آذرماه ۱۴۰۴ برای بازار طلا و سکه، ماهی بود که در آن «قیمت» بیش از آنکه محصول معاملهگری آرام و تدریجی باشد، نتیجه یک کشمکش مداوم میان سه نیرو شد؛ دلارِ در حال جهش، انتظارات تورمیِ تقویتشده و مداخلات سیاستگذار. حاصل این ترکیب، بازاری بود که از نوسانهای کمرمق ابتدای ماه آغاز کرد، سپس با ضربههای خبری و رشد نرخ ارز شتاب گرفت، در میانه مسیر رکوردهای تازه ساخت و در نهایت، با وجود اصلاحهای مقطعی، در ارتفاعی بالاتر از ماههای قبل به کار خود ادامه داد.
«وحید حاتمی» در اقتصادنیوز نوشت: در این ماه، سکه امامی چند بار در آستانه ورود به کانالهای بالاتر دستبهدست شد، طلای ۱۸ عیار از مرزهای روانی عبور کرد و طلای آبشده بارها به محدودههای جدید قیمتگذاری رسید؛ همزمان، رفتار بازار نشان داد که تصمیمات داخلی، از سیاستهای ارزی و حراجها تا سیگنالهای تورمزا، میتوانند حتی بیش از اونس جهانی، ضربآهنگ نوسان را تعیین کنند.
جهش قیمتی طلا و سکه در آذرماه؛ ثبت رکوردهای تاریخی در اغلب بازارها
در ابتدای آذرماه، طلای جهانی در سطح ۴۰۶۵ دلار معامله میشد و در آخرین روز هفته چهارم با رشد قابلتوجه تا ۴۳۳۷ دلار بالا رفت و ماه را در همین محدودههای بالا به پایان رساند.
همزمان در بازار داخلی، طلای آبشده مسیر پرشتابی را طی کرد؛ بهطوریکه از ۴۸ میلیون و ۸۰ هزار تومان در نخستین روز آذر، تا مرز ۵۹ میلیون و ۹۹۰ هزار تومان پیش رفت، رکورد تاریخی جدیدی ثبت کرد و در نهایت روی ۵۹ میلیون و ۸۵۰ هزار تومان بسته شد.
طلای 18 عیار نیز در ابتدای ماه، با نرخ ۱۱ میلیون و ۹۹ هزار تومان آغاز به کار کرد و در پایان هفته چهارم آذر، با صعود تا ۱۳ میلیون و ۸۴۸ هزار تومان رکورد تاریخی تازهای به جا گذاشت و در نرخ ۱۳ میلیون و ۸۱۶ هزار تومان به کار خود پایان داد.
در بازار سکه، سکه امامی از ۱۱۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان در یکم آذر، به ۱۴۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان در پایان هفته چهارم رسید؛ این در حالی است که در روزهای پایانی ماه، حتی تا حوالی ۱۴۴ میلیون تومان نیز پیش رفت و رکوردزنی کرد.
در میان قطعات خرد، نیمسکه از ۶۰ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در ابتدای ماه، به ۷۸ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان در پایان هفته چهارم آذر رسید و رکورد جدیدی ثبت کرد.
ربع سکه نیز از نرخ ۳۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در اول آذر، تا ۴۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان افزایش یافت و در سطوح تاریخی معامله شد.
سکه گرمی هم مسیر مشابهی را پیمود و از ۱۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان در ابتدای ماه، به ۲۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان در پایان هفته چهارم آذر رسید و رکورد تازهای به ثبت رساند.
از منظر بازدهی ماهانه، ربعسکه با رشد ۳۰.۷ درصدی در صدر بازار طلا و سکه قرار گرفت و پس از آن نیمسکه با ۲۹.۷۳ درصد بیشترین افزایش را تجربه کرد.
در گروه طلا، طلای ۱۸ عیار با بازدهی ۲۴.۸۷ درصدی اندکی بالاتر از طلای آبشده با ۲۴.۴۸ درصد ایستاد، در حالیکه سکه امامی رشد ۲۳.۸۵ درصدی را ثبت کرد.
سکه گرمی با بازدهی ۲۰.۱۱ درصدی در رتبه بعدی قرار گرفت و در نهایت طلای جهانی با افزایش ۶.۶۹ درصدی کمترین بازدهی را در میان این داراییها به خود اختصاص داد.
