فایننشال‌تایمز از سفر عوامل برنامه اتمی ایران به روسیه برای کسب فناوری لیزری خبر داد

فایننشال‌تایمز چهارشنبه ۲۸ آبان نوشت این سفر که تا پیش از این علنی نشده بود، بخشی از تعاملات میان موسسه‌های پژوهشی نظامی روسیه و سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی جمهوری اسلامی (سپند) به شمار می‌رود.

آمریکا می‌گوید سپند به‌عنوان زیرمجموعه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، برنامه تولید تسلیحات هسته‌ای تهران را هدایت می‌کند.

بر اساس اسنادی که به دست فایننشال‌تایمز رسیده، نشست دست‌اندرکاران برنامه هسته‌ای حکومت ایران و مقام‌های روسی در این سفر محرمانه را می‌توان به‌عنوان نخستین نشانه‌های آمادگی ظاهری مسکو برای همکاری با تهران در حوزه دانش بالقوه مرتبط با سلاح‌های هسته‌ای ارزیابی کرد.

فایننشال‌تایمز این اسناد را از طریق بررسی سوابق شرکتی، فهرست تحریم‌ها، داده‌های افشاشده این سفر و دیگر مکاتبات راستی‌آزمایی کرده است.

طراحی سلاح هسته‌ای بدون آزمایش انفجاری

‏ ابعاد کامل همکاری‌ها میان تهران و مسکو و سطح انتقال فناوری‌های پیشرفته با کاربرد دوگانه همچنان نامشخص است.

با این حال، جیم لامسون، تحلیلگر پیشین سازمان سیا و پژوهشگر ارشد در مرکز جیمز مارتین برای مطالعات عدم‌ اشاعه تسلیحات اتمی، گفت شواهد حاکی از آن است که متخصصان جمهوری اسلامی سال گذشته در سفر به روسیه «در پی دست‌یابی به فناوری و دانش لیزری بودند که می‌تواند به آنان کمک کند بدون انجام یک آزمایش انفجاری هسته‌ای، طراحی یک سلاح هسته‌ای را مورد راستی‌آزمایی قرار دهند».

حکومت ایران بارها تاکید کرده برنامه هسته‌ای آن ماهیت «صلح‌آمیز» دارد. روسیه نیز اعلام کرده با دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای مخالف است.

فایننشال‌تایمز در ادامه گزارش خود با استناد به مدارک فاش‌شده نوشت شرکت «دماوند‌تک»، از شرکت‌های پوششی وابسته به سپند، در نوامبر ۲۰۲۴ ترتیبی داده بود تا گروهی از متخصصان لیزری جمهوری اسلامی از تهران راهی سن‌پترزبورگ شوند.

بر اساس این گزارش، عوامل حکومت ایران در این سفر با نمایندگان شرکت روسی «لیزر سیستمز» دیدار کردند. این شرکت روسی که در حوزه فناوری‌های دارای کاربردهای غیرنظامی و همچنین پروژه‌های محرمانه نظامی فعالیت می‌کند، در فهرست‌ تحریم‌های آمریکا قرار دارد.

پیش‌تر در مردادماه، فایننشال‌تایمز از سفر هیاتی ایرانی به روسیه و بازدید از موسسه‌های علمی این کشور خبر داده بود.

در میان اعضای این هیات، علی کلوند، از عوامل مرتبط با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، به همراه چهار کارمند دیگر حضور داشتند؛ افرادی که همگی در پوشش شرکت «دماوند تک» فعالیت می‌کردند.

اعضای این گروه با گذرنامه‌های دیپلماتیک سفر کرده بودند؛ گذرنامه‌هایی که برخی از آن‌ها شماره‌های متوالی داشت و همگی در یک روز، تنها چند هفته پیش از انجام این سفر، صادر شده‌ بودند.

دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، تاکنون بارها اعلام کرده در پی حملات ایالات متحده به سایت‌های نطنز، فردو و اصفهان در جریان جنگ ۱۲ روزه، برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی نابود شده است.

‏ ‏با این حال، دیپلمات‌های غربی بر این باورند که این حملات هرچند خسارت‌های جدی بر جای گذاشت، اما نتوانست زیرساخت‌های هسته‌ای ایران را منهدم کند و از همین رو، گمانه‌زنی‌ها درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده تهران همچنان ادامه دارد.

نقش دماوندتک در برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی

‏فایننشال‌تایمز پیش‌تر فاش کرده بود شرکت دماوندتک کوشیده مقادیر محدودی از چند ایزوتوپ رادیواکتیو، از جمله تریتیوم را تامین کند.

این ایزوتوپ به‌طور خاص در افزایش قدرت تخریبی کلاهک‌های هسته‌ای کاربرد دارد و به همین دلیل، صادرات آن به‌شدت محدود شده است

بنا بر اعلام وزارت امور خارجه آمریکا، دماوندتک نقش کارگزار تدارکاتی را در مجموعه پژوهشی وابسته به نهادهای نظامی جمهوری اسلامی ایفا می‌کند و برای دستیابی به قطعات تحت تحریم، در جست‌وجوی تامین‌کنندگان خارجی است.

‏نیکول گراجوسکی، پژوهشگر برنامه سیاست هسته‌ای در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گفت سفر عوامل جمهوری اسلامی به روسیه «شواهد محکمی است که نشان می‌دهد روسیه در پژوهش‌های مرتبط با سلاح هسته‌ای به ایران کمک‌ می‌کرده و نهادهای دولتی روسیه فناوری‌ با کاربرد دوگانه و دانش مرتبط را [در اختیار تهران] می‌دادند».

سفر یک پژوهشگر نظامی روسیه به ایران

نشریه فایننشال‌تایمز در ادامه نوشت اندری ساوین، پژوهشگر شرکت لیزر سیستمز، فوریه ۲۰۲۵ راهی تهران شد و با نمایندگان دماوندتک و مقام‌های مرتبط با سپند ملاقات کرد.

ساوین استاد دانشگاه دولتی فنی بالتیک است که از مهم‌ترین دانشگاه‌های فنی‌ و نظامی روسیه به شمار می‌رود.

‏اطلاعات درج‌شده در وب‌سایت شرکت نشان می‌دهد لیزر سیستمز از سرویس امنیت فدرال روسیه (اف‌اس‌بی) اجازه فعالیت در پروژه‌های مرتبط با امور محرمانه دولتی را دریافت کرده و علاوه بر آن، مجوز توسعه تسلیحات را تحت نظارت میدانی و مستقیم وزارت دفاع روسیه در اختیار دارد.