طبق گفتههای شیرجیان، کلیه ثبتسفارشهای کمتر از ۱۰۰ هزار دلار در مرکز مبادله ارز و طلا در تالار دوم به صورت کامل توسط بانک مرکزی تخصیص داده خواهد شد. به موجب این تصمیم بانک مرکزی انتظار میرود بخش قابلتوجهی از صف متقاضیان تعدیل شود. همچنین طبق گفته سخنگوی بانک مرکزی، تیمهای بازرسی مسوول رسیدگی به تراکنشهای پولشویی و اختلال در بازار ارز و طلا هستند.
روز گذشته، ۲۴ آذر ماه، قیمت هر اسکناس دلار آمریکایی از مرز ۱۳۰ هزار تومان عبور کرد. بررسی نرخ آزاد دلار در آذر ماه نشان میدهد این نرخ در مسیر صعودی قرار داشته است. به طوری که در اولین روز نهمین ماه سال، قیمت هر دلار آمریکایی ۱۱۲ هزار و ۸۶۰ تومان بوده و در ۲۴ روز با ۱۶ درصد افزایش به ۱۳۰ هزار و ۹۰۰ تومان رسیده است. رشد نرخ این اسکناس آمریکایی در هفته اول آذر ماه ۲.۲۲ درصد و در هفته دوم و سوم این ماه به ترتیب ۵.۴۷ و ۵.۸۶ درصد بوده است. با ورود به هفته چهارم آذر ماه، هیچ گمانهزنی مبنی بر توقف روند صعودی بازار شنیده نشد. بر این اساس، در دومین روز از هفته چهارم آذر سال ۱۴۰۴، بانک مرکزی از تصمیمات عملیاتی با هدف مدیریت بازار ارز رونمایی کرد.
ایجاد مقام سخنگوی بانک مرکزی با هدف افزایش دیپلماسی ارتباطی
روز یکشنبه ۲۳ آذر ماه، محمد شیریجیان که تا پیش از این تنها در مقام معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی سخن میگفت، در مقام سخنگوی بانک مرکزی هم ظاهر شد و از تصمیمات این نهاد برای ثبات بخشی به بازار ارز سخن گفت. محمد شیریجیان در سخنان خود تصمیمات ششگانه بانک مرکزی را توضیح داد و اضافه کرد که غیر از این شش مورد موارد دیگری نیز تصمیمگیری شده که به زودی اطلاعرسانی میشود. روز گذشته، بیستوچهارم آذر ماه دو اقدام جدید دیگر نیز توسط سخنگوی بانک مرکزی اعلام شد.
اولین نکته قابلتوجه در این خصوص آن است که، بانک مرکزی تاکنون مقامی به عنوان سخنگو معرفی نکرده بود و مقام سخنگوی در بانک مرکزی ایران بیسابقه است. تا پیش از این مدیر روابط عمومی بانک مرکزی در صفحات مجازی برخی از اقدامات بانک مرکزی را اعلام میکرد.
به نظر میرسد این اقدام یعنی معرفی سخنگو برای بانک مرکزی با هدف افزایش دیپلماسی ارتباطی این نهاد تنظیمگر صورت گرفته است. برخی از کارشناسان معتقدند در شرایطی که نرخ دلار در مسیر صعودی قرار گرفته است، گزارشدهی شفاف میتواند در مدیریت انتظارات فعالان بازار موثر واقع شود.
همچنین برخی کارشناسان معتقدند، اصلیترین وظیفه سخنگوی جدید بانک مرکزی اثرگذاری بر بازار ارز است و انتشار سخنان این مقام هدف افزایش ثبات در بازار را دنبال میکند. در این میان بررسی واکنش بازار روشن کننده است.
