ترکیه وارد عصر نیروگاههای هستهای کوچک شد
ترکیه در کنار ادامه ساخت نیروگاههای هستهای سنتی، به سراغ نیروگاههای هستهای کوچک رفته است؛ مدلی جدید که قرار است سریعتر، منعطفتر و با وابستگی کمتر، آینده انرژی این کشور را شکل دهد.
خلاصه خبر
گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ در شرایطی که امنیت انرژی به یکی از اصلیترین دغدغههای دولتها تبدیل شده و هزینه واردات انرژی در منطقه رو به افزایش است، ترکیه بهطور عملی وارد مسیر توسعه نیروگاههای هستهای کوچک شده است.این اقدام بخشی از راهبرد کلان آنکارا برای تنوعبخشی به سبد انرژی، کاهش وابستگی خارجی و تقویت حاکمیت انرژی در یکی از حساسترین حوزههای تصمیمگیری اقتصادی و سیاسی به شمار میرود.برخلاف نیروگاههای هستهای بزرگ که سرمایهگذاری سنگین، زمان ساخت طولانی و وابستگی بالایی به تأمینکنندگان خارجی دارند، نیروگاههای هستهای کوچک بهعنوان واحدهایی با ظرفیت کمتر، انعطافپذیرتر و مناسب توسعه تدریجی، جایگاه ویژهای در برنامه انرژی ترکیه پیدا کردهاند.آنکارا قصد دارد در کنار ساخت نیروگاههای هستهای بزرگ، این نیروگاههای را نیز به بخشی مکمل از نظام تولید برق کشور تبدیل کند.
نقشه راه مرحلهای برای بومیسازی نیروگاههای هستهای
ترکیه رویکردی مرحلهای و حسابشده را برای ورود به حوزه نیروگاههای هستهای کوچک انتخاب کرده است. بر اساس این نقشه راه، مرحله نخست که از سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۹ ادامه خواهد داشت، بر آمادهسازی زیرساختهای حقوقی، نهادی و فنی تمرکز دارد. در این بازه، چارچوبهای قانونی و نظارتی تکمیل میشود، مطالعات امکانسنجی فنی و اقتصادی انجام میگیرد و همکاریهای اولیه بینالمللی برای انتقال دانش و کسب تجربه آغاز خواهد شد.مرحله دوم که برای سالهای ۲۰۳۰ تا ۲۰۳۴ پیشبینی شده، نقطه ورود ترکیه به اجرای عملی پروژههاست. در این مرحله، ساخت نیروگاههای هستهای کوچک بهصورت آزمایشی آغاز میشود، ساختارهای نظارتی بهطور کامل عملیاتی خواهد شد و نمونههای اولیه نیروگاه راهاندازی میشوند.همچنین در این دوره، مدلهای جدید تأمین مالی، از جمله مشارکت دولت و بخش خصوصی، مورد آزمایش قرار میگیرد تا مسیر تجاریسازی این فناوری هموار شود.پس از سال ۲۰۳۵، ترکیه وارد مرحله گسترش تجاری خواهد شد. هدفگذاری اصلی در این مقطع، افزایش سهم ساخت داخل به بیش از ۵۰ درصد و تبدیل ترکیه از واردکننده فناوری به یکی از مراکز منطقهای تولید و صادرات نیروگاههای هستهای کوچک استاندارد است. این مرحله، نقطه اتصال صنعت هستهای به اقتصاد ملی ترکیه محسوب میشود.
تجربه نیروگاه آققویو و انتقال آن به نیروگاههای کوچک
نخستین تجربه عملی ترکیه در حوزه انرژی هستهای، نیروگاه هستهای «آققویو» است که با همکاری روسیه در حال اجراست. این نیروگاه بزرگ که شامل چند نیروگاه هستهای با ظرفیت بالا است، نقطه شروعی برای ورود ترکیه به فناوری هستهای محسوب میشود. در پروژه آققویو، حدود ۵۶ درصد از خدمات و عملیات ساخت به شرکتهای داخلی ترکیه واگذار شد؛ موضوعی که تجربهای ارزشمند در زمینه بومیسازی، آموزش نیروی انسانی و شکلگیری زنجیره تأمین داخلی ایجاد کرد.دولت ترکیه قصد دارد این تجربه را در پروژههای نیروگاههای هستهای کوچک توسعه دهد. تفاوت اصلی در اینجاست که برخلاف نیروگاههای بزرگ، نیروگاههای کوچک امکان مشارکت گستردهتر صنایع داخلی و حتی بخش خصوصی را فراهم میکنند و بستر مناسبتری برای انتقال تدریجی فناوری به داخل کشور به شمار میروند.
