فریلنسری به عنوان شغل به رسمیت شناخته شد
برای نخستین‌بار در ایران، «فریلنسری» یا همان آزادکاری که سال‌ها بیرون از قوانین رسمی، بیمه، مالیات و سازوکارهای دولتی قرار داشت، تبدیل به یک موقعیت شغلی به رسمیت شناخته شد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
دولت با انتشار دستورالعمل جامع «نظارت و اعتبارسنجی پایگاه آزادکاران» و ایجاد سازوکارهای رسمی برای ثبت، رتبه‌بندی، استعلام، انعقاد قرارداد و حتی بیمه پروژه‌ای، راه را برای شکل‌گیری یک بازار کار رسمیِ جدید باز کرده است؛ بازاری که می‌تواند آینده اشتغال دیجیتال ایران را دگرگون کند.
آزادکاری از یک شغل پنهان تا یک جایگاه رسمی در اقتصاد
سال‌ها بود که آزادکارها از برنامه‌نویس و طراح تا مترجم و متخصص شبکه در فضای غیررسمی و بدون هویت حقوقی مشخص کار می‌کردند. نه بیمه داشتند، نه نظام رتبه‌بندی، نه سند حرفه‌ای و نه حتی امکان شرکت در پروژه‌های دولتی.
اما با دستورالعمل جدید سازمان فناوری اطلاعات ایران و همکاری سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، آزادکاری اکنون در چارچوب «اقتصاد دیجیتال کشور» وارد یک مرحله رسمی شده است.
این دستورالعمل بر اساس مصوبات کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال و با اتکا به چندین زیرساخت ملی تدوین شده و مفصل‌ترین مجموعه قوانین درباره فریلنسرها تا امروز است.
پایگاه آزادکاران؛ شناسنامه رسمی برای نیروی کار دیجیتال
هسته اصلی این تحول، «پایگاه آزادکاران» است؛ سامانه‌ای که نقش شناسنامه دیجیتال نیروی کار مستقل را ایفا می‌کند.
در این پایگاه هر آزادکار باید احراز هویت و اعتبارسنجی شود؛ چیزی مشابه یک پرونده حرفه‌ای کامل و قابل اعتماد.
اعتبارسنجی هویت پایه شامل:
- احراز هویت از پایگاه ثبت احوال
- تطبیق شماره ملی و موبایل از طریق «شاهکار»
- تطبیق تصویر با هوش مصنوعی
- زنده‌سنجی (Liveness Detection)
- صدور امضای دیجیتال (PKI)
اعتبارسنجی کاربردی شامل:
- استعلام دیپلم از آموزش‌وپرورش
- استعلام مدارک دانشگاهی از سامانه رسمی وزارت علوم
- استعلام دوره‌های فنی و حرفه‌ای
- استعلام سابقه بیمه از تأمین اجتماعی
- استعلام سابقه مالیاتی
- بارگذاری گواهی حسن انجام کار و گواهی خاتمه پروژه
این مجموعه استعلام‌ها درواقع یک CV رسمی و تأییدشده برای آزادکار می‌سازد؛ چیزی که تا امروز وجود نداشت.
رتبه‌بندی؛ مدل ایرانی برای ارزیابی فریلنسرها
یکی از مهم‌ترین اجزای این دستورالعمل، سیستم رتبه‌بندی آزادکاران است.
در این مدل، آزادکارها بر اساس ۹ شاخص اصلی تا سقف ۱۰۰ امتیاز دریافت می‌کنند، از جمله:
- تعداد پروژه‌های خاتمه‌یافته
- سابقه بیمه مرتبط
- انجام پروژه در زمان مقرر
- داشتن گواهی حسن انجام کار
- گواهی مهارت‌های فنی و حرفه‌ای
- رزومه معتبر
- نمونه کار
- ثبت محصول یا گواهی اختراع
- مدرک تحصیلی (با امتیازدهی برای رشته‌های مرتبط)
حداقل امتیاز برای نمایش عمومی پروفایل: ۳۰
پس از پنج سال، بازخورد کارفرمایان نیز با دامنه ±۵ امتیاز وارد سیستم می‌شود؛ یعنی این سیستم پویا خواهد بود و ارزش همکاری واقعی سنجیده می‌شود.
