جزیرهای کوچک و غیرمسکونی به نام پریکلی پیر شرقی در نزدیکی آنگویلا، آنطور که بتوان توصیفش کرد، مقصدی رمانتیک برای تعطیلاتِ پر از جوانانِ در جستوجوی عشق نیست.
اما برای ایگوانای آنتیلهای کوچک، اتفاقاً همینطور بوده است.
به لطف برنامهای بلندپروازانه برای جفتیابی میان جزایر کارائیب، جمعیتی تازه با موفقیت در این جزیره شکل گرفته است. شمار این خزنده بهشدت در آستانه انقراض اکنون بهسرعت رو به افزایش است.
حفاظتگران طبیعت برای نجات ایگوانایی بهشدت در معرض انقراض وارد عمل شدند
ایگوانای آنتیلهای کوچک گونهای بهشدت در معرض انقراض است که از بخش بزرگی از قلمرو خود در کارائیب شرقی ناپدید شده است.
جمعیت جهانی آن کمتر از ۲۰ هزار فرد بالغ است و این رقم در حال کاهش است. این گونه که در اصل در بسیاری از جزایر آنتیلهای کوچک یافت میشد، اکنون در آنتیگوا، باربودا، سنت کیتس، نیویس و سنت مارتن منقرض شده و در بخش اعظم گوادلوپ، سن بارتلمی و مارتینیک نیز ناپدید شده است.
از بزرگترین تهدیدها گونههای مهاجمِ غیربومی هستند، بهویژه ایگوانای سبز معمولی یا ایگوانای دمراهراه؛ مارمولکی تنومند که تا دو متر رشد میکند. این گونه سریع زادآوری میکند، با ایگوانای آنتیلهای کوچک دورگه میشود و از آن پیشی میگیرد.
پژوهشگران ایگواناهای غیربومی را با شیوع بیماریهایی که خزندگان بومی را تضعیف میکند و میکشد مرتبط دانستهاند.
در سال ۲۰۱۶، با افزایش شتابان ایگواناهای مهاجم در سراسر جزیره اصلی آنگویلا، حفاظتگرانِ بنیاد ملی آنگویلا انتقال آخرین ایگواناهای آنتیلهای کوچک از خشکی به یک جزیره کوچکِ عاری از گونههای بیگانه، پریکلی پیر شرقی، را آغاز کردند؛ در مجموع ۲۳ فرد.
با درک اینکه چنین جمعیت کوچکی میتواند گرفتار همخونی شود، تیم حفاظت با اداره جنگلداری، حیاتوحش و پارکها در دومینیکا تماس گرفت تا چند ایگوانای جوانِ آنتیلهای کوچک از دومینیکا برای افزایش تنوع ژنتیکی ایگواناهای پریکلی پیر شرقی درخواست کند. دولت دومینیکا موافقت کرد و مجوزها صادر شد.
ده ایگوانای جوان و سالمِ آنتیلهای کوچک از دومینیکا، با همراهی تیم پشتیبانِ حفاظتگران، اوایل ۲۰۲۱ سوار هواپیمایی کوچک شدند و برای یافتن جفت راهی آنگویلا شدند. این ایگواناهای امیدوار به عشق در پریکلی پیر شرقی رهاسازی شدند تا زندگی تازهای را آغاز کنند و به نجات گونه خود کمک کنند.
«چراغ امیدی برای این مارمولکهای زیبا»
کمتر از پنج سال بعد، دادههای پیمایش تازه نشان میدهد که تلاشها نتیجه داده است؛ بیش از ۳۰۰ فرد بالغ و نابالغ در پریکلی پیر شرقی شمارش شدهاند. این جزیره اکنون یکی از تنها پنج سایت در جهان است که ایگوانای آنتیلهای کوچک در آن شکوفا میشود و از گونههای مهاجمِ بیگانه در امان است.
جنی دالتری، مدیر اتحاد کارائیب در خیریههای طبیعت فونا و فلورا و Re:wild میگوید: «پریکلی پیر شرقی به چراغ امیدی برای این مارمولکهای زیبا تبدیل شده است و ثابت میکند وقتی به حیاتوحش بومی فرصت بدهیم، خودش میداند چه کند.»
با امید به گسترش این موفقیت، بنیاد ملی آنگویلا با حمایت فونا و فلورا و Re:wild یک سایت دومِ بازمعرفی ایگوانای آنتیلهای کوچک را در خشکی آنگویلا ایجاد کرده است.
پارک ملی فاونتن با حصاری مقاوم در برابر آفات محصور شده تا گونههای مهاجمِ زیانزا از جمله گربهها، سگها و ایگواناهای سبز معمولی را بیرون نگه دارد. امید میرود که ایگوانای آنتیلهای کوچک در سال ۲۰۲۶ به این پناهگاه بازمعرفی شود و برخی از بنیانگذاران از پریکلی پیر شرقی منتقل شوند.
روایت مردم آنگویلا از بازسازی میراث طبیعیشان
به گفته گروههای درگیر، مشارکت جوامع محلی از ابتدا برای موفقیت پروژه حیاتی بوده است.
وقتی بنیاد ملی آنگویلا کارِ حفاظت از ایگوانا را آغاز کرد، ساکنان آنگویلا با گزارش مشاهدههای ایگوانا کمک کردند تا تیم میدانی جستوجوهای خود را هدفمند کند.
داوطلبان محلی همچنین هنگام نگهداری ایگواناها در اسارت برای انجام آزمونهای ژنتیکی پیش از رهاسازی به مراقبت از آنها کمک کردند و بههمراه داوطلبان دیگری از دومینیکا از انتقالها در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۲۱ پشتیبانی کردند.
فرح موخیدا، مدیر اجرایی بنیاد ملی آنگویلا میگوید: «این فقط قصه عشقِ ایگواناهایی نیست که میکوشند جمعیت خود را دوباره برقرار کنند، بلکه داستانِ مردم آنگویلاست که برای بازگرداندن بخشی از میراث طبیعیمان تلاش میکنند.»
«علاوه بر آنکه پراکنندههای مهم بذر هستند، ایگواناهای آنتیلهای کوچک بخش مهمی از فرهنگ آنگویلا محسوب میشوند. با بازمعرفیِ برنامهریزیشده به پارک ملی فاونتن، امیدواریم نهتنها نقش طبیعی ایگوانا در اکوسیستمی بازسازیشده دوباره برقرار شود، بلکه با استفاده از ایگوانای آنتیلهای کوچک بهعنوان گونه شاخص و نقطه اتصال، به مردم برای پیوند دوباره با طبیعت کمک کنیم.»
کارکنان جنگلداریِ دومینیکا نیز نقشی حیاتی در این احیا ایفا کردهاند و اهمیت همکاریهای فرامرزی برای تلاشهای حفاظتی را نشان میدهند.
مینچینتون برتون، مدیر اداره جنگلداری، حیاتوحش و پارکها میگوید: «دومینیکا میزبان بزرگترین جمعیت ایگوانای آنتیلهای کوچک است، اما اینها نیز زیر فشار ایگواناهای دمراهراهِ مهاجم قرار دارند.»
«در زمانی که جزایر کارائیب با چالشهای فراوانی روبهرو هستند، مهم است که برای حفاظت و بازگرداندن حیاتوحشِ ارزشمندمان در کنار هم بایستیم. از موفقیت همکاری اخیرمان با آنگویلا خرسندیم.»
