به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ایرنا، نشست تخصصی «فارابی؛ آوای اندیشه» به مناسبت روز ملی حکمت و فلسفه و بزرگداشت حکیم ابونصر فارابی، عصر سه‌شنبه (۲۷ آبان‌ماه) با حضور فاطمه مهاجرانی سخن‌گوی دولت، محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، حمید پارسانیا استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قاسم پورحسن و حسین کلباسی اشتری استادان فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی و جمعی از استادان و پژوهشگران در تالار اجتماعات شهیدمطهری(ره) انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.
اهمیت فارابی در گشودن دروازه تمدنی ایران
سخن‌گوی دولت در این نشست با اشاره به اهمیت جایگاه فارابی در فلسفه و حکمت اظهارداشت: آن‌چه فارابی را به عنوان حکیم فارابی معرفی می‌کند این است که فارابی دروازه تمدنی ایران را به سمت یک تمدن شکوفا و بزرگی گشود که سالیان سال تا قرن هفدهم هر جایی که صحبت از علم، تمدن و فرهنگ است، صحبت از ایران است.
وی گفت: فارابی مسیری را با نام تشخص دادن گشود، فارابی در این مسیر، انسان را محور قرار داد و وقتی که انسان را محور قرار داد، او را با عقل کاملی که متصل می‌شود و می‌تواند تفکر کند و عاملیت دارد، معنا داد، چیزی که باعث می‌شود انسانی که در تمام روزگاران با همه فشارهایی که بر او وارد می‌شود، همچنان انسان کوشایی باشد و در این مسیری که تشخص پیدا می‌کند به آگاهی و اخلاق می‌رسد و انسانی با عقل کامل می‌شود که فاعلیت و عاملیت پیدا می‌کند و می‌تواند مظهر خلیفه‌اللهی باشد.
وی افزود: در طول این مسیر، این انسان برای این‌که بخواهد رشد خود را دنبال کند، طبیعتا وقتی که می‌خواهد به آگاهی برسد؛ براساس شعری از مولانا؛ «هرکه او بیدارتر پُر دَردتر/ هر که او آگاه‌تر رخ زردتر»، این انسان پردردتر است.
سخن‌گوی دولت بیان کرد: مولانا هم برداشت‌های بسیار جدی از فارابی داشت، این دریچه را فارابی باز کرد و عقل را به این معنا وارد کرد، عقلی که وقتی خود را در مقابل عظمتی می‌بیند، به قول سعدی؛ «یکی قطره باران ز ابری چکید/ خجل شد چو پهنای دریا بدید/ که جایی که دریاست من کیستم؟/ گر او هست حقا که من نیستم»
وی افزود: عقلی که عقل کل است و متصل شده است، توانایی چنین برداشتی را دارد، عقل جزئی عاقبت‌اندیش که چنین برداشتی را ندارد، طبیعی است که در طول مسیر اخلاقی شدن، بنا به گفته مولانا؛ «سر ببر این چار مرغ زنده را/ سرمدی کن خَلق ناپاینده را/ بط و طاوسست و زاغست و خروس/ این مثال چار خُلق اندر نفوس»، به این برداشت می‌رسد.
مهاجرانی بیان کرد: این نگاهی که انسان را اخلاق‌مدار می‌کند، از همین بخش آغاز می‌شود، برداشت‌هایی که مولانا دارد به عنوان کسی که به صورت دائم در این حوزه به او رجوع می‌کنیم، برداشتی است که از عقل کل فارابی برداشت کرده و همین دیدگاه را بیان می‌کند که وقتی در دفتر اول، داستان طوطی و بازرگان را بیان می‌کند که «این چه بلبل این نهنگ آتشیست/ جمله ناخوش‌ها ز عشق او را خوشیست/ عاشق کلست و خود کلست او/ عاشق خویش است و عشق خویش‌جو».
وی اظهارداشت: این‌جاست که آن وحدت حاصل می‌شود، وحدت میان عاشق و معشوقی که مولانا صحبت می‌کند، در مسیری است که فارابی ایجاد کرده و آن عقل کلی است که فارابی گشوده و طبیعتا در این مسیر است که وقتی می‌خواهد به مرحله فنا برسد، به این‌جا می‌رسد که «ما چو چنگیم و تو زخمه می‌زنی/ زاری از ما نه تو زاری می‌کنی/ ما چو ناییم و نوا در ما ز توست/ ما چو کوهیم و صدا در ما ز توست/ ما چو شطرنجیم اندر بُرد و مات/ بُرد و مات ما ز توست ای خوش‌صفات»، ان‌شاء‌الله که همه ما توفیق داشته باشیم و از رزق معنوی و میراث فرهنگی ارزشمندی که در اختیارمان است، بهره ببریم.
