جنگل‌های هیرکانی با وسعت حدود ۱۰۰۰ کیلومتر، در امتداد ساحل دریای خزر و تا کشور همسایه یعنی آذربایجان امتداد دارند؛ و یونسکو در سال ۲۰۱۹ میلادی این جنگل‌ها را به عنوان میراث جهانی به رسمیت شناخت.
یونسکو این جنگل‌ها را هم به دلیل قدمتشان (بین ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال) و هم تنوع زیستی متنوع آنها (زیستگاه بیش از ۳۲۰۰ گونه گیاهی) منحصر به فرد دانسته است.
آتش‌سوزی که در اوایل نوامبر در این منطقه روی داد، در ابتدا مهار شد اما در ۱۵ نوامبر دوباره شعله‌ور گردید. برخی اخبار محلی حاکی از آن است که اکنون آتش به نزدیکی منطقه کلاردشت رسیده است.
محمدجعفر قائم‌پناه، معاون مسعود پزشکیان رئیس جمهور ایران، روز جمعه در شبکه ایکس نوشت که «با توجه به عدم امکان مهار آتش‌سوزی»، ایران «از کشورهای دوست درخواست کمک فوری کرده است».
شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران نیز بامداد شنبه اعلام کرد که قرار است امروز «دو هواپیمای بمب‌افکن آب‌پاش تخصصی، یک هلیکوپتر و هشت نفر از ترکیه اعزام شوند».
به گفته خانم انصاری، در مناطق دچار حریق، شعله‌های آتش با وزش باد شدت می‌گیرند. او افزود: «در صورت لزوم، از روسیه نیز درخواست کمک خواهیم کرد.»
شکارچیان عامل وقوع آتش‌سوزی
به نوشته خبرگزاری تسنیم، آتش‌سوزی توسط شکارچیان در منطقه صخره‌ای الیت در استان مازندران آغاز شده است.
این آتش‌سوزی در حالی حیات این جنگل‌ها را بطور جدی تهدید کرده که ایران در حال حاضر با یکی از شدیدترین خشکسالی‌های خود از زمان شروع ثبت داده‌ها در شش دهه اخیر روبرو است.
حسینعلی محمدی، مدیرکل مدیریت بحران استان مازندران نیز عملیات خاموش کردن این آتش را «یکی از پیچیده‌ترین عملیات سال‌های اخیر» توصیف کرده است.
آتش‌سوزی‌ها از کنترل خارج شده است
سمیه رفیعی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی و رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس در در گفت‌وگو با وبسایت خبری «خانه ملت» گفت که «نبود فرماندهی واحد در مدیریت بحران» عامل اصلی آشفتگی و کاهش سرعت عملیات در اطفای حریق هیرکانی است.
او تأکید کرد که دیگر زمان حرف‌های کلیشه‌ای نیست و کشور نیازمند اقدام فوری است.
خانم رفیعی گفت: «طی روزهای اخیر شدت آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های هیرکانی افزایش یافته و متأسفانه نبود یک چارچوب عملیاتی منسجم، مدیریت بحران را با اختلال جدی مواجه کرده است. حجم آتش بالا رفته اما سرعت واکنش دستگاه‌ها همچنان پایین است. تعدد مراکز تصمیم‌گیری و نبود سازوکار مشخص، توان نیروهای میدانی را کاهش داده و امکان واکنش سریع را از بین برده است.»
او افزود: «در چنین شرایطی انتظار مردم و فعالان محیط زیست این است که همه نهادهای مسئول از جمله منابع طبیعی، محیط زیست، هلال احمر، وزارت دفاع و استانداری‌ها در یک فرماندهی واحد و هماهنگ عمل کنند. هرگونه تأخیر به قیمت از دست رفتن سرمایه‌های ارزشمند طبیعی کشور تمام می‌شود.»
قدیمی‌تر از تمدن پارسی
یونسکو در وبسایت خود نوشته است که جنگل‌های هیرکانی محل رویش «تعداد زیادی از گونه‌های نادر و بومی درختان» همچنین محل زندگی «بسیاری از گونه‌های گیاهی باستانی و در معرض خطر» است.
کاوه مدنی، رئیس موسسه آب، محیط زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل در شبکه ایکس نوشت: «ایرانیان در حال از دست دادن میراث طبیعی هستند که از تمدن پارسی قدیمی‌تر است.»
کارشناسان می‌گویند آتش تنها کف جنگل را نسوزانده، بلکه بخش‌هایی وسیع از ارتفاعات و تاج درختان هم درگیر شده که به معنی آسیب عمیق‌تر به اکوسیستم هیرکانی است.
پیش از این محسن مرادی، فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری غرب مازندران گفته بود: «از همان روزهای نخست وقوع آتش سوزی در جنگل الیت چالوس، از تهران درخواست بالگرد شد اما با توجه به گسترده نبودن سطح آتش سوزی، بالگردی به منطقه اعزام نشد.»
