همشهری آنلاین - آرش نهاوندی: تغییر سبک زندگی و مصرف بیش از حد غذاهای آماده و فست فود و مصرف کمتر میوه و سبزیجات سبب شده تا سرطان روده بزرگ به ویژه در دهه اخیر تبدیل به چالشی بزرگ برای نظام سلامت ایران شود. به گفته دکتر رضا ملک زاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و محقق سرطان، سرطان روده بزرگ رتبه سوم بروز و رتبه دوم مرگ ناشی از کل سرطانها را در بین هر دو جنس در ایران دارد. بر اساسی آخرین آمار ثبت سرطان مبتنی بر کل جمعیت ایران، بروز موارد جدید سرطان روده بزرگ در هر دو جنس، بیش از ۱۳ هزار مورد است و سالانه حداقل ۵ هزار مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ در ایران رخ میدهد.
سرطان روده همچنان در دنیا میتازد
اما وضعیت در دنیا بهتر ایران نیست و سرطان روده بزرگ بلایی است که سالانه جان بسیاری را در سراسر دنیا میگیرد. سرطان روده بزرگ سالانه بیش از ۱.۹ میلیون نفر را تحت تأثیر قرار میدهد و منجر به مرگ حدود ۹۰۰ هزار نفر میشود. به عنوان مثال، در آمریکا، موارد ثبت شده بیش از ۱۵۰ هزار نفر در سال ۲۰۲۴ وجود داشته است. در کشورهای با درآمد پایین و متوسط، افزایش شدیدی از موارد سرطان روده بزرگ وجود دارد زیرا جمعیت مسنتر و غربالگری کمتری دارند. علاوه بر این، علائمی مانند مدفوع خونی، کاهش وزن غیرعمدی و تغییرات در حرکات روده زمان میبرد تا بروز کنند، از این رو غربالگری کولونوسکوپی برای تشخیص زودهنگام احتمال ابتلا به این سرطان ضروری است. درصد بقا در ۶۵ درصد موارد ناچیز است، اما برای کسانی که بیماری آنها زود تشخیص داده میشود، درصد بقا و بهبود به ۹۰ درصد هم میرسد. بنابراین، پیشرفت در تشخیص سرطان روده بزرگ که میتواند تأثیر فاجعه بار بر خانوادهها داشته باشد، بسیار راهگشاست.
امیدی از دل دریا
سرطان روده بزرگ یکی از علل اصلی مرگ و میر است و شیمی درمانی یا جراحی اغلب بیاثر است، به خصوص در مراحل پیشرفته. محققان موسسه پیشرفته علوم و فناوری ژاپن تحت هدایت پروفسور ایجیرو میاکو شروع به جستجوی جایگزینهای بهتر در میان باکتریهای دریایی کردند. آنها آزمایش باکتریها و میکروارگانیسمهایی مانند P. phosphoreum یا A. logei که در قعرذ دریا زندگی میکنند را روی مدلهای موش آغاز کردند، اما باکتری P. angustum تنها گونهای بود که با کاهش قابل توجه تومور، بهبود بقا و حداقل عوارض جانبی، عملکرد چشمگیری داشت.
چه چیزی آن را بسیار خاص میکند؟
این باکتری محیط کاهش اکسیژن سلولهای تومور را هدف قرار میدهد، که یکی از ویژگیهای رشد تومور است. وقتی به محل میرسد، سلولهای سرطانی را در محل میترکاند و از سلولهای ایمنی برای مقابله با مشکل کمک میگیرد. تولید سلولهای T نیز افزایش یافته و محافظت طولانیمدت در برابر عود بیماری را فراهم میکند. این درمان منجر به جلوگیری رشد تومور در موشهای درمانشده در عرض چند هفته شد.
چطور کار میکند؟
با این حال، برخلاف سایر درمانها، P. angustum نیازی به مهندسی ژنتیک ندارد. محققان این باکتری را به صورت سیستمیک تزریق کردند و ترجیحا در تومورهای سرطان روده بزرگ تجمع یافت، اما در سایر اندامها، مانند کبد یا ریهها، تجمع نیافت و در نتیجه عوارض جانبی را که یک پیامد رایج شیمیدرمانی است، کاهش داد. این مطالعه در مجله ایمونوتراپی سرطان منتشر شد و اولین شواهد از اثربخشی این باکتری را برای هدف قرار دادن سرطان روده بزرگ ارائه داد.
موثر در درمان سرطان روده بزرگ
تجزیه و تحلیلهای بیشتر، پتانسیل بسیار زیادی را نشان داد. این باکتری در مدلهای کولورکتال (روده بزرگ) مرتبط با التهاب و حتی موارد مقاوم به دارو در سرطان سینه سهگانه منفی مؤثر بود. میزان بقا در مقایسه با گروه کنترل به طور قابل توجهی افزایش یافت و در برخی موارد، بیش از ۸۰ درصد پسرفت مشاهده شد. مزیت دیگر این بود که بیضرر باقی ماند. سایر باکتریها بلافاصله باعث سمیت شدند، اما P. angustum ملایم باقی ماند.
بیشتر بخوانید:
