گزارش جدید «تیم پشتیبانی تحلیلی و نظارت بر تحریمها» در شورای امنیت سازمان ملل متحد نشان میدهد که با وجود ادعای طالبان مبنی بر حضور نداشتن گروههای تروریستی در افغانستان، داعش خراسان همچنان جدیترین تهدید تروریستی برخاسته از خاک افغانستان به شمار میرود.
در این گزارش آمده است به رغم کشته و بازداشت شدن شمار زیادی از سران داعش خراسان، این گروه نهتنها تضعیف نشده، بلکه بهصورت گسترده به شبکهها و ساختارهای بدنه طالبان نفوذ کرده است و از شکافهای داخلی، ضعفهای نهادی و خلاهای نظارتی بهره میبرد. ثناءالله غفاری، رهبر داعش خراسان، نیز همچنان در حال جذب نیرو برای این شبکه است و ساختار داعش را فعال نگه داشته است.
این گزارش حضور فعال و مستمر گروههایی چون تحریک طالبان پاکستان، القاعده، القاعده در شبهقاره هند، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، جماعت انصارالله و چندین جبهه پوششی تازهتاسیس در خاک افغانستان را هم تایید میکند.
شبکه، نفوذ و ظرفیت عملیات خارجی داعش خراسان
گزارش شورای امنیت تصریح میکند که طالبان بهطور علنی مدعی «سرکوب کامل داعش» شدهاند، اما دادههای کشورهای عضو سازمان ملل نشان میدهد داعش خراسان با حدود دو هزار نیروی عملیاتی و تمرکز عمده در شمال و شرق افغانستان، همچنان توان اجرای عملیات خارجی را حفظ کرده است.
بر اساس این ارزیابی، داعش خراسان در جذب نیروهای جوان از آسیای میانه، ایجاد سلولهای خفته و بهرهبرداری از اختلافات درونی طالبان موفق عمل کرده است.
در ۱۶ اوت ۲۰۲۵ طالبان از کشته شدن یکی از فرماندهان اطلاعاتی داعش در ننگرهار خبر دادند و پیشتر نیز نقشه حمله داعش به مراسم سالگرد پیروزی طالبان در پروان خنثی شد، اما تیم ناظران سازمان ملل تاکید میکند که پناهگاهها و هستههای داعش در شمال و شرق افغانستان کاملا از بین نرفتهاند.
این گزارش میافزاید که ظرفیت تولید محتوای تبلیغاتی داعش خراسان به برخی زبانها کاهش یافته، اما شبکه رسانهای داعش خراسان همچنان فعال است. این گزارش خاطرنشان میکند که رسانه انگلیسیزبان «صدای خراسان» ژوئن ۲۰۲۵ و پس از بازداشت اوزگور آلتون مشهور به ابو یاسر الترکی، مسئول کلیدی رسانه داعش خراسان، مدتی تعطیل شد، اما اخیرا فعالیتش را از سر گرفته است.
این گزارش میافزاید که منابع مالی داعش خراسان ترکیبی از کمکهای مالی، آدمربایی برای اخاذی، شبکههای حواله و استفاده فزاینده از رمزارزها، بهویژه مونرو است. مطالعات مستقل و هشدارهای نهادهای مالی نیز از افزایش استفاده گروههای تروریستی از رمزارزهای خصوصی و دشواری ردیابی این تراکنشها خبر میدهد.
بر اساس این گزارش، رهبران داعش خراسان تلاش میکنند طالبان را «غیراسلامی» جلوه دهد، به سیاستهای این گروه در قبال زنان حمله کنند و به اختلافات داخلی طالبان دامن بزنند. داعش کشتار هدفمند شیعیان، مقامهای طالبان و اتباع خارجی را همچنان در اولویت عملیاتی نگه داشته است.
حضور گروههای تروریستی متحد طالبان در افغانستان
گزارش شورای امنیت تاکید میکند تحریک طالبان پاکستان در سال ۲۰۲۵، صدها حمله پیچیده علیه اهداف نظامی و دولتی پاکستان را از خاک افغانستان انجام داد و توان نظامی آن حدود شش هزار نفر براورد میشود. رهبر این گروه، نورولی محسود، میان کابل و استانهای شرقی افغانستان در رفتوآمد است.
منابع مستقل پاکستانی نیز از بیش از ۶۰۰ حمله تحریک طالبان پاکستان در سال ۲۰۲۵ و افزایش چشمگیر تلفات در سال ۲۰۲۴ خبر دادهاند. شاخص جهانی تروریسم ۲۰۲۵، این گروه را سریعالرشدترین گروه تروریستی سال معرفی کرده است.
حضور تحریک طالبان طالبان پاکستان در خاک افغانستان به درگیریهای مرزی مرگبار و تنش بیسابقه میان دولت پاکستان و رژیم طالبان افغان منجر شد. به دنبال این درگیریها، گذرگاههای مرزی افغانستان و پاکستان بسته شدند. این گزارش شورای امنیت براورد میکند که بسته شدن مرزها، روزانه دستکم یک میلیون دلار به اقتصاد افغانستان ضرر میزند.
