طارمی، فردوسی‌پور و دیگران؛ پیامدهای اظهارنظر غیرتخصصی
دو اظهارنظر از چهره‌های فوتبالی دربارۀ مسائل غیرفوتبالی در روزهای اخیر با واکنش‌های زیادی همراه شده است.
خلاصه خبر
طارمی، فردوسی‌پور و دیگران؛ پیامدهای اظهارنظر غیرتخصصی
دو اظهارنظر از چهره‌های فوتبالی دربارۀ مسائل غیرفوتبالی در روزهای اخیر با واکنش‌های زیادی همراه شده است.
گروه ورزشی خبرگزاری فارس؛ اظهارنظر در حوزه‌های غیرتخصصی، به ویژه برای افراد مشهور و صاحب تریبون، می‌تواند به عاملی برای ایجاد بحران‌های شخصی و حرفهای تبدیل شود. این پدیده که نمونه‌های متعددی از آن در فضای ورزشی و هنری کشور مشاهده شده، نه تنها موقعیت اجتماعی افراد را مخدوش می‌کند، بلکه می‌تواند آنان را در مسیری قرار دهد که خروج از آن دشوار است. مورد اخیر مهدی طارمی، فوتبالیست ملی‌پوش، پس از باخت تیم ملی به ازبکستان، مصداق بارزی از این رفتار است که تحلیل آن می‌تواند برای دیگر چهره‌ها درس‌آموز باشد.
فرار از انتقاد با ورود به عرصه‌ای بیگانه
طارمی فوتبالیست نجیب و دوست‌داشتنی که پیش‌ازاین نیز به دلیل برخی ناپختگی‌ها در آستانه ورود به حاشیه‌هایی، توسط دلسوزان و خانواده‌اش از مهلکه نجات پیدا کرده بود، این بار با سیاسی خواندن اشتباهات تیم ملی، کوشید از بار انتقادات ورزشی بگریزد. این حرکت که می‌توان آن را نوعی «توجیه‌گری» نامید، نشان می‌دهد چگونه یک چهره ورزشی، به‌جای پذیرش مسئولیت در حوزه تخصصی خود، به عرصه‌ای پرمخاطره اما کم‌هزینه‌تر – یعنی اظهارنظر سیاسی – پناه می‌برد. در این مکانیزم دفاعی که علم روان‌شانسی آن را به‌خوبی توضیح می‌دهد، فرد با انتخاب هدفی بزرگ (نظام سیاسی)، تصور می‌کند در ازای مقابله با آن خود نیز در اذهان بزرگ جلوه خواهد کرد. این یک مکانیسم روان‌شناختی برای جبران شکست و ایجاد حس اهمیت است؛ اما حقیقت آن است که این راهکار، بیشترین آسیب را به خود فرد وارد می‌سازد.
سعه‌صدر نظام و هزینه اصلی برای فرد
نظام جمهوری اسلامی ایران، برخلاف ادعاهای معاندان، در عمل نشان داده که ظرفیت تحمل انتقادات و حتی مواضع تند را دارد. نمونه‌هایی مانند زیباکلام، نصیری‌ها و برخی دیگر که گاه به مواضع ضد نظام یا حتی طرفدارانه از اسرائیل گراییده‌اند، همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند؛ بنابراین، تحمل اظهارنظرهای چندچهره ورزشی یا هنری برای نظام دشوار نیست. اما مسئله اصلی، هزینه‌ای است که خود این افراد می‌پردازند. آنان با ورود به حیطه‌ای که تخصص و شناخت کافی از آن ندارند، به‌تدریج جایگاه واقعی خود را ازدست‌داده و به حاشیه‌هایی کشانده می‌شوند که خروج از آن بعضاً غیرممکن می‌شود.
سرنوشت عبرت‌آموز دیگران
تاریخ اخیر چهره‌های ورزشی و هنری کشور پر از افرادی است که با ورود نابجا به عرصه سیاست و اجتماع، مسیر سقوط را طی کرده‌اند. علی کریمی، فرخ‌نژاد، پرستو صالحی و مزدک میرزایی و امثالهم نمونه‌هایی هستند که مسیر مشابهی را پیمودند و امروز حال و روزشان نیازی به توصیف ندارد. نقطه آغازین این سقوط، معمولاً «نیاز به اظهار وجود» و دیده‌شدن بدون پشتوانه علمی و تخصصی لازم بود. این افراد، به‌جای تمرکز بر حوزه تخصصی و اعتباری که از آن کسب کرده بودند، به تحلیل مسائل پیچیده سیاسی-اجتماعی با نگاهی خطی و ساده‌انگارانه پرداختند. نتیجه این شد که امروز نه‌تنها تأثیرگذاری گذشته را ندارند، بلکه به چهره‌هایی تبدیل شده‌اند که مواضعشان بیش از آنکه تحلیل باشد، انعکاسی از «بغض و کینه» شخصی است.
تبدیل شدن به گروگان احساسات
وقتی یک چهره عمومی بر اساس احساسات و بدون دانش کافی موضعی را اتخاذ می‌کند، به‌تدریج به گروگان همان موضع تبدیل می‌شود. نمونه بارز آن، تغییر مسیر آشکار فردی مانند عادل فردوسی‌پور است. او که روزگاری به تعادل و تحلیل‌گری شناخته می‌شد، پس از خروج از صداوسیما و تحت‌تأثیر فضای خاص، به سمتی حرکت کرده که اظهارنظرهایش آکنده از بغض و کینه شده. این تغییر، نشان می‌دهد چگونه یک اشتباه تحلیلی اولیه می‌تواند فرد را در چرخه‌ای از مواضع تند و افراطی قرار دهد، جایی که برای دیده‌شدن، ناچار به بیان حرفهای حدی است. این روند، در نهایت استعدادها و توانایی‌های ذاتی فرد را تباه می‌کند.
ضرورت مراقبت از سرمایه‌های اجتماعی
نکته اصلی این است که چهره‌های مشهور و صاحب تریبون باید بدانند که «بزرگی» با «درست و سنجیده سخن‌گفتن» به دست می‌آید، نه با ورود به هر عرصه‌ای. آنان برای حفظ اعتبار و مراقبت از خود در برابر حاشیه‌ها، باید ابزار بزرگی از جمله دانش و تخصص را به دست آورند.حوزه‌های سیاسی و اجتماعی، دارای ابعاد پیچیده و چندبعدی هستند و نمی‌توان آن‌ها را با تحلیل‌های ساده‌انگارانه تفسیر کرد. اظهارنظر غیرتخصصی، در کوتاه‌مدت ممکن است توجهاتی جلب کند، اما در بلندمدت، بیشترین آسیب را به خود فرد وارد می‌سازد و او را از مسیر موفقیت و اعتبار واقعی دور می‌کند؛ بنابراین، هوشمندی و پایبندی به «حوزه تخصصی» نه‌تنها یک وظیفه حرفهای که یک ضرورت برای حفظ سرمایه‌های اجتماعی و پیشگیری از تباهی استعدادهاست.
15:42 - 29 آبان 1404
نظرات کاربران
