سوالی که در مورد طرح ۲۸ ماده‌ای وجود دارد، این است که چطور می‌شود تا این میزان ترامپ فهرست آرزوهای پوتین را ردیف کرده باشد. ماده ۲۱ این طرح که به وضعیت اراضی می‌پردازد، کریمه، لوهانسک و دونسک را به صورت دوفاکتو روسی شناخته و بر اساس آن، باید نیروهای اوکراینی از منطقه تحت کنترلشان در دونسک عقب‌نشینی کنند تا پس از تبدیل شدن به منطقه حائل، متعلق به روسیه اعلام شود. طبق ماده ۲۱ این طرح، روسیه می‌تواند دستاوردهای ارضی‌اش را به طور قانونی تثبیت کند و بر اساس ماده ۲۶، از هر گونه پذیرش مسئولیتی مصون بماند، چراکه در این ماده عفو عمومی کامل برای طرف‌ها پیش‌بینی شده است. یعنی اوکراین حق پیگرد قانونی یا ادعای غرامت خسارات جنگ را ندارد.
با ماده ۶، ۷، ۸ طرح، آرزوهای دیرین کرملین در خصوص وضعیت اوکراین محقق خواهد شد؛ اوکراین باید متعهد شود «عدم پیوستن دائمی به ناتو» را در قانون اساسی خود ثبت کند و متقابلاً ناتو قبول کند که اوکراین را «هرگز نپذیرد». طبق ماده ۸، ناتو متعهد شود که هیچ نیرویی در خاک اوکراین مستقر نکند تا مبادا حضور نظامی غرب در همسایگی روسیه برای پوتین دردسرساز شود. همچنین باید سقف نیروهای مسلح اوکراین حداکثر به ۶۰۰ هزار نفر برسد. از نظر اروپایی‌ها این ماده اوکراین را به شدت در مقابل حملات آینده آسیب‌پذیر می‌کند.
در کنار این موارد، از مشوق‌های اقتصادی و سیاسی ترامپ برای روسیه نمی‌توان چشم پوشید. طبق ماده‌های ۱۳، ۱۴، ۲۷ تحریم‌های روسیه به تدریج و مرحله‌ای لغو می‌شوند، روسیه یک توافق همکاری اقتصادی بلندمدت با آمریکا امضا می‌کند و دوباره به گروه ۸ دعوت می‌شود. به این ترتیب، روسیه از انزوای بین‌المللی‌اش خارج می‌شود. دارایی‌های مسدودشده‌اش آزاد و در جهت تامین مالی طرح استفاده خواهد شد. یک شورای صلح به ریاست ترامپ برای نظارت بر اجرای مفاد طرح ایجاد می‌شود که احتمالا روسیه هم از تبعات آن بی بهره نخواهد بود.
داریوش پایسته، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایسنا طرح صلح ۲۸ ماده‌ای ترامپ برای جنگ اوکراین را با توافقنامه‌های پیشین مقایسه و اظهار کرد: مفاد توافقنامه‌ها با توجه به موقعیت و وزنی که طرفین در آن قرار دارند، نوشته می‌شوند. به فرض مثال در جنگ جهانی دوم بین آمریکا و شوروی تحت عنوان بلوک غرب و شرق توافقنامه‌هایی به منظور تقسیم اروپا انجام شد. این تقسیم‌بندی بر مبنای قدرت فی‌مابین این دو کشور از جمله اتمی شدن آمریکا و نیرو زرهی زمینی شوروی آن زمان صورت گرفت و وضعیت کشورهای اوکراین، مجارستان، یونان و یوگسلاوی روشن شد. اما در مورد آنچه ترامپ ادعای توافقنامه بودنش را دارد، باید دید آمریکا چه ضرورت‌هایی را برای خودش تعریف کرده است.
وی با اشاره به اینکه آمریکا به دنبال پایان دادن مسئله اوکراین برای شروع موضوعات دیگر است، اضافه کرد: پایان دادن سراسیمه به جنگ اوکراین به دلیل تحرکات آمریکا در منطقه کارائیب و خواب‌هایش برای بالکان و خاورمیانه است. طرح ۲۸ ماده‌ای ترامپ کاملا روشن کرد که او در حال تلاش برای انجماد جنگ اوکراین و موقعیت روسیه در وضعیت فعلی‌اش است. ترامپ خواسته در این طرح مزیت‌های قابل لمسی برای روس‌ها در نظر بگیرد تا پوتین را مجاب کند در همین مقطع، جنگ ثابت بماند. به طوریکه چند استانی که روسیه تصاحب کرده، برایش باقی بماند و بیشتر نشود، ارتش اوکراین از بیش از ۶۰۰ هزار نفر تجاوز نکند و اوکراین به حوزه اروپا وارد نشود، قدرت بازیگری و نقش اروپا در حاشیه باشد و حتی نادیده گرفته شود.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به استدلال ترامپ برای نوشتن مفاد توافق به نفع روسیه، ادامه داد: دلیل این میزان توجه به روسیه به خاطر این است که ترامپ در جای دیگری از جمله ونزوئلا و خاورمیانه میدان‌داری می‌کند. برای مثال به محض اینکه نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج شدند، زنگ خطر در اوکراین زده شد. الان هم همین اتفاق در حال وقوع است. باید جنگ اوکراین پایان یابد تا دست ترامپ در کارائیب و سایر مناطق باز شود. اما اینکه این متن توافق پیشنهادی به صلح کامل در اوکراین می‌انجامد یا خیر، محلی از ابهام است.