شروع محتاطانه؛ افت اونس و فشار عرضه، بازار را «کمجان» کرد
نخستین هفته آذر با یک پیام روشن آغاز شد؛ بازار هنوز از شوکهای پاییز فاصله نگرفته و هر عقبنشینی، بیش از آنکه نشانه آرامش باشد، نشانه تردید است. در روزهای ابتدایی، افت اونس جهانی تا حوالی ۴۰۲۹ دلار و کاهش دلار پشتخطی از ۱۱۴ هزار به ۱۱۳ هزار تومان، سمت عرضه را فعال کرد و بسیاری از معاملهگران این فاز را «بیپول» توصیف کردند؛ یعنی بازاری که در آن تقاضای تازه وارد نمیشود و خریدها بیشتر حالت تدافعی دارد.
در همین فضا، سکه امامی از محدودههای بالاتر عقب نشست و تا کف ۱۱۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان پایین آمد؛ طلای ۱۸ عیار هم در محدوده ۱۱ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان دستبهدست شد.
با این حال، همین افتها نشان داد که «کفها» خریدار دارد؛ زیرا در ادامه، به محض اینکه فشار فروش کاهش یافت و دلار دوباره نقش موتور را گرفت، بازار طلا و سکه سریع واکنش نشان داد و از فاز رکود کوتاهمدت خارج شد.
هفته اول؛ نوسانِ دوطرفه با سقفهای جدید در دلار و سکه
در ادامه همان هفته، ورق به تدریج برگشت. با تعطیلی بازارهای جهانی و تثبیت نسبی اونس در حوالی ۴۰۶۵ دلار، عامل تعیینکننده به داخل منتقل شد؛ رشد دلار آزاد و تقویت انتظارات تورمی. دلار آزاد تا سطح ۱۱۳ هزار و ۳۲۰ تومان بالا آمد و همین حرکت، تقاضای خرید طلا و سکه را فعال کرد. سکه امامی وارد کانال ۱۱۷ میلیون شد و روی ۱۱۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بسته شد؛ طلای ۱۸ عیار نیز تا ۱۱ میلیون و ۲۲۶ هزار تومان بالا رفت.
این رشد، در ظاهر یک واکنش به دلار بود، اما در لایههای زیرین پیام مهمتری داشت، بازار در حال بازتعریف سطح تعادلی است و هر سیگنال تورمزا میتواند نقش «کاتالیزور» را بازی کند.
توقف حراج شمش و سیگنال بنزین؛ وقتی خبرهای داخلی به بازار طلا فرمان میدهند
یکی از نقاط برجسته هفته اول، ترکیب دو اتفاق بود که در ظاهر فنی و اجرایی به نظر میرسید، اما اثر روانی قابلتوجهی گذاشت. از یک طرف، به دلیل تعطیلی رسمی و مسائل تسویه، حراج شمش طلا در مرکز مبادله متوقف شد؛ وقفهای که میتواند در کوتاهمدت بخشی از تقاضای خرد را از مسیر رسمی دور کند و بازار آزاد را پررفتوآمدتر سازد. از طرف دیگر، خبر مربوط به نرخ سوم بنزین و قیمت ۵ هزار تومانی برای بخشی از مصرف، نقش یک سیگنال تورمزا را ایفا کرد.
نتیجه این همزمانی، افزایش حساسیت معاملهگران بود. دلار میان کانالهای ۱۱۲ و ۱۱۳ هزار تومان چرخید و در نهایت روی ۱۱۳ هزار و ۹۳۰ تومان نشست. سکه امامی در نبرد ۱۱۸ میلیون تومان قرار گرفت و طلای ۱۸ عیار وارد کانال ۱۱ میلیون و ۳۶۰ هزار تومان شد. اینجا بازار نه فقط «دلار» را قیمتگذاری میکرد، بلکه «چشمانداز تورم» را میخرید؛ رفتاری که در ماههای تورمی، به الگوی غالب تبدیل میشود.
پایان هفته اول؛ تلاش برای عبور از مقاومتها زیر سایه دلار ۱۱۴ هزار تومانی
در روزهای پایانی هفته نخست، با نوسان اونس جهانی در حوالی ۴۱۵۴ دلار و تثبیت دلار آزاد روی ۱۱۴ هزار و ۱۰ تومان، بازار طلا و سکه تلاش کرد سقفهای جدید را محک بزند. طلای ۱۸ عیار در بازه ۱۱.۴ تا ۱۱.۵ میلیون تومان نوسان کرد، طلای آبشده تا مرز ۵۰ میلیون نزدیک شد اما در سقف کانال ۴۹ میلیون تومان بسته شد و سکه امامی با وجود تلاش برای عبور از ۱۲۰ میلیون تومان، در محدوده ۱۱۸ میلیون متوقف ماند.
