‌اند و اکنون دوباره در معرض دید تلسکوپ‌های زمینی قرار دارد.

گرم شدن در نزدیکی خورشید

اطلس ۳‌آی با نزدیک شدن به خورشید و گرم شدن آن، شتابی فراتر از مقدار قابل‌انتظار بر اساس گرانش، نشان داد. یعنی سریع‌تر از آنچه تنها بر اساس نیروی گرانش انتظار می‌رفت، حرکت کرد.

آقای لوب حدس زده که ممکن است یک «موتور موشکی تکنولوژیک» آن را به جلو می‌راند و همین باعث سیل تیترها و شوخی‌های اینترنتی درباره‌ «سفینه‌ بیگانگان» شده است.

اما بسیاری از دانشمندان متخصص در زمینه دنباله‌دارها می‌گویند این شتاب در محدوده‌ پدیده‌ای طبیعی به نام «خروج گاز» است.

به گفته‌ آقای لینتات، این پدیده زمانی رخ می‌دهد که بخشی از یخ دنباله‌دار در اثر گرما به گاز تبدیل می‌شود و فواره‌هایی از گاز و غبار مانند موتورهای کوچک آن را به جلو می‌رانند.

در واقع، اطلس ۳‌آی بسیار فعال به‌نظر می‌رسد.

غبار خارج شده از دنباله‌دار معمولا نور را بازتاب می‌دهد و باعث می‌شود با نزدیک‌شدن به خورشید روشن‌تر شود و اطلس ۳‌آی بسیار سریع درخشید.

حتی برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که رنگ آن از سرخ به آبی تغییر کرده است، موضوعی که باعث نظریه‌پردازی درباره «منبع انرژی بیگانه» شده است.

اخترشناسان هنوز علت دقیق این تغییرات را نمی‌دانند ولی می‌گویند توضیح‌های طبیعی متعددی برای آن وجود دارد.

آقای لینتات حدس می‌زند که افزایش سریع روشنایی می‌تواند به دلیل «وجود مقدار زیادی یخ تازه» باشد.

اگر تغییر رنگ واقعی باشد نه ناشی از خطای اندازه‌گیری، این می‌تواند نشان‌دهنده تغییر ترکیب شیمیایی باشد.

آقای لینتات می‌گوید: «می‌خواهیم دقیقا بفهمیم بخش درونی این دنباله‌دار از چه ساخته شده است.»

شیمی مرموز

درک ترکیب شیمیایی اطلس ۳‌آی می‌تواند به ما بگوید منظومه ستاره‌ای‌ که میلیاردها سال پیش آن را ساخته، چگونه بوده است.

تلسکوپ‌ها تاکنون مقادیر زیادی دی‌اکسید کربن در این دنباله‌دار یافته‌اند.

همچنین به ‌نظر می‌رسد این دنباله‌دار سرشار از عنصر فلزی نیکل باشد؛ مشاهداتی که نظریه‌ «سفینه بیگانگان» را قوت بخشیده، چون بسیاری از قطعات فضاپیماهای ما از نیکل ساخته می‌شوند.

ایلان ماسک در پادکست «تجربه جو روگان» گفته سفینه‌ای کاملا ساخته‌شده از نیکل آن‌قدر سنگین خواهد بود که می‌تواند «یک قاره را نابود کند.»

اما نیکل در دنباله‌دارهای دیگر نیز دیده شده است، از جمله دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای بوریسف ۲‌آی که در سال ۲۰۱۹ کشف شد.

فراوانی نیکل می‌تواند منعکس‌کننده‌ محیطی باشد که این جرم در آن شکل گرفته است. یا شاید در طول سفر میان‌ستاره‌ای‌ خود، توسط تابش‌های فضایی بمباران شده و این تابش‌ها شیمی سطح آن را تغییر داده‌اند؛ فرضیه‌ای که داده‌های جدید تلسکوپ جیمز وب هم احتمال آن را مطرح کرده‌اند.

در مسیر خروج

پس از عبور از نزدیکی خورشید در اواخر اکتبر، اطلس ۳‌آی به‌زودی با ما خداحافظی می‌کند.

این دنباله‌دار در ۱۹ دسامبر به نزدیک‌ترین فاصله‌ با زمین می‌رسد، حدود ۲۷۰ میلیون کیلومتر دورتر از ما که تقریبا دو برابر فاصله‌ زمین از خورشید است و بنابراین کوچکترین خطری ندارد.

بسیاری از رصدخانه‌های فضایی و زمینی تلاش می‌کنند مشاهدات بیشتری انجام دهند و حتی ستاره‌شناسان آماتور هم می‌توانند با یک تلسکوپ ۱۵ سانتیمتری آن را ببینند.

با توجه به این‌که تاکنون تنها سه دنباله‌دار بین‌ستاره‌ای دیده‌ایم، هنوز چیزهای زیادی برای یادگیری درباره این مسافران باستانی داریم.

آقای لینتات می‌گوید: «فکر می‌کنیم در کهکشان یک میلیارد میلیارد میلیارد از این اجرام وجود دارد و ما فقط سه‌ مورد را دیده‌ایم. بنابراین خیلی زود است که بگوییم این مورد غیرعادی است.»

او امیدوار است با تلسکوپ‌های قدرتمند جدید مانند رصدخانه‌ ورا روبین در شیلی، در دهه‌ آینده، ده‌ها مورد دیگر پیدا کنیم.

آقای لینتات می‌گوید: «آن وقت می‌توانیم بفهمیم چه نوع ستاره‌هایی سیاره می‌سازند، کدام ترکیب‌ها رایج‌ هستند و شاید درک بهتری از جایگاه منظومه‌ شمسی خودمان در این تصویر بزرگ، پیدا کنیم.»