همزمان با نزدیک شدن به پایان سال ۲۰۲۵ میلادی و آماده شدن برای استقبال از سال دیگر، خبرگزاریهای بینالمللی رویدادهایی را که در ۱۲ ماه گذشته جهان را تکان داده است، فهرست کردهاند. در این فهرست، بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، آتشبس در نوار غزه، ادامه جنگ در اوکراین، جنگ اسرائیل و جمهوری اسلامی و تشدید درگیری در سودان، از مهمترین موارد قابل اشاره است.
۱: بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید
از زمان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید در ماه ژانویه، رئیس جمهور ایالات متحده، مجموعهای از اقدامات گوناگون را مطابق با وعدههایی که به طرفدارانش داده بود و شعار «اول آمریکا» را مدنظر داشت، انجام داد.
ترامپ مجموعه تصمیماتش را با دستورات اجرایی متعدد تقویت کرده است و از مهمترین گامهای او میتوان به اخراج گسترده مهاجران غیرقانونی و تصمیمهای تجاری اشاره کرد. او همچنین به چندین جنگ پایان داد و سبب شد که برخی از متحدانش، او را به عنوان نامزد جایزه صلح نوبل معرفی کنند؛ هرچند که درنهایت این جایزه نصیبش نشد.
۲: آتشبس در غزه پس از دو سال جنگ
در نوار غزه، فشار دولت ترامپ منجر به توافق آتشبس بین حماس و اسرائیل شد که به دو سال جنگ ویرانگر ناشی از حمله بیسابقه حماس علیه اسرائیل در هفتم اکتبر ۲۰۲۳، پایان داد.
این توافق، که بر اساس طرح صلح پیشنهادی دونالد ترامپ به نتیجه رسید، منجر به آن شد که حماس گروگانهای زندانی در نوار غزه، چه زنده و چه مرده، را در ازای آزادی زندانیان فلسطینی از زندانهای اسرائیل تحویل دهد. همچنین این آتشبس اجازه ورود کمکهای بشردوستانه بیشتر به غزه را داد، اگرچه طبق گفته سازمان ملل و سازمانهای غیردولتی، این کمکها همچنان بسیار کمتر از نیازهای جمعیت این منطقه است.
مذاکرات در مورد مرحله بعدی توافق، به ویژه خلع سلاح حماس، بسیار حساس به نظر میرسد، زیرا هر دو طرف یکدیگر را به نقض آتشبس متهم میکنند. اسرائیل در هفتههای اخیر یک سری حملات سنگین به نوار غزه انجام داده و ادعا میکند که در حال پاسخ به حملات حماس است.
در همین حال، تنشهای منطقهای همچنان رو به افزایش است زیرا اسرائیل به حملاتش به پایگاههای حزبالله در لبنان ادامه میدهد.
۳: جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران
در بحبوحه درگیری بین اسرائیل و حماس از یک طرف و اسرائیل و حزبالله از طرف دیگر، اسرائیل در روز سیزدهم ژوئن حملهای بیسابقه به جمهوری اسلامی انجام داد و باعث جنگی ۱۲ روزه شد. در میان این درگیری، ایالات متحده به سه مرکز تاسیسات هستهای کلیدی ایران حمله کرد.
درباره میزان و ماهیت دقیق خسارت جنگ ۱۲ روزه بهویژه در زیرساختهای زیرزمینی عظیم همچنان ابهامهای زیادی وجود دارد، اما ترامپ تاکید کرده که ضربات جبرانناپذیری به برنامه هستهای جمهوری اسلامی وارد شده است.
۴: نقطه عطفی خطرناک در جنگ سودان
جنگی که بیش از دو سال بین ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) در جریان بود، با تصرف الفاشر از سوی نیروهای پشتیبانی فوری در روز بیست و ششم اکتبر وارد مرحله جدیدی شد.
سازمان ملل متحد از قتل عام، تجاوز، غارت و آوارگی گسترده ساکنان در جریان سقوط این شهر خبر داد. این قتل عامها، شبح جنگ دارفور را که شاهد برخی از بدترین جنایات اوایل قرن بیست و یکم بود، زنده کرد و سازمان ملل را بر آن داشت تا نسبت به اعدامهای با انگیزه قومی هشدار دهد.
۵: جنگ روسیه و اوکراین؛ تلاشهای فشرده برای دستیابی به صلح
بازگشت دونالد ترامپ به قدرت در ایالات متحده، آغاز تلاشهای جدی با هدف پایان دادن به جنگ در اوکراین بود که پس از حمله روسیه به این کشور در فوریه ۲۰۲۲ آغاز شد.
در تلاش برای دستیابی به صلح، مذاکرات مستقیمی بین روسها و اوکراینیها در استانبول برگزار شد و نشستی بین دونالد ترامپ و همتای روسش ولادیمیر پوتین در آلاسکا برگزار شد، اما هیچ یک از اینها پیشرفتی به سوی صلح نداشت.
در حالی که کرملین همچنان از توافق آتشبس خودداری میکند و بر خواستههایش مبنی بر واگذاری سرزمینهای اشغالی از سوی اوکراین پافشاری میکند، واشینگتن در ماه اکتبر تحریمهایی را علیه بخش نفت روسیه اعلام کرد.
تلاشها و میانجیگری آمریکا برای دستیابی به صلح در جنگ اوکراین و روسیه همچنان ادامه دارد و در سوی دیگر ارتش روسیه پس از عقب راندن کامل نیروهای اوکراینی در منطقه مرزی کورسک روسیه در ماه مارس، به پیشروی خود در شرق ادامه میدهد. مسکو حملات را به تاسیسات انرژی و شبکه راهآهن در اوکراین تشدید کرده است، در حالی که کییف هم تاسیسات نفتی در روسیه را هدف قرار داده است.
۷: اعتراضات «نسل زد»
در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، «نسل زد» (افراد زیر ۳۰ سال) اعتراضهای گستردهای را علیه شرایط زندگی، سانسور رسانههای اجتماعی و فساد حاکمان برگزار کردهاند.
در پرو، آنها علیه ناامنی و فساد سیاسی تظاهرات کردند. نسل جوان همچنین در مراکش اعتراضاتی را سازماندهی کردند تا اینکه مقامات این کشور متعهد به تسریع اصلاحات اجتماعی شدند.
در سایر کشورها، اعتراضها به چالشهای گستردهتری برای مقامات تبدیل شد. پس از شورشها در نپال، نخستوزیر این کشور مجبور به استعفا شد. در ماداگاسکار، جنبش اعتراضی منجر به سرنگونی رئیس جمهور از سوی ارتش شد که از کشور فرار کرد. در تانزانیا، جوانان به شدت در تظاهرات پس از انتخابات شرکت داشتند که به طرز وحشیانهای سرکوب شد.
۸: حملات ایالات متحده در کارائیب و اقیانوس آرام
در ماه اوت، ایالات متحده تحت عنوان مبارزه با قاچاق مواد مخدر، کارزاری از حملات را علیه قایقهای ونزوئلا آغاز کرد که منجر به مرگ دهها نفر شده است.
این کارزار، تنشهای منطقهای را با ونزوئلا تشدید کرده است. ونزوئلا ادعا میکند این حملات بهانهای برای سرنگونی رئیس جمهور نیکولاس مادورو و تصرف ذخایر نفتی این کشور است. در سوی دیگر، ایالات متحده، مادورو را به رهبری کارتل خورشید (د لوس سولس) متهم میکند، که ماه گذشته آن را به عنوان «سازمان تروریستی» معرفی و ۵۰ میلیون دلار جایزه برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری او شود، تعیین کرد.