این نقطه، یک تصویر آشنا از بازار ایران است؛ وقتی سه متغیر «اونس»، «دلار» و «انتظار تورمی» همجهت میشوند، قیمتها به سمت مقاومتها هل داده میشود؛ اما در نبود یک شوک قاطع (یا در حضور مداخله سیاستگذار)، عبور از مقاومتها معمولاً با نوسانهای فرسایشی همراه میشود.
هفته دوم؛ از عبور طلا از مرزهای روانی تا فتح قلههای ۱۲۸ میلیونی سکه
هفته دوم آذر، بازار را از فاز نوسانِ قابلکنترل به فاز «رکوردسازی» برد. در این مقطع، دلار آزاد وارد کانال ۱۱۵ هزار تومان شد و اونس جهانی در سطوح بالاتر تثبیت شد؛ ترکیبی که به سرعت در طلا و سکه منعکس شد. طلای ۱۸ عیار با گپ مثبت تا ۱۱ میلیون و ۷۳۰ هزار تومان بالا رفت، طلای آبشده به ۵۰ میلیون و ۸۱۵ هزار تومان رسید و سکه امامی روی ۱۲۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان قرار گرفت. نیمسکه ۶۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان، ربعسکه ۳۶ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و سکه گرمی ۱۷ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان، قیمت خورد.
اما نقطه اوج زمانی رقم خورد که موج صعودی شدت گرفت: طلای ۱۸ عیار از مرز ۱۲ میلیون و ۲۲۰ هزار تومان عبور کرد، طلای آبشده تا ۵۲ میلیون و ۹۱۰ هزار تومان پیش رفت و سکه امامی وارد کانال ۱۲۶ میلیون شد و در ۱۲۶ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بسته شد. همزمان دلار آزاد تا ۱۱۹ هزار و ۳۰۰ تومان بالا رفت و اونس جهانی به حوالی ۴۲۶۰ دلار نزدیک شد؛ یعنی دو پیشران اصلی همزمان در حال هل دادن بازار بودند.
قله هیجان؛ همزمانی دلار بالای ۱۲۰ هزار با جهش سکه تا حوالی ۱۲۸ میلیون
در میانه همین هفته، بازار به لحظهای رسید که میتوان آن را «تغییر فاز روانی» نامید؛ زمانی که دلار از مرز روانی ۱۲۰ هزار تومان عبور کرد و روی ۱۲۱ هزار و ۱۴۰ تومان نشست. در چنین نقاطی، بازار سکه معمولاً با تأخیر کوتاه اما با شدت بالا واکنش نشان میدهد؛ زیرا سکه هم از قیمت طلا تغذیه میکند و هم از انتظارات تورمی. نتیجه، صعود سکه امامی تا حوالی ۱۲۸ میلیون تومان بود؛ نقطهای که عملاً نشاندهنده هجوم تقاضای پوششی و ترس از عقبماندن از موج تورمی است.
این رفتار، صرفاً سفتهبازی نیست؛ در اقتصادهایی که تورم مزمن دارند، طلا و سکه به «پناهگاه نقدینگی» تبدیل میشوند و در بزنگاههای خبری، نقش بیمه را برای بخشی از سرمایههای خرد ایفا میکنند.
اصلاح پایانی هفته دوم؛ عقبنشینی محدود، نه تغییر مسیر
پس از رکوردها، بازار وارد فاز اصلاح شد؛ اما اصلاحی که بیشتر «تنفس» بود تا «چرخش روند». طلای آبشده در پایان هفته روی ۵۳ میلیون و ۹۰ هزار تومان نشست، طلای ۱۸ عیار در ۱۲ میلیون و ۲۵۵ هزار تومان قرار گرفت و سکه امامی با وجود لمس سطوح بالاتر، روی ۱۲۷ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بسته شد. دلار نیز از اوج خود عقب نشست و به ۱۱۹ هزار و ۸۸۰ تومان رسید و اونس جهانی تا ۴۱۹۲ دلار کاهش یافت.
پیام این بخش روشن بود: بازار میتواند عقبنشینی کند، اما تا زمانی که موتور اصلی، یعنی دلار و انتظارات تورمی، خاموش نشده، اصلاحها محدود و مقطعی خواهند بود.
مثلث صعود؛ دلار، سیاست داخلی و ابزارهای بانک مرکزی
در آذرماه، بازار طلا و سکه فقط «تابع دلار و اونس» نبود؛ ضلع سوم یعنی «سیاست داخلی» در بسیاری از روزها نقش پررنگی داشت. بحثهای بودجه، سیگنالهای مربوط به حاملهای انرژی و فضای مبهم سیاست خارجی، به افزایش تقاضای احتیاطی دامن زد.
