حریم؛ میراث معماری ایرانی در تکریم خانواده
خانه‌های قدیمی ایران نه تنها زیبا هستند، بلکه «حریم» خانواده را به شکل مفهومی و معنی‌دار حفظ می‌کنند. این حریم ریشه در آموزه‌های اسلامی، ساختار تاریخی معماری ایرانی و نیازهای زندگی خانوادگی دارد و امروز می‌تواند الهام‌بخش معماران ایرانی و خارجی باشد.
خلاصه خبر
حریم؛ میراث معماری ایرانی در تکریم خانواده
خانه‌های قدیمی ایران نه تنها زیبا هستند، بلکه «حریم» خانواده را به شکل مفهومی و معنی‌دار حفظ می‌کنند. این حریم ریشه در آموزه‌های اسلامی، ساختار تاریخی معماری ایرانی و نیازهای زندگی خانوادگی دارد و امروز می‌تواند الهام‌بخش معماران ایرانی و خارجی باشد.
معماری سنتی ایرانی، جدایی سطحی بین فضای عمومی و خصوصی را کافی نمی‌دانست و حریم را به عنوان یک اصل فرهنگی و سلسله‌مراتبی در خانه‌ها ایجاد کرد. این حریم شامل هشتی، دالان، حیاط مرکزی و پنجره‌های مشبک بود تا دید مستقیم از بیرون محدود و فضای خصوصی محفوظ بماند.علاوه بر آن حیاط مرکزی در این معماری ریشه دار در هویت و ارزش‌های متعالی، قلب خانه‌های سنتی بود؛ محلی باز اما محفوظ که نور، تهویه و تعامل خانوادگی را فراهم می‌کرد.معمار ایرانی علیرضا تغابنی در این زمینه می‌گوید: من دوباره اصول معماری سنتی ایرانی را بازخوانی می‌کنم و بافت فرهنگی و اقلیمی را در کارهایم ترجمه می‌کنم.درون‌گرایی و برون‌گرایی، تهی و پُر… بخشی از ساختار کار من هستند.از دیگر سو برخی معماران خارجی نیز به اهمیت حریم توجه دارند. تادا‌ئو آندو در این زمینه مطرح می کند: اگر تجربه حضور در معماری من به انسان اجازه دهد درون خود رشد کند، من خوشحالم.چارلز کورئا نیز در این زمینه معقد است حیاط به عنوان فضای باز داخلی، حریم خانوادگی را حفظ می‌کند و همزمان تعامل با نور و طبیعت را ممکن می‌سازد.از این رو حیاط مرکزی علاوه بر حفظ حریم و تقویت تعامل فضاها، در تهویه طبیعی، تعدیل دما و کاهش مصرف انرژی مؤثر بود. حتی معمارانی مانند آندو به ورود طبیعت و نور به خانه تأکید دارند تا ضمن حفظ حریم، سکون و آرامش ساکنان تأمین و مورد توجه قرار گیرد.واقعیت آن است که در معماری ایران قدیم حریم نه فقط برای زنان، بلکه برای تمامی اعضای خانواده اهمیت داشت. طراحی خانه‌ها به گونه‌ای بود که «آشکار شدن» فضای خصوصی تا حد امکان محدود و فضای معنوی و جمعی خانه تقویت شود.
دستاوردهایی تاریخی برای معماری امروز
با افزایش آپارتمان‌سازی، بسیاری از خانه‌ها ساختار سلسله‌مراتبی حریم را از دست داده‌اند اما بازخوانی اصول سنتی شامل هشتی، دالان و حیاط‌های خصوصی می‌تواند آرامش فضایی ایجاد کند، مصرف انرژی را کاهش دهد ، هویت فرهنگی را تقویت کند و رفتار اجتماعی در خانه را بهبود بخشد.علیرضا تغابنی در این باره می‌گوید: من به گذشته ارجاع می‌دهم تا آنچه خوب بوده را بگیرم… نه برای ساختن بنایی نوستالژیک، بلکه برای ایستادن روی مرز قدیم و جدید.پروژه «حیات خانه» در شوشتر نیز نمونه‌ای عینی از بازخوانی اصول سنتی در معماری معاصر ایران است. در این خانه، حیاط مرکزی با فضاهای نیمه‌خصوصی و سایه‌دار طراحی شده است تا سکون، آرامش و تعامل خانوادگی همزمان حفظ شود. دیوارها، مسیرهای داخلی و سطوح سبز، حس حریم را به‌طور ملموس ایجاد می‌کنند و نشان می‌دهند که حتی در زندگی شهری امروز نیز می‌توان با طراحی هوشمندانه، فضایی امن و آرام برای خانواده فراهم کرد. این پروژه نمونه‌ای است از تلفیق تجربه سنتی و نیازهای مدرن؛ جایی که حریم تنها یک مرز فیزیکی نیست، بلکه عنصری است برای ایجاد معنا، آرامش و کیفیت زندگی در خانه که می تواند سطح سایر ارکان مرتبط با خانه و خانواده را نیز تقویت کند.#اسلام #ایران #معماری #حریم#فرهنگ #حیاط_مرکزی#معماری_ایرانی#معماری_اسلامی_ایرانی
09:15 - 29 آبان 1404
نظرات کاربران
