نظارت سنتی دیگر جوابگو نیست

اولین همایش سالانه رگ‌تک  25 آذردر محل دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد.

این همایش با هدف تبادل تجارب و ارائه راهکار مناسب برای جلوگیری از پولشویی، هک داده ها و اطلاعات  با حضور مدیران شبکه بانکی، شرکت‌های پرداخت و فعالان فناوری و تصمیم گیران دولتی برگزار شد.

 در ابتدای رویداد نوش‌آفرین مومن‌واقفی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، به عنوان اولین سخنران با تأکید بر اینکه ظهور فناوری‌های نوین و کسب‌وکارهای پلتفرمی مفاهیم کلاسیک نظارت را ناکارآمد کرده است، گفت رگولاتور ناچار است مسیر نظارت هوشمند، داده‌محور و ریسک‌محور را در پیش بگیرد.

او این تحول را «غیرقابل بازگشت» دانست و توضیح داد در دهه ۸۰ تمرکز کشور بر ایجاد زیرساخت‌های بانکی بوده، در دهه ۹۰ پایش تراکنش‌ها در اولویت قرار گرفته و در دهه فعلی، با گسترش پلتفرم‌ها، حتی این زیرساخت‌ها نیز دیگر کفایت نمی‌کنند. به گفته او، اشراف مؤثر بر اکوسیستم مالی بدون داده‌های باکیفیت، الگوریتم‌های صحیح و شکل‌گیری نهاد تنظیم‌گری هوشمند ممکن نخواهد بود.

مومن‌واقفی هوش مصنوعی و یادگیری ماشین را «سوخت اصلی نظارت هوشمند» توصیف کرد و گفت سامانه‌های کشف تقلب، مدیریت ریسک و تشخیص تراکنش‌های نامتعارف امروز عمدتاً بر پایه این فناوری‌ها کار می‌کنند. او همچنین به نقش بلاک‌چین و کلان‌داده در شکل‌گیری مدل‌های جدید نظارتی اشاره کرد؛ فناوری‌هایی که به گفته او، برخی از آن‌ها مفهوم نظارت را در ذات خود دارند.

در ادامه، احسان ترکمن، مدیرعامل پرداخت الکترونیک سامان (سپ)، با انتقاد از رویکردهای پسینی و واکنشی گفت اعمال الزامات رگولاتوری پس از عرضه محصول می‌تواند ماه‌ها مسیر توسعه را عقب بیندازد و بازار را با اختلال مواجه کند.

او تأکید کرد تیم‌های تطابق، مدیریت ریسک و مبارزه با پول‌شویی باید از همان ابتدای توسعه محصول در کنار شرکت‌ها باشند. ترکمن استفاده از هوش مصنوعی در کشف تقلب را نه یک انتخاب، بلکه یک استاندارد جهانی دانست و گفت این رویکرد منجر به کاهش هشدارهای مثبت کاذب، افزایش دقت کشف تخلف و کاهش هزینه‌های عملیاتی می‌شود.

امیرحسین شبیری، مدیرعامل شرکت شاپرک، با اشاره به پردازش میلیاردها تراکنش ماهانه در شبکه پرداخت کشور گفت نظارت سنتی با این مقیاس و پیچیدگی اساساً امکان‌پذیر نیست.

او کشف تقلب را صرفاً یک محصول فناورانه ندانست و بر لزوم همکاری نزدیک میان رگولاتور، بانک مرکزی، شاپرک، شرکت‌های پرداخت و سایر نهادها تأکید کرد. به گفته شبیری، شاپرک با تحلیل داده‌ها، مدل‌سازی رفتاری و پایش ۳۶۰ درجه پذیرندگان، به سمت شناسایی پیشگیرانه تخلفات حرکت کرده است.

سید محمدحسین محمودی، معاون فناوری بانک ملت، با ارائه نمونه‌هایی از پرونده‌های پول‌شویی و سوءاستفاده از کارت‌های اجاره‌ای گفت پیچیدگی جرایم مالی امروز به‌گونه‌ای است که کنترل‌های تک‌بعدی و سنتی دیگر پاسخگو نیستند.

