رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، که پیش از این بارها از همکاری نکردن جمهوری اسلامی برای بازرسی از تاسیسات هستهای انتقاد کرده، در گفتگویی تازه اعلام کرد که این آژانس بازرسیهایش را در ایران از سر گرفته، اما تنها به تاسیسات هستهای که در اثر حملات هوایی آمریکا آسیب ندیدهاند، دسترسی داشته است.
گروسی در مصاحبه با ریانووستی گفت که پس از حملات هوایی به تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی در جنگ ۱۲روزه، پیشرفت در از سرگیری بازرسیها اکنون یکی از مهمترین چالشهای آژانس در ایران به شمار میرود. او در عین حال افزود: «تاسیسات نطنز، اصفهان و فردو اهمیت بیشتری دارند، چرا که هنوز مقدار زیادی مواد و تجهیزات هستهای آنجا وجود دارد و ما باید به آنها دسترسی پیدا کنیم.»
پس از این اظهارات، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، به گفتههای گروسی واکنش نشان داد و گفت: «وقتی آژانس حملات به ایران را محکوم نکرده است، حق ندارد ادعای بازرسی داشته باشد.»
اسلامی روز دوشنبه در جمع خبرنگاران داخلی با بیان اینکه «باید برای بازرسی آژانس از مراکز هستهای که هدف حمله قرار گرفتند، پروتکل وجود داشته باشد تا اجازه این کار داده شود»، افزود: «اینکه آژانس تحت فشار سه کشور اروپایی و آمریکا و اسرائیل، به ما فشار میآورد، برای ما مهم نیست و تاثیرگذار هم نیست.»
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، هم به موضع اخیر گروسی واکنش نشان داد و به تبعیت از محمد اسلامی، گفت که «ما را تحت فشار میگذارند که زودتر به آژانس اجازه دسترسی دهیم، ولی حسابشده تصمیمگیری خواهد شد».
کمالوندی در پاسخ این سوال خبرنگاران رسانههای داخلی که اکنون شرایط بازرسیها از تاسیسات هستهای به چه صورت است، گفت: «در حال حاضر بازرسی نداریم، ولی بازرسیهایی که در چند وقت گذشته انجام شدند، با اجازه شورای عالی امنیت ملی و بر اساس قانون تعلیق همکاریها با آژانس صورت گرفتند که همه آنان مربوط به بحثهای صنعتی است که هدف حمله واقع نشدند.»
جدال لفظی گروسی و مقامهای سازمان انرژی اتمی ایران در حالی است که اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، نیز روز یکشنبه انتقادهایی از مدیرکل آژانس مطرح و او را به تکرار ادعاهای بیاساس متهم کرد.
بقایی در نشست خبری هفتگی روز یکشنبه ۲۳ آذر گفت که رافائل گروسی «یکسری جملات و گزارهها را مدام تکرار میکند، اما تکرار این جملات در واقعیت موجود تغییری نخواهد داد».
او مدعی شد که جمهوری اسلامی ایران بهعنوان عضو معاهده منع اشاعه تسلیحات اتمی از تعهداتش آگاه است و گروسی به جای ایران، باید طرفهای دیگر را که مسبب چنین وضعیتی شدهاند، مخاطب قرار دهد.
به گفته بقایی، گروسی به موضوعهای سیاسی ورود پیدا میکند، در حالی که «مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی باید با تاکید بر اختیاراتی که طبق اساسنامه آژانس به او داده شده است، در رابطه با این موضوعهای نگاه فنی خود را حاکم کند».
این ادعاها در حالی است که گروسی پیشتر گفته بود جمهوری اسلامی عمده ذخایر اورانیوم غنیشده خود را در تاسیسات هستهای شناختهشدهای نگهداری میکند که بازرسان آژانس اجازه دسترسی به آنها را ندارند. به گفته او، آژانس خواهان دستیابی به تمام مراکز اتمی جمهوری اسلامی است؛ چه آنها که تخریب شدهاند و چه مراکزی که هنوز به کار ادامه میدهند.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی ماههای گذشته طی گفتگو با رسانهها، به جمهوری اسلامی پیشنهاد کرد برای پرهیز از تشدید تنشها با غرب با بازرسان آژانس همکاری کند. او تاکید کرد با اینکه حملات اسرائیل و آمریکا به تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی آسیب جدی وارد کردند، سرنوشت بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده نزدیک به سطح تسلیحاتی همچنان نامشخص و به ازسرگیری بازرسیها بیشازپیش نیاز است.
همزمان با اظهار نگرانی غرب و آژانس درباره مخفیکاری جمهوری اسلامی درباره وضعیت اورانیومهای غنیشده، دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، روز جمعه ۲۱ آذرماه هشدار داد اگر تهران بدون دستیابی به توافق، فعالیتهای هستهای خود را از سر بگیرد، ایالات متحده برنامه هستهای جدید و موشکهای جمهوری اسلامی را «نابود» خواهد کرد.
ترامپ در دفتر بیضی کاخ سفید در پاسخ به پرسش خبرنگاری در مورد جمهوری اسلامی، گفت: «قبلا همه از ایران میترسیدند، اما دیگر نمیترسند. تهران خواهان توافق با من است، اگر توافق میکردند، این همه خرابی نداشتند.»
رئیسجمهوری آمریکا در ادامه تصریح کرد: «میتوانند تلاش کنند، اما زمان زیادی طول میکشد تا دوباره [به سطح قبل] بازگردند و اگر بخواهند بدون توافق احیا کنند، آن یکی را هم نابود میکنیم.»
در یک اظهارنظر تازه دیگر درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق جمهوی اسلامی، در گفتگو با الجزیره هزینه فعالیت هستهای جمهوری اسلامی را نیم تریلیون دلار عنوان کرد. این در حالی است که برخی کارشناسان اعلام کردهاند هزینه غیرمستقیم این فعالیتها، شامل هزینهای که تحریمها به اقتصاد ایران تحمیل کرده است، هزینه کلی فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی را تا یک تریلیون دلار و بیشتر افزایش میدهد.
از سوی دیگر، این فعالیتها پس از جنگ ۱۲ روزه و حمله به بسیاری از سایتهای هستهای تقریبا به حال تعلیق درآمده است. حالا علاوه بر آمریکا، اروپا نیز خواستار غنیسازی صفر در ایران است که به معنی هدررفت بخش قابلتوجهی از هزینههای هستهای جمهوری اسلامی است.
فعالیت هستهای جمهوری اسلامی دههها است که غرب را نگران کرده، با این حال جمهوری اسلامی مدعی است که قصد ساخت سلاح اتمی را ندارد. این ادعا در حالی است که تهران پیش از حملات ماه ژوئن، اورانیوم غنیشده با غنای بالا برای ساخت سریع حدود ۱۲ کلاهک هستهای را در اختیار داشت. از آن زمان، آژانس بینالمللی انرژی اتمی رد این مواد را گم کرده و گروسی میگوید که این بیاطلاعی یک نگرانی جدی است.
تصاویر ماهوارهای اخیر نشان میدهد که جمهوری اسلامی در اطراف سایتهای بمبارانشده فردو، نطنز و اصفهان فعالیتهایی دارد. بازرسان آژانس میگویند مطمئن نیستند آیا این فعالیتها محدود به پاکسازی اطرافاند یا احتمال دارد جابجایی موجودی اورانیوم هم بخشی از این تحرکات باشد.