برای اولین‌بار: آزادکارها می‌توانند در «ستاد» قرارداد دولتی بگیرند
یک تحول بزرگ که شاید کمتر به آن توجه شده باشد:
آزادکارها همانند شرکت‌ها می‌توانند وارد سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد) شده و پروژه بگیرند.
این یعنی:
- امکان شرکت در پروژه‌های رسمی
- امکان برنده شدن در مناقصه
- امکان دریافت مفاصاحساب بیمه و مالیات
- و دسترسی به بازار عظیم قراردادهای دولتی
البته دستگاه‌های اجرایی موظف‌اند قبل از واگذاری پروژه، رتبه و ظرفیت آزادکار را از پایگاه استعلام کنند.
بیمه پروژه‌ای و مفاصاحساب دیجیتال؛ رؤیای قدیمی فریلنسرها
سازمان تأمین اجتماعی موظف شده:
- حق بیمه قرارداد آزادکار را بر اساس اعلام کارفرما دریافت و ثبت کند
- مفاصاحساب را به‌صورت برخط صادر کند
- امکان صدور گواهی دوره‌های بیمه‌ای را الکترونیکی فراهم کند
اگر آزادکار بخشی از پروژه را به دیگران واگذار کند، موظف است بیمه آن افراد را نیز طبق ضوابط انجام دهد.
این بندها نشان می‌دهد که برای اولین‌بار، آزادکاری وارد حلقه رسمی بیمه شده است؛ اتفاقی تاریخی.
از سووی دیگر برای جلوگیری از ثبت‌نام‌های تکراری، پایگاه موظف است SSO برای سکوهای خصوصی آزادکاری فراهم کند.
این یعنی پلتفرم‌ها می‌توانند با اجازه خود آزادکار، مستقیم به سوابق و اعتبارسنجی او دسترسی داشته باشند؛ موضوعی که می‌تواند امنیت و کیفیت بازار کار را افزایش دهد.
سازمان‌های نظارتی
دو نهاد مسئول اجرای این طرح‌اند:
- سازمان فناوری اطلاعات ایران
- سازمان نظام صنفی رایانه‌ای
این دو سازمان موظف‌اند بر عملکرد پایگاه، صحت استعلام‌ها، دقت رتبه‌بندی و اجرای کامل دستورالعمل نظارت کنند.
مجموعه این مقررات نشان می‌دهد که آزادکاری اکنون یک موقعیت شغلی معتبر، قابل استعلام، قابل بیمه، قابل رتبه‌بندی و قابل قرارداد رسمی است.
از این پس، آزادکار صرفاً یک نیروی پراکنده در شبکه‌های اجتماعی نیست؛ او به‌صورت کامل در ساختار اقتصاد دیجیتال کشور به رسمیت شناخته شده است؛ با هویت، با حقوق، با قرارداد، با بیمه.
بازاری که می‌تواند چهره اشتغال دیجیتال ایران را تغییر دهد با این دستورالعمل، آزادکاری رسماً از سایه بیرون آمده است.
حالا:
- کارفرماها می‌توانند به سوابق معتبر دسترسی داشته باشند
- آزادکارها می‌توانند پروژه‌های بزرگ‌تری بگیرند
- شفافیت مالیاتی افزایش پیدا می‌کند
- بیمه شدن پروژه‌ای ممکن شده
- و برای اولین‌بار یک نظام رتبه‌بندی استاندارد در بازار آزادکاری ایران شکل گرفته است
اگر این سیستم درست اجرا شود، می‌تواند بزرگ‌ترین تحول در بازار نیروی کار مستقل در ایران باشد.
دستورالعمل نظارت بر پایگاه و سکوهای نرم‌افزاری و اعتبارسنجی آزادکاران عضو پایگاه را اینجا بخوانید.
آخرین اخبار فناوری را از طریق این لینک پیگیری کنید.