او از عملیاتی شدن سامانه‌های ارزیابی پویای ریسک مشتری در بانک ملت خبر داد و توضیح داد این سامانه‌ها در لحظه ارائه خدمت، سطح ریسک مشتری را مشخص می‌کنند و متناسب با آن، هشدارها و دستورالعمل‌های لازم در اختیار شعب قرار می‌گیرد.

پنل «هارمونی اکوسیستم رگ‌تک»؛ اختلاف مسیرها، اشتراک در هدف

در پنل تخصصی «تنظیم هارمونی اکوسیستم رگ‌تک در ایران»، یوسفی‌نژاد (معاون نظارت شاپرک)، مهدی احمدی (مدیرعامل رایان هم‌افزا)، میثم رجبی (مدیرعامل رادین) و حسین رضایی (قائم‌مقام پرداخت نوین) به بررسی پیش‌نیازهای گذار به نظارت فناورانه پرداختند.

یوسفی‌نژاد با تأکید بر اینکه «هارمونی» به معنای هماهنگی میان بازیگران است نه حذف رگولاتور، گفت نقش حاکمیت حفظ ثبات و چارچوب‌هاست و نوآوری باید در دل بازار شکل بگیرد. او هشدار داد دولتی‌بودن بخش بزرگی از اقتصاد باعث شده انتظار نوآوری نیز از دولت شکل بگیرد؛ انتظاری که در عمل به بن‌بست می‌رسد.

در ادامه، مهدی احمدی با تمرکز بر مفهوم «هزینه مبادلات» گفت فلسفه تنظیم‌گری باید کاهش هزینه‌های بازار باشد، نه تحمیل هزینه‌های جدید. او تأکید کرد زیرساخت‌های جزیره‌ای، نرم‌افزارهای موازی و فرایندهای تکراری، شرکت‌ها را به سمت زیان‌دهی سوق می‌دهد و تنظیم‌گری زمانی ناکارآمد می‌شود که خود به عامل هزینه‌زا تبدیل شود.

میثم رجبی نیز با انتقاد صریح از نقش دولت گفت تا زمانی که دولت از جایگاه «کنترل‌گر» به «تنظیم‌گر» و «تسهیل‌گر» حرکت نکند، اکوسیستم رگ‌تک به‌صورت واقعی شکل نخواهد گرفت. او مداخلات پرهزینه و تصمیم‌های جزیره‌ای را نه‌تنها مانع نوآوری، بلکه زمینه‌ساز فساد دانست.

در مقابل، حسین رضایی تمرکز بحث را به سمت اجرا برد و گفت بسیاری از فرایندهای نظارتی فعلی دستی، زمان‌بر و پرهزینه‌اند. به گفته او، احراز هویت دیجیتال، پایش آنلاین تراکنش‌ها و سامانه‌های هوشمند محاسبه ریسک می‌توانند هم دقت نظارت را افزایش دهند و هم هزینه نیروی انسانی و خطای انسانی را کاهش دهند. رضایی تأکید کرد نظارت مؤثر باید از حالت گزارش‌محور و پسینی خارج شود و به پایش لحظه‌ای برسد.

با وجود اختلاف نظرها، یک نقطه اشتراک میان سخنرانان و اعضای پنل وجود داشت: اکوسیستم رگ‌تک بدون هماهنگی میان رگولاتور، بانک‌ها، شرکت‌های پرداخت و استارتاپ‌ها شکل نمی‌گیرد.

آنچه در اولین همایش سالانه رگ‌تک بیش از هر چیز برجسته بود، توافق کلی بر این واقعیت بود که نظارت سنتی دیگر جواب نمی‌دهد و آینده تنظیم‌گری مالی در ایران به نظارت هوشمند، داده‌محور و پیشگیرانه گره خورده است؛ مسیری که تحقق آن به زیرساخت به‌روز، نیروی متخصص، مدل اقتصادی روشن و همکاری واقعی میان دولت و بخش خصوصی نیاز دارد.

آخرین اخبار اقتصادی را از طریق این لینک پیگیری کنید.