فرصتهای اقتصادی و صنعتی نیروگاههای هستهای
توسعه نیروگاههای هستهای کوچک در ترکیه صرفاً به تولید برق محدود نمیشود، بلکه پیامدهای اقتصادی و صنعتی گستردهای به همراه دارد. شکلگیری زنجیرههای جدید تولید، ایجاد فرصتهای شغلی با سطح مهارت بالا و ورود شرکتهای داخلی به صنایع پیشرفته از جمله نتایج این مسیر است. در همین راستا، «سازمان تحقیقات و انرژی هستهای ترکیه» که در سال ۲۰۲۰ تأسیس شد، مسئول هدایت فعالیتهای تحقیق و توسعه، تربیت نیروی متخصص و ارتقای دانش فنی در حوزه سوخت و ایمنی هستهای است.هدف این نهاد، دستیابی به سطحی از استقلال فنی است که امکان تصمیمگیری و مدیریت داخلی پروژهها را فراهم کند.همزمان، دولت ترکیه در حال تدوین یک چارچوب قانونی جامع برای تنظیم فعالیتهای مرتبط با نیروگاههای هستهای کوچک است. این چارچوب شامل مشوقهای سرمایهگذاری مشابه آنچه در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر اجرا شده خواهد بود تا سرمایهگذاران داخلی و خارجی را جذب کرده و نقش بخش خصوصی در صنعت هستهای افزایش یابد.
استقلال عملکردی بهجای وابستگی مطلق
کارشناسان انرژی، از جمله جیران بیلتکین، معتقدند که اهمیت نیروگاههای هستهای کوچک بیش از آنکه به میزان تولید برق آنها مرتبط باشد، به نقشی بازمیگردد که در ایجاد استقلال عملکردی برای ترکیه ایفا میکنند.به باور او، حتی اگر در کوتاهمدت استقلال کامل فنی محقق نشود، مدیریت هوشمند قراردادها، انتقال دانش، تنوعبخشی به شرکای خارجی و افزایش سهم داخلی در پروژهها میتواند وابستگی خارجی را بهصورت تدریجی کاهش دهد و پایداری شبکه برق کشور را تقویت کند.
همکاریهای بینالمللی در مسیر توسعه هستهای
ترکیه از سال ۲۰۲۰ شبکهای از همکاریهای بینالمللی را در حوزه نیروگاههای هستهای کوچک ایجاد کرده است. در همین چارچوب، شرکت دولتی برق ترکیه تفاهمنامهای با شرکت رولزرویس بریتانیا برای بررسی امکانسنجی فنی، اقتصادی و قانونی استفاده از نیروگاههای کوچک امضا کرد و موضوع تولید مشترک در داخل کشور را در دستور کار قرار داد. همچنین در سپتامبر ۲۰۲۵ و همزمان با سفر رسمی رئیسجمهور ترکیه به واشنگتن، تفاهمنامهای راهبردی با آمریکا برای توسعه فناوریهای نوین هستهای، از جمله نیروگاههای کوچک، به امضا رسید. در نوامبر همان سال نیز تفاهمنامهای با شرکت برق کره جنوبی با تمرکز بر تبادل تجربه فنی و آمادهسازی پروژههای مشترک منعقد شد.
اهداف هستهای ترکیه در افق ۲۰۵۰
بر اساس برنامه انرژی ملی ۲۰۳۵، ترکیه قصد دارد ظرفیت هستهای خود را به حدود ۷.۲ گیگاوات برساند؛ ظرفیتی که معادل دو نیروگاه هستهای بزرگ و چند نیروگاه هستهای کوچک است و حدود ۱۰ درصد از برق کشور را تأمین خواهد کرد. این برنامه بر تکمیل نیروگاه آققویو با ظرفیت ۴.۸ گیگاوات و آغاز اجرای نیروگاه دوم در سینوپ استوار است.در افق بلندمدت و بر اساس «چشمانداز انرژی ۲۰۵۳»، ترکیه هدفگذاری کرده است که تا سال ۲۰۵۰ ظرفیت هستهای خود را به حدود ۲۰ گیگاوات افزایش دهد. این برنامه شامل ساخت سه نیروگاه هستهای بزرگ در آققویو، سینوپ و تراسیا و همچنین استقرار ۱۵ تا ۲۰ نیروگاه هستهای کوچک در نقاط مختلف کشور است که در مجموع حدود ۵ گیگاوات ظرفیت الکتریکی جدید ایجاد خواهند کرد.ورود ترکیه به حوزه نیروگاههای هستهای کوچک، صرفاً یک انتخاب فنی برای تولید برق نیست، بلکه بخشی از راهبرد کلان این کشور برای تقویت استقلال انرژی، کاهش وابستگی خارجی و ایجاد مزیت صنعتی و فناورانه در منطقه به شمار میرود. ترکیب نیروگاههای هستهای بزرگ با نیروگاههای کوچک، رویکردی تدریجی و واقعبینانه است که میتواند ترکیه را در سالهای آینده به یکی از بازیگران مهم انرژی هستهای در منطقه تبدیل کند.#هستهای_ترکیه
21:10 - 28 آذر 1404
نظرات کاربران