پایسته در خصوص نتیجه پشت کردن ترامپ به اروپایی‌ها، عنوان کرد: تا همین الان هم اروپایی‌ها به تدریج با افزایش بودجه نظامی خود به سمت استقلال از آمریکا حرکت کرده‌اند. آن‌ها به این نتیجه رسیده‌اند مادامی که ترامپ بر قدرت است، در بازی‌های بین‌المللی پشتیبانی آمریکا را نخواهند داشت. عملا آلمان، فرانسه و انگلستان در حال تغییر دکترین نظامی خود هستند. به نظرم وقتی این بازیگران به دنبال افزایش بودجه‌های نظامی خود هستند و ضمانت آمریکا را هم ندارند، منطقه اروپایی جنجالی پیش رو خواهیم داشت. جنجالی‌تر از آنی که بپرسیم آیا این طرح ترامپ می‌تواند به قصه جنگ پایان دهد؟
وی با اشاره به اینکه بالکان (بزرگترین شبه‌جزیره اروپا) آغازگر دو جنگ جهانی بوده و مستعد وضعیتی آشفته‌تر است، اضافه کرد: این طرح فقط می‌تواند پای آمریکا را از زمین نبرد اوکراین بیرون بکشد. مطمئنا پس از توافق، روسیه با اروپا درگیر می‌شود و همچنان این سوال پا برجاست که آیا با خروج آمریکا از جنگ اوکراین، روسیه به موفقیت‌های مورد انتظارش خواهد رسید؟ چراکه خود منطقه اروپا دو جنگ جهانی را به خود دیده و تاریخ نشان داده اگر در این موضوع تضمین‌های امنیتی وجود نداشته باشد و قدرت‌ها متعادل نباشند، هرگونه جنگ بزرگ و آشوبی مورد انتظار است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در تحلیل موضع پوتین به این طرح، گفت: اگر روسیه در نمای کلی استراتژیکش ببیند که در حال از دست دادن ونزوئلا است و در اوکراین هم می‌تواند در صورت ادامه جنگ، منافع بیشتری کسب کند، باشد مطمئنا وارد بازی ترامپ نخواهد شد و آشوب بالقوه اروپایی نیز متوقف می‌شود. اما اگر پوتین عینکی با دید منطقه‌ای به چشمانش بزند، اوضاع اقتصادی شکننده کشورش را بسنجد و به منافع ملی استراتژیک التفاتی نداشته باشد، با طرح ترامپ همسو خواهد شد. زیرا همین که موقعیت فعلی جنگ اوکراین فریز شود دستاورد بزرگی برای پوتین محسوب می‌شود.
پایسته با اشاره به مذاکرات اوکراین و آمریکا برای ایجاد تغییراتی در طرح پیشنهادی ترامپ، اظهار کرد: بازیگری اوکراین در این موضوع محلی از اعراب ندارد. این کشور حتی به مدت یک هفته بدون حمایت‌های آمریکا توانایی مقابله در برابر روسیه را ندارد. تغییر مفاد طرح پیشنهادی ترامپ وابسته به فشار اروپا است. اگر اروپا بتواند در این موضوع بازیگری موثری داشته باشد، اصلاحاتی در مفاد توافقنامه صورت می‌پذیرد. اگر این اصلاحات اتفاق بیفتد، روسیه باز هم دست برتر را خواهد داشت. زیرا می‌تواند زیر میز بزند و معضل جنگ اوکراین همچنان باقی بماند.
وی با اشاره به عواقب به درازا کشیدن جنگ اوکراین، اضافه کرد: اگر وضعیت جنگ اوکراین همچنان به همین صورت باقی بماند، با وجود لشکرکشی پرطمطراق ترامپ به ونزوئلا و گردن‌فرازی رژیم اسرائیل در منطقه خاورمیانه، جهان آبستن هر اتفاقی در آینده خواهد بود. از این جهت اگر اروپا به لحاظ استراتژیک رفتار تند در قبال طرح ترامپ را ادامه دهد، در کوتاه‌مدت مفاد اصلاح می‌شود، اما با امتناع روس‌ها، طرح صلح شکست خورده و وارد بحران خواهیم شد. در حالتی دیگر اگر اروپا با این مفاد کنار بیاید، آمریکا به سمت ونزوئلا می‌رود و بازی از اوکراین می‌چرخد و وارد چرخه دیگری در عرصه بین‌الملل خواهد شد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل از منظر منطقه‌ای طرح ترامپ را برای تمام طرفین سودآور دانست و بیان کرد: لایه پنهانی در مفاد طرح فعلی دیده می‌شود و آن این است که آمریکا قصد دارد منطقه حائلی بین اروپا و روسیه ایجاد کند. منطقه حائلی که بی‌طرف، عاری از سلاح و هرگونه لشکر باشد. اگر این موضوع به نفع اروپا باشد، مفاد فعلی قابلیت اجرایی خواهد داشت. در کل با نگاه منطقه‌ای مفاد این توافق برای تمام طرف‌ها سودآور است؛ اروپا با در نظر گرفتن اقتصاد، تورم و انرژی، روسیه با توجه به مسئله اقتصاد و گشایش درهای بین‌المللی و آمریکا در جهت دستیابی به حیات خلوت در قاره خودش. در این بازی ونزوئلا ذبح می‌شود و به آمریکا می‌رسد، مگر اینکه هر یک از طرف‌ها نگاه استراتژیکشان را دنبال کنند؛ یعنی روسیه به این فکر کند که با پذیرش طرح ترامپ ونزوئلا و سایر کشورهای ذی‌نفوذش را از دست می‌دهد و اروپا و اوکراین نیز به خاطر حفظ اراضی اوکراین، به طرح پیشنهادی اوکراین پشت پا بزنند.
انتهای پیام
