نمایندگان مجلس شورای اسلامی بر اساس قانون، دو وظیفه مهم و اصلی قانونگذاری و نظارت را بر عهده دارند. وکلای ملت علاوه بر نظارت بر تشکیل دولت که از طریق دادن رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی صورت میگیرد، یک نظارت عام هم دارند که شامل تذکر، سوال و استیضاح رئیسجمهور و وزرا میشود.
یکی از ابزارهای نظارتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی سوال از وزرا و رئیس جمهور است. بر اساس اصل ۸۸ قانون اساسی و با توجه به ماده ۲۰۷ آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی هر یک از نمایندگان مجلس شورای اسلامی میتوانند درباره هر یک از وظایف وزرا از آنها سوال کنند.
برای این کار لازم است نماینده مجلس سوال خود را در فُرم مخصوص نگارش و به هیئترئیسه مجلس تقدیمکند، هیئترئیسه موظف است سوال را فوراً به کمیسیون تخصصی ذیربط برای بررسی ارجاع دهد، کمیسیون موظف است حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز جلسهای با حضور نماینده سوالکننده و وزیر تشکیل دهند و با استماع نظرات هر دو طرف به موضوع رسیدگی کند.
اگر نماینده سوالکننده در این مرحله از توضیحات وزیر قانع شود روند سوال به پایان میرسد. در صورتی که نماینده در جلسه کمیسیون با حضور وزیر از جواب وزیر قانع نشود، کمیسیون با تعیین قلمرو ملی یا محلی سوالات، سوال ملی را به هیئت رئیسه ارسال میکند تا در اولین جلسه علنی اعلام وصول شود.
در مورد سوالات منطقهای کمیسیون موظف است ظرف مدت ۱۰ روز به ارائه راهحل و ارسال گزارش به هیئت رئیسه مجلس و رئیسجمهور از طریق هیئترئیسه اقدام کند. چنانچه با گذشت ۱۵ روز از ارجاع نامه کمیسیون در مورد سوال منطقهای، نماینده سوالکننده همچنان موضوع را حل و فصل شده نداند از هیئت رئیسه درخواست طرح سوال منطقهای در صحن علنی را میکند. هیئترئیسه موظف است سوال را در اولین جلسه علنی اعلام وصول کند و فوراً به وزیر ابلاغ و به کمیسیون ذیربط برای بررسی ارسال کند.
پس از اعلام وصول سوال و ابلاغ به وزیر، وزیر موظف است حداکثر ظرف مدت ۱۰روز در صحن علنی مجلس حاضر شود و به سوال مذکور پاسخ دهد. این زمان حداکثر برای ۱۰ روز دیگر با عذر موجه قابل تمدید است. در صحن علنی پس از گزارش کمیسیون، توضیحات وزیر و نماینده سوالکننده ارائه میشود.
در صورت قانعشدن نماینده از توضیحات وزیر رئیس جلسه نظر مجلس را در این مورد اخذ میکند و در صورتی که اکثر نمایندگان از توضیحات وزیر قانع نشوند سوال وارد محسوب میشود و توسط رئیس مجلس برای رئیس جمهور جهت رسیدگی ارسال میشود. در صورتی که نمایندگان از طرف کمیسیون برای ادای توضیح در زمینه سؤال و یا پیشنهاد خود دعوت شوند موظف به شرکت خواهند بود و عدم شرکت بدون عذر موجه به منزله انصراف از طرح سؤال و یا پیشنهاد خواهد بود.
در این گزارش به بررسی سوالات نمایندگان مجلس دوازدهم در اجلاسیه اول از وزرا و رئیسجمهور از خرداد (۱۴۰۳) تا اردیبهشت (۱۴۰۴) میپردازیم.
الف) سؤال از رئیس جمهور
در بازه زمانی اجلاسیه اول دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی سؤالی از رئیس جمهور طرح نشده است.
ب) سؤال از وزیران در اجلاسیه اول دوره دوازدهم مجلس از ۱۴۰۳/۰۳/۰۷ تا ۱۴۰۴/۰۲/۱۵ در مجموع ۱۹۲۶ تقاضای سؤال از وزیران به هیأت رئیسه ارائه شده که از این میان تعداد ۱۶۷۱ سؤال برای رسیدگی به کمیسیونهای تخصصی ارجاع و فرآیند اجرایی مابقی سؤالات بهدلیل فقدان شرایط قانونی در حال اصلاح و یا متوقف شده است.
کمیسیونها در دوره زمانی مذکور به ۴۸۱ فقره سؤال رسیدگی کردهاند؛ با این توضیح که ۳۲۷ سؤال با انصراف نمایندگان در کمیسیونهای تخصصی خاتمه یافته است. ۴۸ سؤال بهدلیل عدم شرکت نماینده سؤالکننده در جلسه رسیدگی به سؤال با اعمال ماده (۶۵) قانون آییننامه داخلی مجلس بایگانی شده و ۳۳ سؤال نیز با اقناع سؤالکننده از پاسخ وزیر در جلسه رسیدگی کمیسیون مختومه شده است.
همچنین در اجرای تبصره (۶) ماده (۲۰۸) قانون آییننامه داخلی مجلس ۳۷ سؤال بهدلیل ارتباط با عملکرد فردی وزیر پیشین بایگانی شده است. ۳۴ سؤال با عدم اقناع نمایندگان از پاسخ وزیر و دو سؤال نیز بهعلت عدم حضور وزیر در جلسه رسیدگی کمیسیون که در اجرای تبصره (۱) ماده (۲۰۸) قانون آییننامه داخلی مجلس وارد تشخیص داده شده برای ادامه رسیدگی به هیئت رئیسه ارسال شده است؛ همه ۳۶ سؤالی که کمیسیونها گزارش آن را برای هیئت رئیسه ارسال نمودهاند، قلمرو ملی داشته است همچنین ۵۴ سؤال با درخواست سؤالکنندگان به حالت تعویق در آمده است. بنابراین در پایان اجلاسیه اول دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی ۱۱۹۰ سؤال همچنان در نوبت رسیدگی در کمیسیونهای تخصصی است.
بخش سایتخوان، صرفا بازتابدهنده اخبار رسانههای رسمی کشور است.
