محمدجواد استادی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: با توجه به ضریب نفوذ گسترده رسانه ملی و جایگاه آن به‌عنوان یکی از عمومی‌ترین و اثرگذارترین رسانه‌های کشور، نقش صداوسیما در ترویج مفاهیم کلیدی مانند «زیارت» و «فرهنگ زیارت» کاملاً تعیین‌کننده است.
وی افزود: فرهنگ زیارت در ایران یک مسئله ملی است؛ نه محدود به منطقه‌ای خاص و نه مختص گروهی مشخص. از همین رو رسانه ملی باید در گسترش، انتقال و بازنمایی صحیح آن نقشی فعال بر عهده بگیرد. در این میان، تلویزیون خراسان رضوی به‌دلیل قرار گرفتن در خاستگاه فرهنگ رضوی، رسالتی مضاعف دارد؛ این رسانه باید علاوه بر تولید برنامه‌های اثرگذار، نقش هدایت‌گرانه و سیاست‌گذارانه نیز ایفا کند و سایر مراکز صداوسیما را با خود همراه سازد.
این پژوهشگر مطالعات فرهنگی ادامه داد: در دو دهه اخیر، صداوسیمای خراسان در برخی حوزه‌ها عملکردی موفق و قابل دفاع داشته است؛ از جمله پوشش مراسم و آیین‌ها، روایت مناسک حرم مطهر، گفت‌وگوهای معارفی و ثبت روایت‌های جمعی. اما در لایه‌های عمیق‌تر همچون «زیست‌جهان رضوی»، «سبک زندگی رضوی»، «اخلاق رضوی» و «زیبایی‌شناسی هنر رضوی» که ظرفیت ارائه الگوهای جهانی دارند هنوز الگوی نوآورانه و رقابت‌پذیری ارائه نشده است.
وی ضعف اصلی را «کمبود نوآوری در روایت» عنوان کرد و گفت: انتقال فرهنگ رضوی نیازمند روایت‌های جدید، خلاقانه و متناسب با نیازهای انسان معاصر است. برنامه‌سازی موفق باید مبتنی بر پرسش‌های بنیادین زیست امروز باشد. تلویزیون خراسان در سطح توصیف مناسک و بازنمایی امر زیارت دستاوردهای قابل توجهی داشته، اما در سطح تبیین، مسئله‌محوری و الهام‌بخشی نیازمند تلاش‌های جدی‌تر است.
رئیس اداره فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی اضافه کرد: در ماه‌های اخیر، مدیریت جدید صداوسیمای مرکز خراسان که از میان چهره‌های دانشگاهی و اندیشه‌محور انتخاب شده‌است گام‌های مثبتی در مسیر تحول برداشته‌است و نشانه‌هایی از حرکت به سمت تولیدات خلاقانه دیده می‌شود.
«روایت‌محوری» شرط تأثیرگذاری برنامه‌های تلویزیونی رضوی است
استادی درباره ویژگی‌های یک برنامه رضوی موفق گفت: سه شاخص اصلی قابل ذکر است؛ نخست روایت‌محوری به‌جای گزارش‌محوری، چراکه گزارش، تنها بازنمایی سطحی رویدادهاست؛ اما روایت با تعلیق، شخصیت‌پردازی و ساختار دراماتیک، مخاطب را درگیر می‌کند و اثر می‌گذارد. دوم زبان تصویر قوی است، چراکه تلویزیون رسانه تصویر است و بسیاری از ظرفیت‌های بصری حرم رضوی مانند کاشی‌کاری‌های زرین‌فام، معماری فضا و جلوه‌های هنری هنوز آنگونه که باید با زبان تصویری هنری و جذاب به نمایش گذاشته نشده‌اند. مورد سوم نیز اتصال به تجربه زیست معاصر است، چراکه برنامه موفق فقط روایت گذشته نیست، بلکه با دغدغه‌ها و نیازهای نسل جدید نیز گفت‌وگو می‌کند و میان تجربه زیارت و زندگی امروز پیوند برقرار می‌کند.
وی در پاسخ به اینکه چرا برخی برنامه‌های رضوی برای جوانان جذابیت لازم را ندارند، گفت: مهم‌ترین علت، فقدان روایت‌های پویا و عنصر تعلیق است. جوان امروز با روایتی همراه می‌شود که کنجکاوی او را برانگیزد. بسیاری از برنامه‌ها از مسائل واقعی نسل جوان مانند عدالت، هویت، آینده، فناوری و... فاصله دارند.
وی افزود: ضعف در تنوع بصری، فرم، موسیقی، نور، ریتم تصویری و تکنیک‌های هنری نیز از دلایل کاهش جذابیت است؛ البته در تولیدات اخیر صداوسیما نشانه‌هایی از ارتقای فنی و بهره‌گیری از نیروهای جوان و خلاق دیده می‌شود.
استادی با تأکید بر ضرورت تولید روایت‌های مسئله‌محور گفت: برنامه باید با پرسش آغاز شود؛ اینکه «مسئله جوان امروز چیست و چگونه می‌توان نسبت مسئله را با امام رضا(ع) به‌عنوان یک منبع مهم معرفتی برقرار ساخت؟» گفتمان رضوی باید با موضوعاتی همچون عدالت، امید، هویت و آینده گفت‌وگو کند. همچنین شخصیت‌پردازی اهمیت زیادی دارد؛ جهان امروز، جهان روایت‌های شخصیت‌محور است و برنامه‌ها باید قهرمانان ملموس خلق کنند.
وی تصریح کرد: تولیدات رضوی باید به سمت «تولیدات هیبریدی» حرکت کنند؛ یعنی از ابتدا برای چند پلتفرم طراحی شوند. امروز شبکه‌های جهانی برای هر برنامه نسخه تلویزیونی، اینستاگرامی، یوتیوبی و… تولید می‌کنند؛ اما در ایران اغلب تولیدات فقط برای تلویزیون ساخته می‌شود. طراحی چندسکویی باعث چند برابر شدن مخاطب و افزایش مسیرهای ارتباطی می‌شود.
این پژوهشگر مطالعات فرهنگی درباره نقش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در تکمیل یا رقابت با تولیدات تلویزیونی گفت: فضای مجازی نه رقیب تلویزیون که مکمل آن است به شرط هم‌افزایی. شبکه‌های اجتماعی می‌توانند پیش‌نمایش‌ها، پشت‌صحنه‌ها، روایت‌های کوتاه و بخش‌هایی از محتوای اصلی را منتشر کنند و مخاطب را به تماشای نسخه کامل ترغیب کنند. همچنین امکانات تعاملی فضای مجازی، مشارکت فعال مخاطبان را افزایش می‌دهد و برای نسل جوان، محتوای کوتاه در شبکه‌های اجتماعی «دروازه ورود» به برنامه‌های عمیق‌تر تلویزیونی است.
استادی تأکید کرد: با توجه به رویکرد اندیشه‌محور مدیریت جدید صداوسیمای مرکز خراسان، ضروری است پژوهشگران، هنرمندان و فعالان فرهنگی مشهد، فارغ از گرایش‌های سیاسی، در مسیر تحول همراه شوند. تلویزیون رسانه‌ای ملی و مردمی است و تنها از طریق هم‌افزایی، نقد سازنده و همکاری جمعی می‌توانیم بر نسل جدید اثر بگذاریم و ارزش‌های هویتی جامعه را تقویت کنیم. امید است ظرفیت‌های کنونی مرکز خراسان بیش از پیش توسعه یابد و شاهد مرحله‌ای جدید از رشد آن باشیم.
انتهای پیام
