نتایج این پژوهش که در مجله «Frontiers in Pharmacology» منتشر شده است نشان میدهد که این دو ماده یعنی «CBD» و «THC» حتی ممکن است توانایی سرطان برای گسترش و متاستاز را مهار کنند. نکته امیدبخشتر آنکه این درمانها آسیب بسیار اندکی به سلولهای سالم وارد کرده و بهنظر میرسد از طریق بازگرداندن تعادل به یک مسیر پیامرسانی مختلشده که به رشد تومور دامن میزند، عمل میکنند.
گامی نو در مسیر درمان سرطان تخمدان
در آینده، داروهای مشتقشده از شاهدانه (کانابیس) ممکن است در درمان سرطان تخمدان نقشآفرین شوند. یک تیم پژوهشی که دو ترکیب طبیعی موجود در شاهدانه را بررسی میکرد، دریافت که هر دو ماده در آزمایشهای انجامشده روی سلولهای سرطان تخمدان، فعالیت ضدسرطانی قابلتوجهی از خود نشان دادهاند. هرچند هنوز مسیر طولانی تا تولید دارویی آماده مصرف برای بیماران باقی مانده، اما این نتایج اولیه، چشماندازی امیدبخش برای توسعه درمانهای جدید علیه سرطانی فراهم میکند که تشخیص آن دشوار و کنترل آن حتی دشوارتر است.
دکتر سیائو تونگ از دانشگاه خون کین تایلند و نویسنده اصلی مقاله میگوید: «سرطان تخمدان همچنان یکی از مرگبارترین بدخیمیهای زنان است؛ بیماری که با تشخیص دیرهنگام، نرخ بالای عود و گزینههای درمانی محدود را به همراه دارد. هدف ما یافتن داروهای جایگزینی است که هم اثربخشی درمان را افزایش دهند و هم سمیت کمتری داشته باشند تا در نهایت امید تازهای برای بیماران ایجاد شود.»
چرا درمانهای فعلی کافی نیستند؟
در میان تمام سرطانهای دستگاه تناسلی زنان، سرطان تخمدان بیشترین میزان مرگومیر را دارد. با وجود پیشرفتهای پزشکی، داروهای موجود اغلب نتایج پایدار ایجاد نمیکنند و با عوارض جانبی شدید همراهاند. به همین دلیل، پژوهشگران توجه خود را به «CBD یا کانابیدیول» فاقد اثر روانگردان و «THCیا تتراهیدروکانابینول» دارای اثر روانگردان معطوف کردند؛ دو ترکیبی که پیشتر نشانههایی از فعالیت ضدسرطانی در بیماریهای دیگر نشان داده بودند.
تیم تحقیقاتی، دو رده سلولی سرطان تخمدان را یکی حساس به داروهای مبتنی بر پلاتین و دیگری مقاوم به این درمانها بررسی کرد. سلولها در معرض هر دوی این مادهها و یا ترکیبی از هر دو قرار گرفتند. همچنین اثر این ترکیبات بر سلولهای سالم نیز بررسی شد تا مشخص شود آیا بافت طبیعی آسیب میبیند یا خیر.
کاهش چشمگیر رشد سلولهای سرطانی
سلولهای سرطانی که با «CBD» یا «THC» درمان شده بودند، کلونیهای کمتری تشکیل دادند و اندازه این کلونیها نیز کوچکتر از حالت معمول بود. هر دو ترکیب توانایی تکثیر سلولهای سرطانی را کاهش دادند، اما قویترین اثر زمانی مشاهده شد که «CBD» و «THC» بهصورت ترکیبی استفاده شدند. اگرچه هیچیک از این مواد بهتنهایی باعث مرگ گسترده سلولهای سرطانی نشدند، اما ترکیب آنها اثربخشی بالایی از خود نشان داد.
دکتر تونگ در اینباره میگوید: «بهطور قابلتوجهی، اثر مهاری زمانی بیشترین شدت را داشت که «CBD» و «THC» با نسبت یک به یک استفاده شدند.»
مهار گسترش سرطان و امید به درمانهای کمتر سمی
آزمایشهای تکمیلی نشان داد که این ترکیبات، مهاجرت سلولهای سرطانی را نیز کاهش میدهند؛ یافتهای بسیار مهم، چرا که متاستاز یکی از اصلیترین عوامل مرگ در سرطان تخمدان است. درمانی که بتواند گسترش سرطان را محدود کند، میتواند بهطور چشمگیری نتایج درمانی بیماران را بهبود بخشد.
هر دو رده سلولی واکنش مشابهی به این ترکیبات نشان دادند، که حاکی از آن است که این رویکرد ممکن است در انواع مختلف سرطان تخمدان مؤثر باشد. افزون بر این، ترکیبات مشتقشده از شاهدانه آسیب اندکی به سلولهای سالم وارد کردند؛ موضوعی که نشان میدهد درمانهای آینده مبتنی بر این مواد، ممکن است برای بیماران قابلتحملتر از بسیاری از گزینههای درمانی کنونی باشند.
نقش مسیرهای پیامرسانی درون سلولی
برای درک بهتر مکانیسم اثر، پژوهشگران مسیرهای پیامرسانی درون سلولهای سرطانی را بررسی کردند. آنها دریافتند که مسیر «PI3K/AKT/mTOR» که در سرطان تخمدان اغلب بیشفعال است و به پیشرفت تومور و مقاومت دارویی کمک میکند، پس از درمان با «CBD» و «THC» به سطحی نزدیک به حالت طبیعی بازمیگردد. این بازیابی کنترل میتواند توضیحدهنده کاهش رشد تومور و افزایش مرگ سلولی مشاهدهشده در آزمایشها باشد.
دکتر تونگ بااشاره محدودیتهای مطالعه میگوید: «تمام آزمایشها در محیط آزمایشگاهی انجام شدهاند و ممکن است رفتار پیچیده تومورها در موجود زنده را بهطور کامل بازتاب ندهند. ما از مدلهای حیوانی و دادههای فارماکوکینتیک استفاده نکردیم. افزون بر این، ملاحظات قانونی و مقرراتی پیرامون درمانهای مبتنی بر کانابینوئیدها نیز میتواند بر تحقیقات انتقالی آینده تأثیر بگذارد. با وجود امیدبخش بودن نتایج، مطالعات بیشتری پیش از کاربرد بالینی این یافتهها مورد نیاز است.»
