قطع سهمیه شربت تریاک، ۶۰۰ هزار بیمار در حال درمان اعتیاد را در بحران قرار داده است

روزنامه اعتماد پنج‌شنبه ۲۷ آذر در گزارشی به نقل از مدیران مراکز درمان اعتیاد نوشت از ابتدای دی‌ ماه حتی یک قطره شربت تریاک به دستشان نخواهد رسید و بیماران با آینده‌ای نامعلوم مواجه می‌شوند.

به گفته آنان، اکنون بخشی از بیماران به بازار سیاه روی آورده‌اند. بازاری که در آن محلول‌هایی با عنوان «شربت تریاک» با قیمت‌هایی بین دو تا شش میلیون تومان فروخته می‌شود، بدون آن که ترکیب یا ایمنی آن‌ها مشخص باشد.

در هفته‌های اخیر، ده‌ها درمانگر و مدیر مرکز ترک اعتیاد در اعتراض به قطع سهمیه شربت تریاک، مقابل ساختمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تجمع کردند.

این اعتراض‌ها پس از آن شکل گرفت که دانشگاه‌های علوم پزشکی در استان‌های مختلف اعلام کردند از ابتدای دی‌ ماه توزیع شربت تریاک متوقف می‌شود یا سهمیه‌ها به‌شدت کاهش می‌یابد.

شربت تریاک، یا تنتور اپیوم، یکی از داروهای اصلی درمان جایگزین برای بیماران وابسته به مشتقات تریاک است.

اختلاف با ستاد مبارزه با مواد مخدر

به گفته درمانگران، ریشه این بحران به اختلاف دیرینه میان وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با مواد مخدر بازمی‌گردد.

طبق قانون، تامین و تولید داروهای مخدر و تحت کنترل بر عهده وزارت بهداشت است و این وزارتخانه باید نیاز سالانه خود را به ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کند.

خبرگزاری فارس ۹ آذر گزارش داد بر اساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس، دولت سالانه ۹۰ هزار میلیارد تومان به شرکت‌های دارویی، یارانه تریاک می‌دهد.

با این حال، به گفته منابع مطلع، وزارت بهداشت طی دو دهه گذشته آمار شفاف و دقیقی از میزان واقعی نیاز به داروهای مخدر ارائه نکرده و در مقابل، ستاد مبارزه با مواد مخدر با استناد به کاهش کشفیات تریاک، سهمیه مواد اولیه کارخانه‌های داروسازی را کاهش داده است.

یک منبع آگاه در وزارت بهداشت به روزنامه اعتماد گفت تغییر آیین‌نامه‌های درمانی و حذف شربت تریاک از فهرست داروهای ترک اعتیاد در حد پیشنهاد مطرح شده، اما هنوز در کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر بررسی نشده است.

محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ۲۸ آبان بر ضرورت ایجاد چارچوب قانونی برای کشت تریاک در کشور تاکید کرد و گفت باید این کار در «مناطق مناسب و با حساب و کتاب و کنترل دقیق مسئولان انتظامی و قضایی» انجام شود.

او دلیل این پیشنهاد را کمبود مواد اولیه دارو عنوان کرد.

وزیر بهداشت توضیح داد که بخشی از داروهای ضروری کشور بدون برخی مواد اولیه قابل تولید نیست و این مواد پیش‌تر از افغانستان وارد می‌شد.

به گفته او، این واردات اکنون متوقف شده و کارخانه‌های داخلی امکان تامین نیاز تولید را از دست داده‌اند.

تاثیر قطع شربت تریاک بر زندگی بیماران

به گفته درمانگران، پیامدهای عملی سیاست‌های دولت از هم‌اکنون بر زندگی بیماران تاثیر گذاشته است.

بیتا میرزایی، رییس انجمن صنفی مراکز درمان اعتیاد خراسان رضوی، گفت: «سهمیه شربت تریاک در مراکز این استان به کمتر از نصف رسیده و دانشگاه علوم پزشکی هشدار داده که این سهمیه به‌زودی به صفر می‌رسد.»

گزارش‌های مشابهی از استان‌های اصفهان، کرمان، گلستان، یزد، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی منتشر شده است.

پزشکان گفته‌اند جایگزینی شربت تریاک با داروهایی مانند متادون یا بوپرونورفین برای همه بیماران ممکن نیست.

محمدصادق شیرازی، پزشک و مسئول فنی یک مرکز ترک اعتیاد در تهران، گفت که انتخاب داروی درمان باید بر اساس نوع مصرف، شدت وابستگی و شرایط جسمی بیمار انجام شود.

به گفته او، برخی بیماران، به‌ویژه سالمندان یا افرادی که سال‌ها با شربت تریاک به ثبات رسیده‌اند، با تغییر ناگهانی دارو دچار بحران جسمی و روانی شده و برخی دیگر دوباره به مصرف مواد مخدر و بازار سیاه پناه برده‌اند.

درمانگران هشدار می‌دهند ترکیب محلول‌های دست‌ساز می‌تواند به مسمومیت، وابستگی شدیدتر یا حتی مرگ منجر شود.

افزایش خشونت علیه کادر درمان و خانواده

درمانگران همچنین از افزایش تنش و خشونت در مراکز درمانی خبر می‌دهند.

به گفته آنان، در برخی استان‌ها بیماران یا خانواده‌هایشان برای دریافت شربت تریاک، کارکنان مراکز را تهدید کرده‌اند.

آنان تاکید دارند ادامه این وضعیت نه‌ تنها روند درمان اعتیاد را مختل می‌کند، بلکه می‌تواند به افزایش مصرف مواد، ناامنی اجتماعی و فشار بیشتر بر نظام سلامت منجر شود.

انجمن درمانگران اعتیاد ایران اوایل هفته جاری در نامه‌ای که نسخه‌ای از آن به دست ایران‌اینترنشنال رسید، با هشدار به مسعود پزشکیان، رییس‌ دولت جمهوری اسلامی، نسبت به تداوم کمبود شربت تریاک در مراکز درمان سوءمصرف مواد، خواستار اقدام فوری دولت برای تامین این دارو شد.

در این نامه، انجمن درمانگران اعتیاد ایران تاکید کرد کمبود شربت تریاک باعث افزایش تنش در مراکز درمانی شده است.

در حالی که مقام‌های وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با مواد مخدر تاکنون توضیح روشنی درباره زمان‌بندی و راه‌حل این بحران ارائه نکرده‌اند، درمانگران گفتند بار اصلی این اختلاف‌ها بر دوش بیماران و خانواده‌های آنان افتاده است. بیمارانی که اکنون میان قطع ناگهانی درمان، داروهای جایگزین نامناسب و بازار سیاه پرخطر، گرفتار شده‌اند.