اطلاعات نوشت: شیراز دیروز چهره‌ای تازه داشت؛ شهری که همیشه با شعر و باغ‌های معطر شناخته می‌شود، این بار با شور سینمایی از خواب صبحگاهی بیدار شد. پردیس سینما هنر شهر آفتاب از نخستین ساعات، میزبان جمعیت مشتاقی بود که یا دوربین بر دوش داشتند، یا بلیت‌های از پیش خریداری را در دست، یا تنها برای تماشای لحظه‌ای متفاوت از زندگی فرهنگی شهرشان آمده بودند. چهل‌وسومین جشنواره جهانی فیلم فجر، پس از چهار سال توقف، اکنون نخستین‌بار از تهران خارج شده و در شیراز برگزار می‌شود؛ اتفاقی که از همان روزهای نخست مشخص شد پیامدهای فرهنگی مهمی به‌دنبال خواهد داشت.
افتتاحیه‌ای با رنگ و بوی شیراز
به گزارش خبرنگار اطلاعات، افتتاحیه در فضای باز و البته با نورپردازی زیبا و موسیقی زنده محلی، برگزار شد و با حال‌وهوای شاعرانه، حاضران در این هوای سرد را دلگرم و سرخوش کرد. روح‌الله حسینی، دبیر جشنواره، در سخنرانی آغازین خود، بر اهمیت بازگشت جشنواره پس از وقفه‌ای چهار ساله تأکید کرد و گفت: سینما زمانی نفس می‌کشد که کنار مردم باشد. شیراز با این پیشینه فرهنگی، می‌تواند روح تازه‌ای به جشنواره بدهد. وی از حضور بیش از ۲۰۰مهمان خارجی و اکران فیلم‌ها در پنج سالن طی شش روز خبر داد.
در ادامه مراسم، پیام وزیر فرهنگ قرائت شد؛ پیامی که در آن جشنواره «پل گفت‌وگو و تبادل فرهنگی ایران با جهان» معرفی شده بود و بر حمایت از استعدادهای جوان و نقش مرمت آثار سینمایی تأکید داشت. در بخشی از این پیام آمده‌است: سینما زبانی جهانی است؛ هنری که مرزها را پشت سر می‌گذارد و تجربه‌های انسانی را در قالب تصویری مشترک به گفت‌وگو می‌نشاند. جشنواره جهانی فیلم فجر نیز بر همین بنیان استوار است؛ رویدادی که می‌کوشد نگاه‌های گوناگون سینماگران جهان را در فضایی واحد گرد آورد و امکان شناختی عمیق‌تر از جهان امروز فراهم سازد.
دکتر محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهوری نیز برای چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر پیامی صادر کرد مبنی بر این که: «شیراز، دروازه فرهنگ و هنر ایران، امروز میزبان هنرمندان و فیلمسازانی است که روایت حقیقت و زیبایی را از چهارسوی جهان به این شهر آورده‌اند. جشنواره جهانی فیلم فجر، فرصتی است برای گفت‌وگوی میان فرهنگ‌ها؛ گفت‌وگویی که سینما به‌عنوان زبانی مشترک، آن را ممکن و ضروری می‌کند.»
مهمانی که نرسید، اما خبرساز شد
نام نوری بیلگه جیلان، فیلم‌ساز برجسته ترکیه ای و برنده نخل طلای کن در فهرست مهمانان ویژه این دوره قرار دارد. هرچند او به‌دلیل تأخیر در پرواز نتوانست در مراسم افتتاحیه حاضر شود، اما قرار است در روزهای آینده کارگاه‌ها و نشست‌هایی برگزار کند؛ برنامه‌هایی که از همین حالا با استقبال گسترده دانشجویان سینما روبه‌رو شده‌است.
در ضلع شرقی پردیس، نمایشگاه عکسی برپا شده که با استقبال بسیار روبه‌روست. عکس‌های پشت‌صحنه آثار شاخص، پرتره‌هایی از فیلم‌سازان نسل‌های مختلف و تصاویری از تاریخ سینمای شیراز فضایی فراهم کرده که بازدیدکنندگان میان سانس‌ها در آن قدم می‌زنند و درباره تاریخ سینمای ایران گفت‌وگو می‌کنند.
تم «شاعرانه» جشنواره
علیرضا زرین‌دست، فیلم‌بردار نام‌آشنای سینمای ایران، در سخنانی کوتاه از تم «شاعرانه» جشنواره گفت و توضیح داد که این روحیه فقط در ظاهر برنامه نیست، بلکه در انتخاب فیلم‌ها، طراحی بصری، نورپردازی و حتی جزئیات گرافیکی جشنواره لحاظ شده‌است؛ زیرا شیراز خودش شعر است و جشنواره هم باید همین کیفیت را بازتاب دهد.
«زیر درختان زیتون» و بازگشت خاطره‌ها
شکوه مراسم افتتاحیه در نهایت با نمایش نسخه مرمت‌شده «زیر درختان زیتون» عباس کیارستمی کامل شد. سالن اصلی مملو از مخاطبانی بود که برخی برای نخستین بار و برخی برای بار چندم، اما این‌بار با کیفیت تصویری ترمیم‌شده، شاهکار کیارستمی را تماشا کردند. تشویق طولانی پس از فیلم، نشان داد که بخش مرمت آثار سینمای ایران تا چه اندازه اهمیت یافته است.دبیر جشنواره از این آثار با عنوان «سرمایه‌های عاطفی سینمای ایران» یاد کرد که عبارتند از:
زیر درختان زیتون (عباس کیارستمی)، دلشدگان (علی حاتمی)، کاغذ بی‌خط (ناصر تقوایی)، درخت گلابی (داریوش مهرجویی)، اینجا چراغی روشن است (رضا میرکریمی)، ایران سرای من است (پرویز کیمیاوی)، نار و نی (سعید ابراهیمی‌فر) و جاده‌های سرد (مسعود جعفری‌جوزانی).