در اولین روزی که سخنگوی بانک مرکزی از تصمیمات این نهاد برای مدیریت بازار سخن گفت نرخ آزاد دلار که در معاملات نقدی روز شنبه در رقم ۱۲۸ هزار و ۸۰۰ تومان بسته شده بود، در روز یکشنبه، در رقم ۱۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان بسته شد. برخی فعالان و کارشناسان بازار این کاهش جزئی ۳۰۰ تومانی را به اعلام برنامه بانک مرکزی مرتبط میدانند.
همچنین کارشناسان اعلام کردند که واکنش محتاطانه بازار به این دلیل بوده است که سیاستهای اعلام شده در ۲۳ آذر ماه، اثرگذاری تدریجی بر بازار خواهد داشت. بر این اساس به نظر میرسد سیاستگذار ارزی نمیتواند انتظار دوام و ماندگاری از اثرات مقطعی اعلام تصمیمات داشته باشد، چرا که در بیستوچهارم آذرماه نرخ هر اسکناس دلار آمریکایی با ۲ هزار و ۴۰۰ تومان افزایش نسبت به روز قبل، به ۱۳۰ هزار و ۹۰۰ تومان در بازار آزاد رسید.
شش تصمیم جدید در سیاستگذاری ارزی چه بود؟
سخنگوی بانک مرکزی، روز یکشنبه، در تشریح شش تصمیمات عملیاتی برای مدیریت و ثباتبخشی به بازار ارز گفت: بازنگری و بازآرایی نظام بودجه بندی و تخصیص و تامین ارز، کاهش فاصله زمانی بین تخصیص و تامین ارز در مرکز مبادله ایران، گسترش پیشفروش ارز، تقویت تامین مالی ارزی پروژهها از طریق انتشار انواع صکوک ارزی، تشدید اقدامات نظارتی و انضباطی بانک مرکزی برای تراکنشهای سوداگرانه و تامین موثر ارز در تالار اول، تقویت عمق بازار و تسریع تامین ارز در بازار توافقی تالار دوم مهمترین این محورها هستند.
محمد شیریجیان، معاون سیاستگذاری پولی و سخنگوی بانک مرکزی، با اشاره به سلسله جلسات ساماندهی بازار ارز اعلام کرد: شامگاه شنبه، جلسه مهمی با حضور ارکان مربوطه و با هماهنگی دستگاههای مختلف برگزار و تصمیمات مهم برای ایجاد ثباتبخشی در بازار ارز در دستور کار قرار گرفت. در این چارچوب، بازنگری و بازآرایی جدید نظام بودجهبندی تخصیص و تامین ارز با اولویت تخصیص و تامین ارز برای بنگاهها و فعالان اقتصادی ارزآور مورد توجه قرار گرفت که از یک سو موجب افزایش کارآیی نظام تخصیص ارز و از سوی دیگر به جریان ورودی ارز و درآمدزایی ارزی کشور در آینده کمک میکند. او در ادامه توضیح داد: کاهش فاصله زمانی بین مراحل تخصیص و تامین ارز بهویژه در تالار دوم با اولویت متقاضیان ارز خرد زیر ۵۰ هزار دلار دنبال میشود که به تسهیل و تسریع جریانات ارزی و کاهش صف در بازار ارز کمک خواهد کرد. همچنین موضوع پیشفروش ارز بهعنوان محور سوم جمعبندی شد که بر این اساس شرکتهایی که رفع تعهد ارزی انجام میدهند میتوانند از این ظرفیت استفاده کنند؛ این سیاست با پیشفروش ارز پالایشگاه گازی بیدبلند خلیج فارس به میزان ۵۰میلیون دلار عملیاتی شد و مقرر شد به سایر شرکتهای واجد شرایط تسری یابد که این اقدام به مدیریت ریسک متقاضیان و عرضهکنندگان ارز و تامین مالی بهموقع شرکتها کمک میکند.
