گروه دیپلماتیک – همشهری آنلاین: اختلاف مرزی تایلند و کامبوج که ریشه در نقشههای مبهم دوران استعمار فرانسه دارد، بیش از یک قرن است که ادامه دارد.
وجود معابد باستانی در مناطق مرزی که برای هر دو کشور اهمیت زیادی دارند، تفسیرهای متناقض تاریخی و رقابت دیرینه دو همسایه، این مناقشه را به یکی از پایدارترین بحرانهای جنوبشرق آسیا تبدیل کرده است.
وضعیت کنونی در یک نگاه
- تایلند و کامبوج بیش از ۱۰۰ سال است درگیر اختلاف مرزی هستند.
- این مناقشه در تابستان ۲۰۲۵ بار دیگر به درگیری نظامی انجامید.
- تلاشهای صلح تاکنون نتایج محدودی داشته و تنشها ادامه دارد.
ریشه تاریخی مناقشه
- اختلافها بر سر خطوط مرزی ترسیمشده در نقشههای استعماری فرانسه است.
- این خطوط به احساسات ملیگرایانه را در دو کشور به شدت تحریک کرده است.
- هر دو کشور ادعای مالکیت میراث فرهنگی غنی منطقه، بهویژه معابد باستانی، را دارند.
آغاز اختلاف: دوران استعمار فرانسه
بیش از یک قرن پیش، فرانسه کامبوج را اشغال کرد. در آن زمان کشور امروزی تایلند، سیام نام داشت و وسعت کامبوج کوچکتر از وسعت کنونی خود بود.
معاهده ۱۹۰۴
- نخستین بازتعریف مرز دو کشور
- استفاده از خطالرأس طبیعی کوهستان بهعنوان شاخص جغرافیایی مرز
معاهده ۱۹۰۷
- تغییر اساسی مرزها
- سیام این مناطق را واگذار کرد: باتامبانگ، سیمریپ، سیسوفون
- نتیجه:
- شکلگیری بخش بزرگی از مرز امروزی تایلند–کامبوج
- گسترش چشمگیر قلمرو کامبوج به شمال و شمالغرب
پیامد جغرافیایی معاهدات
مرز جدید از لبه پرتگاه دانگرِک آغاز میشود. این خط همزمان مرز حوزههای آبریز رودخانههای تایلند و کامبوج هم است. در نتیجه چندین معبد سنگی باستانی در نزدیکی مرز قرار گرفتند که مالکیت دقیق آنها مشخص نیست.
معابد مورد مناقشه
سه معبد اصلی در امتداد این منطقه مورد اختلاف قرار دارند:
- پراسَت تا موآن توم
- پراسَت تا خوای / تا کرابی
- معبد پرهویهِر؛ کانون اصلی اختلاف
درباره معبد پرهویهِر
- معبدی هندو متعلق به قرن ۱۱میلادی
- ۱۰۰ سال قدیمیتر از آنگکور وات (بزرگترین مجموعه مذهبی جهان و یکی از مهمترین آثار تاریخی کامبوج)
- این معبد در طول تاریخ بارها میان دو کشور دستبهدست شده است.
- در نقشه جنجالی ۱۹۰۷ که توسط فرانسه تهیه شده این معبد در خاک کامبوج است.
- دیوان بینالمللی دادگستری در سال ۱۹۶۲ حکم داد که این معبد متعلق به کامبوج است اما درباره اراضی اطراف معبد رأی روشنی نداد که باعث شده تا اختلاف تا امروز ادامه پیدا کند.
موضع امروز تایلند
- مرز باید بر اساس خط آبریز طبیعی تعیین شود.
- معاهدات اولیه نقشه دقیق نداشتند.
- خط آبریز، معبد و اطرافش در خاک تایلند قرار دارند.
چرا اختلاف ادامه دارد؟
- استناد همزمان دو کشور به نقشههای متفاوت و تفسیرهای متناقض از اسناد تاریخی
- منطقه مرزی کوهستانی و صعبالعبور
