چک‌کِشی بن‌سلمان در فصل رؤیاهای نیمه‌کاره
دیروز بن‌سلمان در واشنگتن درباره سرمایه‌گذاری‌های تریلیونی وعده داد، در حالی که عربستان هنوز با کسری بودجه و پروژه‌های نیمه‌کاره اقتصادی روبه‌رو است.
خلاصه خبر
چک‌کِشی بن‌سلمان در فصل رؤیاهای نیمه‌کاره
دیروز بن‌سلمان در واشنگتن درباره سرمایه‌گذاری‌های تریلیونی وعده داد، در حالی که عربستان هنوز با کسری بودجه و پروژه‌های نیمه‌کاره اقتصادی روبه‌رو است.
گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ دیدار دیروز سه‌شنبه ولی‌عهد عربستان، محمد بن‌سلمان، با دونالد ترامپ در کاخ سفید، بار دیگر اقتصاد و سیاست را در مرکز تعاملات ریاض–واشنگتن قرار داد. بنابر آنچه منابع آمریکایی توصیف کرده‌اند، ترامپ در این نشست میزان سرمایه‌گذاری سعودی در ایالات متحده را ۶۰۰ میلیارد دلار اعلام کرده و در ادامه از بن‌سلمان پرسیده است که آیا این رقم را می‌توان به یک تریلیون دلار رساند؛ و ولی‌عهد نیز بدون ارائه جدول زمانی مشخص، این پیشنهاد را پذیرفته است.همین ادعا، که رقم آن معادل بیش از نصف تولید ناخالص داخلی سالانه عربستان است، واکنش‌های متعددی را در محافل کارشناسی به همراه داشته است.
در ایران، فؤاد ایزدی، کارشناس حوزه آمریکا، به این موضوع واکنش نشان داده و گفته است: «وزارت اقتصاد عربستان اعلام کرده کسری بودجه این کشور در سال ۲۰۲۵ به ۶۵ میلیارد دلار می‌رسد، در حالی که میانگین کسری بودجه سال‌های گذشته ۳۵ میلیارد دلار بوده. کشوری که برای تأمین بودجه سالانه خود با کسری روبه‌روست، چطور می‌خواهد هزار میلیارد دلار در آمریکا سرمایه‌گذاری کند؟»این پرسش، در کنار داده‌های واقعی اقتصاد عربستان، نقطه شروعی برای تحلیل این وعده بزرگ است.
وضعیت اقتصادی عربستان: فاصله حرف تا واقعیت
کسری بودجه رو به افزایش و درآمدهای محدود نفتیاقتصاد عربستان در سال‌های اخیر عمدتاً با اتکا به درآمد نفتی اداره شده است؛ اما کاهش قیمت واقعی نفت و افزایش هزینه‌های داخلی، این کشور را وارد چرخه کسری بودجه کرده است. طبق اعلام وزارت دارایی عربستان، کسری بودجه ۲۰۲۵ حدود ۶۵ میلیارد دلار خواهد بود؛ رقمی که نشان می‌دهد دولت سعودی برای تأمین هزینه‌های جاری خود نیز با مشکل روبه‌روست.این کسری در حالی ادامه دارد که طرح‌های کلان ولی‌عهد مانند شهر آینده‌نگر «نئوم» نیز نه‌تنها سودآور نشده‌اند بلکه با کمبود شدید منابع مالی مواجه شده‌اند. عربستان ناچار شده برخی پروژه‌های نئوم را کوچک‌سازی، تعلیق یا زمان‌بندی آن‌ها را طولانی‌تر کند. منابع غربی نیز بارها گزارش کرده‌اند که پروژه‌های چشم‌انداز 2030 با «کمبود سرمایه»، «عدم تحقق درآمدهای غیرنفتی» و «تأخیرهای گسترده» روبه‌رو هستند.
ساختار بدهی و رشد نگران‌کننده بازار وام‌دهی
در حالی که دولت عربستان وعده‌های چندصد میلیارد دلاری در آمریکا مطرح می‌کند، ساختار داخلی اقتصاد این کشور بیش از هر زمان دیگری بر پایه وام و بدهی بنا شده است. بازار وام‌دهی دیجیتال، پلتفرم‌های آنلاین و وام‌های همتابههمتا رشدی بی‌سابقه داشته‌اند: ارزش این بازار در سال ۲۰۲۴ به بیش از ۴۲ میلیارد دلار رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا ۲۰۳۰ از ۵۶ میلیارد دلار عبور کند. تنها در حوزه وام‌های همتابههمتا نیز عربستان در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۰ میلیارد دلار وام ثبت کرده است.رشد سریع این بازار، از یک‌سو فرصت تأمین مالی کسب‌وکارهای کوچک و تازه‌کار را فراهم کرده اما از سوی دیگر خطر ایجاد چرخه بدهی را بالا برده است. کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که وام‌دهی بدون نظارت کافی می‌تواند اقتصاد عربستان را در برابر شوک‌های نفتی یا کاهش نقدینگی جهانی، آسیب‌پذیرتر کند؛ به‌ویژه اگر وام‌ها در بخش‌های کم‌بازده و مصرف‌محور هزینه شده باشند.اقتصاددانانی مانند حسام عایش تأکید دارند که عربستان در حال تجربه وضعیتی مشابه اقتصادهایی است که رشدشان بر پایه وام بنا شده اما پس از مدتی دچار «کاهش بازدهی وام» می‌شوند؛ مشابه آنچه در بحران ژاپن دهه ۹۰ یا بحران جهانی ۲۰۰۸ دیده شد.