شیریجیان، تقویت تامین مالی ارزی از طریق انواع صکوک ارزی را از دیگر برنامهها دانست و اعلام کرد تاکنون بیش از ۶۳۰میلیون دلار از طریق اوراق مرابحه ارزی تامین مالی شده و ۱.۵میلیارد دلار دیگر نیز در دستور کار است. همچنین تامین مالی از طریق صندوق پروژه ارزی، صندوق درآمد ارزی و شرکتهایی که قصد سرمایهگذاری از طریق پیشفروش ارز در تالار دوم را دارند مورد تاکید قرار گرفت. او با اشاره به تقویت نظارت بانک مرکزی تصریح کرد اقدامات انضباطی برای گردشهای مالی با نیت سوداگری و اختلال در بازار ارز بهطور جدی پیگیری میشود و همزمان با تامین موثر ارز در تالار اول، فرآیند تامین ارز در بازار دوم بهصورت توافقی و بدون اختلال در قیمتگذاری در حال انجام است، بهطوری که عمق بازار دوم بیش از ۲۸میلیون دلار بوده و قیمت معاملاتی آن حدود ۱۰۲ هزار تومان است که فاصله قابلتوجهی با بازارهای غیررسمی دارد. در پایان، شیریجیان تاکید کرد بانک مرکزی با تخصیص و تامین بهموقع ارز و اولویتدهی منابع ارزی به بنگاههای فعال و ارزآور، در مسیر اثربخشی منابع ارزی کشور و درآمدزایی ارزی آینده حرکت میکند.
دو اقدام جدید در سیاستگذاری ارزی، یکی تشویقی یکی تنبیهی
سخنگوی بانک مرکزی، روز دوشنبه، در خصوص اقدامات این بانک برای مدیریت بازار ارز گفت: کلیه ثبتسفارشهای کمتر از ۱۰۰ هزار دلار در مرکز مبادله ارز و طلا در تالار دوم بهصورت کامل توسط بانک مرکزی تخصیص داده میشود. به این ترتیب بانک مرکزی این امکان را فراهم کرده است تا تمام متقاضیانی که دارای تخصیص معتبر در مرکز مبادله ارز و طلا هستند، ثبتسفارشهای آنها در تالار دوم بهطور کامل تخصیص یابد. شیریجیان توضیح داد: این تصمیم به تسهیل فرآیند تامین ارز در مرکز مبادله کمک میکند و بخش قابلتوجهی از صف متقاضیان مدیریت و تعدیل خواهد شد. او اضافه کرد: تاکنون بیش از ۴۱.۷میلیارد دلار تامین ارز برای کلیه متقاضیان اعم از صنایع، کالاهای اساسی، دارو و خدمات در مرکز مبادله ارز و طلا انجام شده و این فرآیند بهصورت مستمر ادامه خواهد داشت و با تصمیم جدید اتخاذ شده این میزان به مقدار قابلتوجهی افزایش پیدا خواهد کرد.
معاون سیاستگذاری پولی و عضو هیات عامل بانک مرکزی همچنین اعلام کرد: در راستای تقویت اقدامات نظارتی بانک مرکزی، دوازده تیم بازرسی تشکیل شده که مسوول رسیدگی به شعب مشکوک به تراکنشهای پولشویی و اختلال در بازار ارز و طلا هستند. در همین راستا بانک مرکزی تراکنشهای مشکوک به پولشویی و فعالیت در بازار ارز را شناسایی کرده و در حال مسدودی این حسابهاست. بر این اساس، هرگونه تراکنش مشکوک ارزی بهصورت مستمر تحلیل و طبق قانون با قاطعیت نسبت به مسدودی حسابها اقدام خواهد شد. شیریجیان در ادامه توضیح داد: تیمهای بازرسی از روز یکشنبه به شعبه مراجعه کرده و پروندههای انتظامی و انضباطی تشکیل شده که حتما منجر به عزل رؤسای شعب متخلف و مدیران بانکی ناظر بر عملکرد آنها خواهد شد. طبق اعلام سخنگوی بانک مرکزی: فرآیند مراجعه تیمهای بازرسی بهصورت مستمر و تا اطلاع ثانوی ادامه خواهد داشت.