در مقابل، سیاستگذار پولی تلاش کرد با ابزارهای سمت عرضه و مدیریت انتظارات، ضربآهنگ بازار را کنترل کند؛ حراجهای سکه، عرضه شمش طلا در مرکز مبادله، و همچنین طرحهای پیشفروش، همگی با هدف کاهش هیجان طراحی میشوند. با این حال، تجربه همین ماه نشان داد که این ابزارها اگرچه میتوانند بازار را «از حالت انفجاری» خارج کنند، اما در فضایی که انتظار تورمی بالاست، گاهی به جای خاموش کردن موتور، فقط سرعت آن را تنظیم میکنند؛ زیرا بخشی از تقاضا، این عرضهها را بهعنوان فرصت خرید تلقی میکند و نه علامت پایان روند.
هفته سوم؛ رکوردهای تازه و نمایش اثرگذاری بازارساز در اصلاحهای کوتاه
هفته سوم آذر نیز به همان اندازه پرهیجان بود؛ با این تفاوت که نقش بازارساز در میانه مسیر آشکارتر دیده شد. طلای آبشده از ۵۳ میلیون و ۹۶۵ هزار تومان حرکت کرد و تا سقف ۵۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پیش رفت؛ طلای ۱۸ عیار از ۱۲ میلیون و ۴۶۷ هزار تومان به ۱۲ میلیون و ۸۱۰ هزار تومان رسید و سکه امامی از ۱۲۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۱۳۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان صعود کرد.
اما در میانه هفته، وقتی دلار تا حوالی ۱۲۷ هزار تومان پیش رفت و سکه در آستانه تثبیت در کانالهای بالاتر قرار گرفت، مداخلات سیاستی شدت گرفت و بازار وارد فاز اصلاحی شد؛ بهطوری که بخشی از رشد تخلیه شد و قیمتها چند گام عقب نشستند. با این حال، بازگشت دوباره قیمتها در پایان هفته نشان داد که ریشه نوسانها، یعنی ترکیب تورم، دلار و ریسک، همچنان فعال است و بازار به راحتی حاضر به ترک سطوح جدید نیست.
هفته چهارم؛ از شوک دلاری تا تثبیت رکوردها در ارتفاع
هفته چهارم آذر با همزمانی تثبیت اونس جهانی در کانال ۴۳۰۰ دلار و جهش دلار آزاد تا حوالی ۱۲۹ هزار تومان آغاز شد و بازار طلا و سکه را خیلی زود وارد فاز رکوردگیری کرد. در ۲۲ آذر، معاملات با گپهای مثبت و افزایش تقاضای ناشی از «ترس جا ماندن از موج» داغ شد؛ طلای ۱۸ عیار تا محدوده ۱۳.۳ میلیون تومان بالا رفت، طلای آبشده در آستانه ۵۸ میلیون تومان نوسان کرد و سکه امامی با ثبت قله ۱۳۹ میلیون تومان، مسیر کلی هفته را صعودی ترسیم کرد.
فعالان بازار، محرک اصلی این حرکت را ترکیب انتظارات تورمی، تقاضای احتیاطی و نیازهای فصلی تسویههای پایان سال میلادی میدانستند؛ ترکیبی که نقدینگی را به سمت داراییهای پوششدهنده تورم هدایت کرد.
در میانه هفته، نقش سیاستگذار پررنگتر شد. ۲۳ آذر با افت دلار و شروع منفی بخشی از اقلام، بازار وارد فاز آرامتری شد و نشانههای «کنترل ضربآهنگ» از سوی بانک مرکزی دیده شد؛ از جمله تأکید بر پیشفروش سکه و حراجها و بستههای کنترلی برای مهار سفتهبازی و مدیریت بازار ارز. اعلام مرحله جدید پیشفروش سکه بهعنوان ابزار تعدیل انتظارات مطرح شد، هرچند فعالان بازار اثرگذاری آن را وابسته به قیمتگذاری و میزان مشارکت ارزیابی کردند. در این مقطع، بازار بیشتر در حال هضم قیمتهای جدید بود و نوسانها جنبه رفتوبرگشتی داشت.