بر اساس ارزیابی شورای امنیت، وضعیت القاعده در افغانستان نسبت به گزارشهای پیشین، تغییر نکرده و این شبکه برای سایر گروهها، همچنان نقش ایدئولوژیک و خدماتی ایفا میکند و در عین کنترل سختگیرانه طالبان، از میزبانی و حمایت عملی آنان برخوردار است. بر اساس این گزارش، رهبران القاعده از جمله سران القاعده شبهقاره هند هم در کابل حضور دارند.
بنا بر این گزارش، جنبش اسلامی ترکستان شرقی از پایگاههای شمالی به بدخشان و دهلیز واخان گسترش یافته و اعضای آن از تجارت، معدن و کشاورزی برای تامین مالی استفاده میکنند. برخی منابع از همکاری این گروه با تحریک طالبان پاکستان در زمینه آموزش و تامین تسلیحات خبر دادهاند.
جماعت انصارالله متشکل از شهروندان تاجیکستان است که با هدف بیثبات کردن تاجیکستان فعالیت میکند. این گزارش میگوید طالبان برای دستکم ۱۸ عضو این گروه گذرنامه افغانستان صادر کرده و تعدادی از آن را را با حقوق ماهانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار جذب کرده است.
از گروه تازهتاسیس اتحادالمجاهدین پاکستان که آوریل ۲۰۲۵ اعلام موجودیت کرد، هم بهعنوان جبهه پوششی عناصر تحریک طالبان پاکستان و القاعده در شبهقاره هند در حمله علیه نیروهای پاکستانی نام برده شده است.
این گزارش تصریح میکند که ادعای طالبان مبنی بر نبود گروههای تروریستی در خاک افغانستان «باورپذیر» نیست، چون ناظران اکنون در حال رصد فعالیت این گروهها هستند.
افزایش فقر و گسترس مسجدسازی در افغانستان
با وجود محدودیتهای مالی شدید، طالبان سیاست ساخت انبوه مساجد و مدارس دینی را دنبال میکنند. در نشست کابینه این گروه در ۱۳ اوت ۲۰۲۵، دستور داده شد مسئولیت مساجد به وزارت حج و اوقاف منتقل و روند ساختوسازها گسترش یابد.
این تمرکز با بازآرایی کامل نظام آموزشی تحت نظارت مستقیم رهبر طالبان همراه بود و به حذف مفاهیمی چون حقوق بشر، ارزشهای مدنی، مطالعات زنان، دموکراسی و نهادهای بینالمللی از برنامههای درسی، ممنوعیت ۱۸ رشته دانشگاهی و مشروطسازی بیش از ۲۰۰ رشته دیگر به بازنویسی مطابق قرائت رسمی طالبان انجامید.
گزارش شورای امنیت ارزیابی میکند که طالبان با تکیه بر زیرساخت مذهبی و بازنویسی محتوای آموزشی، پروژه دولتسازی ایدئولوژیک را پیش میبرند که شکاف جنسیتی را تعمیق و ظرفیت اقتصادی و دانشی نسلهای آینده را تضعیف میکند.
بخش دیگری از این گزارش به اختلافهای درونی طالبان پرداخته و آمده است که شبکه حقانی به رهبری سراجالدین حقانی و جناح قندهار به رهبری ملا هبتالله آخندزاده، دو جناح قدرتمند داخلی طالبان است که همچنان درباره موضوعاتی با هم اختلاف دارند، اما این اختلافها عمدتا پشت درهای بسته پنهان ماندهاند. گزارش تاکید میکند که اختلافها بر سر ممنوعیت تحصیل دختران، سانسور اینترنت و انتصابات امنیتی بیشتر است.
گزارش میافزاید که پاکسازیهای قومی در صفوف طالبان، بهویژه در شمال افغانستان، این شکافها را تعمیق میکند. طالبان در دو سال اخیر و در روندی به نام تصفیه صفوف و کاهش نیرو در جهت تامین بودجه، صدها نفر را از نهادهای مختلف اخراج کردند. بر اساس فهرستهای منتشرشده از افراد اخراجی، شمار زیادی از این افراد اهالی استانهای شمال افغانستاناند؛ آنچه بر علاوه دامن زدن به نارضایتی در میان برخی اعضای طالبان، تبعیض قومی در صفوف این گروه را هم افزایش داد و به شکلگیری تنش در رده فرماندهان امنیتی منجر شد.
با این حال شورای امنیت تاکید میکند که حاکمیت طالبان همچنان یکدست مانده است و جبهههای مخالف این گروه از جمله جبهه مقاومت ملی و جبهه آزادی بهرغم ادامه حملات مسلحانه، نتوانستهاند تهدید جدی برای طالبان ایجاد کنند.
