وبسایت «دیفنس نتورک» در گزارشی تازه نوشت که چین برای بازسازی توانمندی موشکهای بالیستیک به جمهوری اسلامی ایران کمک میکند و این کار را نه از طریق انتقال مستقیم و کامل سیستمهای موشکی، بلکه از راه ارسال تجهیزات نظامی، پیشنیازهای صنعتی و مواد با کاربرد دوگانه، انجام میدهد.
بر اساس این گزارش، اقدام چین برای کمک به بازسازی قابلیت موشکی از سه روش انجام میگیرد که روش اول، ارسال مقدار زیادی مواد اولیه لازم برای تولید سوخت جامد و اکسیدکنندهها است.
دیفنس نتورک مینویسد که طبق گزارشها، جمهوری اسلامی تا اواسط سال ۲۰۲۵، هزاران تن پرکلرات آمونیوم از تامینکنندگان چینی سفارش داده است. براوردهای غربی نشان میدهد این مقدار برای تولید سوخت چند صد موشک بالیستیک سوخت جامد کافی خواهد بود.
طبق گزارشها، شرکتهای چینی مواد شیمیایی دومنظوره مربوط به زنجیره تامین سوخت جامد از جمله سدیم و برخی پرکلراتهای خاص را به تهران صادر میکنند که در برخی موارد به وضع تحریمهای ایالات متحده علیه شرکتهای چینی و ایرانی هم منجر شده است.
روش دوم که در این گزارش به آن اشاره شده، ارسال ماشینآلات صنعتی و قطعات دومنظوره از پکن به تهران است.
نیروهای ویژه ایالات متحده بهتازگی محمولهای را در دریا توقیف کردند که به چین مرتبط بود و به گفته واشنگتن، قرار بود به شرکتهایی در ایران تحویل داده شود که نقش آنها در تامین نیازهای برنامه موشکی جمهوری اسلامی شناخته شده است. این اقلام نه موشکهای آماده، بلکه ماشینآلات، قطعات الکترونیکی، مواد صنعتی و زیرسامانههایی بودند که میتوانند در داخل ایران مونتاژ و برای ناوبری موشکها، افزایش دقت تولید و تقویت زیرساختهای پرتاب استفاده شوند.
مسیر سومی که در این گزارش بهعنوان راه کمکرسانی چین به جمهوری اسلامی برای بازسازی تواناییهای موشک بالیستیک ذکر شده، انتقال محدود برخی تجهیزات با هواپیماهای نظامی است. منابع منطقهای و فعالان در طول سال ۲۰۲۵، گزارش دادهاند که هواپیماهای ترابری نظامی روسیه و چین برای انتقال سلاح، تجهیزات پدافند هوایی و موشکی به ایران اقدام کردهاند.
به نوشته دینفس نتورک، هرچند پکن فروش مستقیم موشکهای کامل را رسما رد میکند، تحلیل روابط چین و جمهوری اسلامی نشان میدهد که پکن پس از حملات اسرائیل، در بازسازی بخشهایی از پدافند هوایی و زیرساختهای مرتبط با موشک به تهران کمک میکند.
چین در دهههای اخیر همواره به برنامه موشکی جمهوری اسلامی کمک کرده است؛ از تحویل سامانهها و فناوریهای کامل در دهههای ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ گرفته تا الگوی محتاطانه کنونی که بر تامین پیشنیازهای صنعتی، آموزش و فروش کالاهای دوکاربرده تمرکز دارد.
تحلیلهای اخیر تاکید میکنند تهران که در پی کمکهای محدود مسکو طی درگیریها با اسرائیل، از این کشور ناامید شد، به طور فزایندهای پکن را بهعنوان مهمترین شریک بلندمدت خود برای بازسازی قابلیتهای بازدارنده، بهویژه در حوزههای موشکی و دفاع هوایی، میبیند.
مقامهای چینی برای پرهیز از درگیری آشکار با ایالات متحده و حفظ روابط با صادرکنندگان کلیدی نفت در خلیج فارس، هرگونه اطلاع خود از برخی توافقهای مهم در مورد کمکرسانی به برنامه موشکی تهران و تامین اکسیدکنندهها را انکار میکنند و مدعی رعایت قوانین صادراتیاند. با این حال، ناظران معتقدند چین اگرچه آشکارا سیستمهای موشکی بالیستیک برای تهران تامین نمیکند تا مشکلات دیپلماتیک نداشته باشد، همچنان حامی بازسازی برنامه موشکی تهران است و پنهانی، به آن کمکهای لجستیک و فنی ارائه میدهد.
نشریه نیوزویک هم پیش از این نوشته بود که پس از جنگ ۱۲روزه جمهوری اسلامی با اسرائیل و کاهش قابلتوجه تواناییهای نظامی جمهوری اسلامی، چین گزینه اصلی برای تامین سلاحهای تهران است.
در این گزارش آمده بود که این روند نشاندهنده فاصله گرفتن جمهوری اسلامی از راهبرد قدیمیاش برای دستیابی به سلاح از طریق شریک راهبردی دیگرش، یعنی روسیه، است. روسیه در حال حاضر درگیر جنگ با اوکراین است و محدودیتهای ژئوپلیتیکی متعدد، تهران را از حمایت نظامی مسکو مایوس کرده است. این در حالی است که پکن از درگیریهای جاری در جهان، که اروپای شرقی و خاورمیانه را ویران کردهاند، مصون مانده است.
پکن و تهران پیش از این نیز در حوزههای دیگر همکاری نزدیک داشتند، از جمله در حوزه انرژی. با وجود تحریمهای تحت رهبری ایالات متحده، نفتی که چین از جمهوری اسلامی میخرد، بخش عمده صادرات نفتی این کشور را تشکیل میدهد و درآمد ارزی برای جمهوری اسلامی فراهم میکند.
موقعیت جغرافیایی ایران هم این کشور را به کریدوری بالقوه حیاتی برای شبکههای تجاری شرق و غرب تبدیل میکند. ایران، چین و روسیه از طریق دو بلوک بینالمللی نوظهور (بریکس و سازمان همکاری شانگهای) با یکدیگر همکاری میکنند. با این حال، هیچ یک از این نهادها یک اتحاد نظامی به شمار نمیآیند. پیمان مشارکت راهبردی جامع چین و ایران که در سال ۲۰۲۱ امضا شد و توافق مشابه جمهوری اسلامی با روسیه در ژانویه، هم حاوی بند دفاع متقابل نیستند.
به باور برخی کارشناسان، حتی با وجود همکاریهای نظامی بیشتر پکن و تهران، کمتر کسی انتظار دارد که چین برای قطع رابطه با اسرائیل اقدام قابلتوجهی انجام دهد؛ همانطور که روسیه روابط عادی و تجاریاش با اسرائیل را حفظ کرده است.
تحلیلگران در عین حال معتقدند که در شرایط کنونی تهران چارهای جز گسترش روابط با پکن و مسکو ندارد و در بسیاری مسائل نه از روی منفعت، که از روی ضرورت به چین و روسیه نزدیک میشود، زیرا گزینه دیگری ندارد.