پروژه‌های نیمه‌تمام چشم‌انداز 2030: از نئوم تا صندوق‌های سرمایه‌گذاری
ساخت‌وساز در پروژه‌هایی مانند «نئوم»، «دریا سرخ»، «قدیه» و «خط» به دلیل کمبود نقدینگی یا تغییرات پیاپی در طراحی، با تعویق‌های مکرر روبه‌رو شده است. منابع اقتصادی غربی گزارش داده‌اند که برخی از این پروژه‌ها مجبور به تعلیق یا تعدیل مقیاس ساخت شده‌اند.این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که بن‌سلمان اکنون وعده سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری در آمریکا داده؛ وعده‌ای که با توجه به وضعیت پروژه‌های داخلی، بیش از پیش غیرواقعی جلوه می‌کند.
رابطه اقتصادی عربستان و آمریکا: ارقام واقعی چه می‌گویند؟
پیش از مطرح شدن رقم «یک تریلیون دلار»، کل سرمایه‌گذاری عربستان در اقتصاد آمریکا اعم از صندوق‌های دولتی، خرید سهام، مشارکت در فناوری و انرژی به مراتب کمتر بوده است.بر اساس داده‌های رسمی صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان (PIF) و نهادهای مالی آمریکا، حجم سرمایه‌گذاری این کشور در آمریکا طی سال‌های اخیر حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ میلیارد دلار برآورد شده است؛ حتی با افزایش‌های مقطعی در حوزه فناوری و هوش مصنوعی.بنابراین جهش از این سطح به ۱۰۰۰ میلیارد دلار نیازمند منابعی است که عربستان در حال حاضر نه در بودجه عمومی دارد و نه از طریق پروژه‌های چشم‌انداز 2030 قادر به تأمین آن است.
نمایش بزرگ فناوری در واشنگتن؛ شکاف میان تبلیغات و توان واقعی
دیدار بن‌سلمان و ترامپ با برگزاری امروز چهارشنبه نسخه دوم سمینار سرمایه‌گذاری آمریکا و و عربستان سعودی 2025 همراه شد؛ رویدادی که شرکت‌های بزرگی مانند تسلا، انویدیا، شِورون، آمازون، گوگل، آی‌بی‌ام، بویینگ، اَرامکو، فایزر، هالیبرتون، سیسکو، و آندریسن‌هورویتز در آن حضور دارند. همچنین بلومبرگ گزارش داده که آمریکا در آستانه صدور مجوز فروش نخستین تراشه‌های پیشرفته هوش مصنوعی به شرکت سعودی «هیومین» است؛ خبری که سعودی‌ها آن را «پیروزی» توصیف کرده‌اند.در ظاهر، این رویداد نشان‌دهنده گسترش همکاری‌های استراتژیک است، اما در واقعیت، حضور گسترده شرکت‌های آمریکایی بیشتر نشانه رقابت برای جذب سرمایه سعودی است؛ سرمایه‌ای که مقامات ریاض وعده آن را می‌دهند اما اقتصاد عربستان توان تحقق ارقام اعلام‌شده را ندارد.
وعده‌ای سیاسی، نه اقتصادی
بنابراین وعده سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری عربستان در آمریکا بیشتر شبیه نمایش سیاسی در حاشیه دیدار بن‌سلمان و ترامپ است تا یک برنامه اقتصادی واقعی. ساختار واقعی اقتصاد عربستان از کسری بودجه فزاینده تا بدهی‌های داخلی، بحران نقدینگی در پروژه‌های چشم‌انداز 2030، رشد نگران‌کننده وام‌دهی دیجیتال، و حتی محدودیت‌های صندوق سرمایه‌گذاری عمومی – همگی نشان می‌دهند که تحقق چنین وعده‌ای نه در کوتاه‌مدت و نه در میان‌مدت امکان‌پذیر نیست.به بیان دیگر، عربستان در وضعیتی نیست که بتواند بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی تاریخ خود را انجام دهد، در حالی که در داخل کشور حتی برای تکمیل پروژه‌هایی مانند نئوم نیز با کمبود منابع مواجه است. آنچه در واشنگتن مطرح شد، بیشتر یک ژست سیاسی برای تقویت روابط ریاض–واشنگتن به‌ویژه در دوران حساس انتخابات آمریکا بود؛ ژستی که فاصله زیادی با واقعیت‌های اقتصادی عربستان دارد.#ترامپ_بن‌سلمان
14:20 - 28 آبان 1404
نظرات کاربران
هوای اصفهان ناسالم است؛ قطع آنالایزر NO۲ ایستگاه دانشگاه صنعتی- توانا: یادواره شهدای دانشجو فارس در هفته بسیج برگزار می‌شود
چند خبر کوتاه از ورزش قزوین- جشنواره بینالمللی مهدویت؛ بستری برای رشد فکری و فرهنگی نخبگان آیندهساز کشور
دیدار مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان و هیات همراه با فرمانده سپاه حضرت ولیعصر (عج)- حجت الاسلام کاظم صدیقی عزادار شد
خداداد ۱۰۰ میلیون تومان جریمه شد- تبرئه هواداران پرسپولیس از شکایت تراکتور
- سردار موقوفه ئی:باند سرقت مسلحانه و کلاهبرداری از اصناف کرمان منهدم شد
- خانم گل استقلالی: پرسپولیس انگیزه خاص من!
- بابازاده: شهدا تاریخسازان ملتاند و ثبت روایت جنگ وظیفه امروز ماست
منابع دیگر