این آثار نه فقط برای نسل قدیمی سینمادوستان نوستالژی به همراه دارد، بلکه برای نسل جوان نیز فرصت دیدن کلاسیک‌های ایرانی را روی پرده سینما فراهم می‌کند.
گزارش پشت صحنه
خبرنگار اطلاعات در جریان سفر به شیراز برای پوشش رسانه‌ای روز افتتاحیه، با روح‌الله حسینی، دبیر جشنواره نیز به گفتگو نشست و درباره پشت پرده احیای جشنواره و دلایل انتخاب شیراز صحبت کرد.
حسینی توضیح داد: توقف چهار ساله، «ضربه جدی» به اعتبار جشنواره وارد کرد و بازگرداندن اعتماد داخلی و خارجی «یکی از دشوارترین مأموریت‌ها» بود؛ زیرا ماندگاری یک جشنواره وابسته به استمرار آن است و هر وقفه، یک بازسازی دوباره می‌طلبد.
وی افزود: تصمیم برای خروج جشنواره از تهران نه تنها یک انتخاب اجرایی، بلکه یک «جهت‌گیری فرهنگی» بود. ظرفیت‌های هنری شهرهای بزرگ ایران سال‌هاست به‌طور کامل فعال نشده‌اند، زیرا تهران همه چیز را در خود جمع کرده و شهرهایی مثل شیراز و اصفهان نیازمند جریان‌سازی دوباره‌اند. جشنواره جهانی می‌تواند موتور این جریان باشد.
دبیر این جشنواره همچنین از نقش مهم دکتر فریدزاده، رئیس سازمان سینمایی، در حمایت از انتقال جشنواره به شیراز سخن گفت و یادآور شد که علاقه شخصی او به ادبیات و فضای فرهنگی این شهر نیز در این انتخاب بی‌تأثیر نبوده است. شیراز روح شاعرانه جشنواره را کامل می‌کند.
استان فارس، به گفته حسینی، با حمایت‌های استاندار و نهادهای محلی، سریعتر از دیگر گزینه‌ها از جمله خوزستان و کیشتوانست بستر اجرایی این تصمیم را فراهم کند. او همچنین بر اهمیت حضور نسل جوان در جشنواره تأکید کرد و برنامه‌های فعال‌سازی انجمن سینمای جوانان فارس، برگزاری کارگاه‌های تخصصی و بخش «فجر پلاس» را حرکت‌هایی برای «احیای انرژی جوان» در سینمای ایران دانست.
خبرنگار اطلاعات در حاشیه افتتاح جشنواره، با خانم بینای جنا، یکی از داوران چهل‌وسومین جشنواره جهانی فیلم فجر نیز به گفتگو نشست و از تجربه سینمایی وی و وضعیت سینمای ایران پس از جنگ ۱۲ روزه پرسید. جنا در این مصاحبه تصویر روشنی از دغدغه‌ها و امیدهای یک داور سینمایی پیش‌رو در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر ترسیم کرد، زیرا هم تجربه ساخت فیلم دارد، هم قضاوت در رقابت‌های سینمایی و هم نگاهی حساس به تأثیرات اجتماعی بر هنر.
وی در این باره توضیح داد: در سال ۲۰۱۲فیلمی ساختم به نام «عباسم» که بسیاری از منتقدان ایرانی آن را تحسین کردند. اکنون نیز تجربه حضور به‌عنوان داور مسابقه در سینمای ایران را دارم. من به آثار مجید مجیدی علاقه دارم و تقریباً تمامی فیلم‌های او تا سال ۲۰۰۷را دیده‌ام. آثار او برایم بسیار تأثیرگذار بوده‌اند. جنا معتقد است: وقایع اجتماعی ـ تاریخی تأثیر شدیدی بر هنر و سینما می‌گذارند؛ از جمله جنگ ۱۲روزه در ایران. طبیعی است که در هر جای دنیا اگر جنگ و ناامنی باشد، هنرمندان انگیزه و حال خوبی ندارند .
سکانس پایانی
شیراز این روزها کاملاً رنگ جشنواره به خود گرفته‌است. کافه‌های اطراف پردیس شلوغند، گفتگوهای گروهی دانشجویان درباره فیلم‌ها در آنها شنیده می‌شود و خانواده‌ها برای دیدن فیلم‌های مرمت‌شده برنامه‌ریزی کرده‌اند. مسئولان بلیت‌فروشی از فروش کامل بیشتر سانس‌ها قبل از آغاز رسمی جشنواره خبر می‌دهند.
چهل‌وسومین جشنواره جهانی فیلم فجر تنها در یک روز توانست نشان دهد که شیراز نه‌فقط میزبان یک رویداد سینمایی، بلکه شریک آن است؛ شهری که با شاعرانه‌بودن ذاتی‌اش کیفیت تازه‌ای به جشنواره بخشیده. از اکران آثار مرمت‌شده و حضور چهره‌های جهانی، تا شور جوانان و انرژی تازه‌ای که در خیابان‌ها جریان یافت، همه چیز حکایت از آغاز دوره‌ای تازه دارد. دوره‌ای که می‌تواند مسیر جشنواره جهانی فجر را دوباره تعریف کند؛ این‌بار در قلب شیراز.