اهمیت فلسفه در تاریخ و فرهنگ ایران
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی نیز در این آیین با اشاره به اهمیت و جایگاه فلسفه در تاریخ و فرهنگ ایران و جهان اسلام اظهار داشت: هرچند فلسفه در سرزمین ما دیرتر وارد شد اما به‌سرعت جایگاه خود را یافت و در کنار دین و علوم دیگر توسعه یافت.
وی گفت: فیلسوفانی همچون فارابی و ابن‌سینا نه‌تنها در اندیشه‌های فلسفی بلکه در حوزه‌های دیگر مانند علوم ادبی و علمی نیز نقش مهمی ایفا کرده‌اند و به زبان و ادب فارسی احترام گذاشته‌اند.
شالویی با اشاره به این‌که آرامگاه فارابی در دمشق واقع شده است، افزود: تلاش‌هایی در طول ۵۰ سال گذشته برای حفظ و معرفی این شخصیت بزرگ انجام شده است، ازجمله فعالیت‌های مرحوم جلال‌الدین همایی، مجتبی مینوی و محمدجواد مشکور در ساختن آرامگاه و معرفی آثار فارابی نقش داشتند.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با تاکید بر اهمیت شناخت و ترویج آثار و اندیشه‌های فارابی و دیگر اندیشمندان و فلاسفه ایرانی اظهار داشت: جهان باید فارابی و دیگر فیلسوفان ایرانی را به عنوان نمادهای حکمت و علم بشناسد. این شخصیت‌ها در کنار هم، میراث فرهنگی و علمی غنی‌ای را برای بشریت به ارمغان آورده‌اند و باید از طریق همکاری‌های بین‌المللی و تلاش‌های فرهنگی، این میراث حفظ و گسترش پیدا کند.
وی با اشاره به نقش علامه طباطبایی در بازسازی و به‌سازی فلسفه گفت: آثار ارزشمندی همچون «بدایه و نهایه» او، موجب آشنایی عمیق‌تر با فلسفه و ادراکات اعتباری شده است. فعالیت‌های علمی و فرهنگی در حوزه فلسفه باید ادامه داشته باشد و از تلاش‌های گذشته در معرفی و نگهداری آثار و آرامگاه فارابی تجلیل می‌کنم.
شالویی افزود: شخصیت‌هایی مانند فارابی، ابن‌سینا، غزالی، حافظ، سعدی و دیگر بزرگان، نه‌تنها در ایران بلکه در جهان شناخته شده و مورد احترام هستند و باید تلاش کنیم تا این میراث غنی در سطح جهانی شناخته و حفظ شود.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با بیان این‌که امروز برای دستیابی بهتر به حقیقت نیازمند فلسفه هستیم، اظهارداشت: تلاش‌های پژوهشگرانی در این حوزه را ارج می‌نهم. به‌زودی اثر جدید درباره غزالی توسط انجمن مفاخر منتشر خواهد شد، غزالی هرچند در رده متکلمان قرار دارد اما عشق و علاقه او به فلسفه بر همگان آشکار است.
همچنین در این نشست، حمید پارسانیا استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قاسم پورحسن و حسین کلباسی اشتری استادان فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی، درباره اهمیت روز ملی حکمت و فلسفه و جایگاه حکیم فارابی در سپهر علمی و حکمی ایران و جهان اندیشه، مطالبی را مطرح کردند.
ابونصر محمد بن محمد بن طرخان بن اوزلوغ فارابی (۲۵۹-۳۳۹ قمری)، از بزرگ‌ترین فلاسفه و دانشمندان ایرانی عصر طلایی اسلام است که در علم، فلسفه، منطق، جامعه‌شناسی، پزشکی، ریاضیات و موسیقی تخصص داشت. فارابی به مکتب نوافلاطونی تعلق داشت که سعی داشتند تفکرات افلاطون و ارسطو را با الهیات توحیدی هماهنگ کنند و در فلسفه اسلامی نیز ازجمله اندیشمندان مشایی محسوب می‌شود. فارابی شرح‌های ارزشمندی بر آثار ارسطو نگاشته و به سبب همین او را «معلم ثانی» خوانده‌اند. برگرداندن آثاری از او به زبان لاتین به شهرت وی در مغرب زمین انجامید. سال ۲۰۲۰، از سوی یونسکو، برای تقدیر از ابونصر فارابی، در نظر گرفته شده بود.
روز ۲۱ نوامبر مصادف با ۳۰ آبان روز جهانی فلسفه است، با توجه به اهمیت شخصیت فارابی و این‌که معلم ثانی نامیده می‌شود، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی پیشنهاد داد که ۳۰ آبان ماه به عنوان روز ملی حکمت و فلسفه و بزرگداشت ابونصر فارابی نام‌گذاری شود، این پیشنهاد در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح و تصویب شد و سال ۱۳۹۹ روز ملی حکمت و فلسفه در تقویم فرهنگی کشور ثبت شد.
۲۵۹