اوج هفته در ۲۴ آذر رقم خورد؛ جایی که دلار تا ۱۳۱ هزار و ۶۶۰ تومان رکورد زد و اونس نیز تا ۴۳۴۹ دلار بالا رفت. پیامد این شوک، جهش کمسابقه بازار داخلی بود؛ طلای ۱۸ عیار تا آستانه ۱۳.۸ میلیون تومان پیش رفت و سکه امامی با ورود به کف کانال ۱۴۴ میلیون تومان رکورد تاریخی خود را ثبت کرد. پس از آن، ۲۵ آذر با عقبنشینی همزمان دلار و اونس، اصلاحی مقطعی شکل گرفت؛ اما در ۲۶ و ۲۷ آذر با بازگشت دلار به سطوح بالاتر و تداوم اونس در ارتفاع، بازار دوباره در سطوح بالا تثبیت شد.
در آخرین روز هفته چهارم، دامنه رکوردزنی به اغلب بازارها گسترش یافت؛ نیمسکه، ربعسکه و سکه گرمی همگی سقفهای تاریخی تازهای ثبت کردند. طلای آبشده با صعود تا ۵۹ میلیون و ۹۹۰ هزار تومان و تثبیت در ۵۹ میلیون و ۸۵۰ هزار تومان رکورد زد و طلای ۱۸ عیار نیز با لمس ۱۳ میلیون و ۸۴۸ هزار تومان و بستهشدن در ۱۳ میلیون و ۸۱۶ هزار تومان رکورد تاریخی جدیدی به جا گذاشت. همزمان، دلار آزاد با عبور از مرز ۱۳۲ هزار تومان کانال تازهای را فتح کرد و بهعنوان موتور اصلی تقویت قیمتها در بازار طلا و سکه عمل کرد؛ نتیجه آنکه هفته چهارم با تثبیت قیمتها در ارتفاع و نه بازگشت به تعادلهای پیشین به پایان رسید.
چشمانداز دیماه بازار طلا و سکه؛ تقاضای فصلی در ابتدا، مهار قیمتی در ادامه
با ورود به دیماه، انتظار میرود بازار طلا و سکه در روزهای ابتدایی همچنان تحت تأثیر تقاضای تجاری پایان سال میلادی و تسویهحسابهای ارزی فعالان اقتصادی قرار داشته باشد؛ عاملی که معمولاً تا حوالی هفته اول و حتی ۱۰ روز ابتدایی دی پابرجاست.
در این بازه، با توجه به بستهشدن سکه امامی آذرماه در محدوده ۱۴۳ تا ۱۴۴ میلیون تومان و طلای ۱۸ عیار در حوالی ۱۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان، سناریوی غالب بازار میتواند نوسان در سطوح فعلی یا تلاش برای تثبیت در رکوردهای جدید باشد. در این چارچوب، سکه امامی قابلیت رفتوبرگشت در بازه ۱۴۰ تا ۱۴۶ میلیون تومان را دارد، طلای ۱۸ عیار میتواند در محدوده ۱۳.۵ تا ۱۴ میلیون تومان نوسان کند و طلای آبشده نیز در بازه ۵۸ تا ۶۱ میلیون تومان معامله شود؛ بهویژه اگر دلار در کانالهای بالای خود باقی بماند و اونس جهانی نیز بالای محدوده ۴۳۰۰ دلار تثبیت شود.
در نیمه دوم دیماه اما، با فروکشکردن تدریجی تقاضای فصلی، نقش بازارساز در مدیریت بازار پررنگتر خواهد شد. تجربه ماههای گذشته نشان میدهد سیاستگذار تلاش میکند اجازه ندهد قیمتها بدون وقفه در سقفهای تاریخی تثبیت شوند و از طریق ابزارهایی مانند حراج سکه، عرضه شمش و مدیریت انتظارات، بازار را وارد فاز نوسان فرسایشی یا اصلاح محدود کند.
در این سناریو، عقبنشینی سکه امامی تا محدوده ۱۳۵ تا ۱۳۸ میلیون تومان، اصلاح طلای ۱۸ عیار به حوالی ۱۳.۲ تا ۱۳.۴ میلیون تومان و کاهش طلای آبشده تا محدوده ۵۶ تا ۵۷ میلیون تومان دور از انتظار نیست. با این حال، مادامی که تورم بالا و انتظارات تورمی تثبیتشده بر اقتصاد حاکم است، این اصلاحها بیشتر ماهیت مقطعی خواهند داشت و نه آغاز یک روند نزولی پایدار.
به همین دلیل، دیماه برای بازار طلا و سکه احتمالاً ماه نوسان در ارتفاع بالا خواهد بود؛ بازاری که میان فشار تقاضای ابتدای ماه و تلاش بازارساز برای «بستن قیمتها» در محدودهای قابلکنترل، در رفتوبرگشت باقی میماند.
بخش سایتخوان، صرفا بازتابدهنده اخبار رسانههای رسمی کشور است.
