طبق گزارش کارشناسان آبخیزداری میتواند به تولید ۱۰۰ میلیارد مترمکعب منابع آبی در سال کمک کند و نیز میتواند به عنوان روشی برای مدیریت منابع آبی خدادادی از قبیل بارش برف، باران و تگرگ و همچنین برای جلوگیری از سیل و سیلاب باشد.
در روزهای اخیر بارشهای خوبی در استان همدان اتفاق افتاد که بر اساس گزارش هواشناسی در اواخر هفته جاری نیز شاهد ورود سامانه بارشی جدیدی به استان خواهیم بود، اما آیا این بارشهای اخیر تأثیری بر حوزههای آبخیزداری استان داشته است؟ موضوعی بود که ایسنا از کارشناسان امر جویا شد.
تا زمین اشباع و رواناب جاری نشود هیچ آبی در سازهای آبخیزداری ذخیره نخواهد شد
معاون آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان دراینباره به ایسنا گفت: زمانی رواناب اتفاق میافتد که مازاد آب ناشی از بارندگی روی سطح خاک جریان پیدا کرده و با حرکت به سمت بندهای آبخیزداری در این بندها ذخیره شود.
محمد مهدی آرتیمانی با بیان اینکه در بارشهای اخیر اگر آبراه و رودخانهای آب پایه و یک روان آب جزئی داشته باشد این روان آب، آبدهی را بیشتر میکند، افزود: اما آب راههایی که بیشتر از سرشاخهها هستند و آب نداشتند بارندگیهای اخیر تأثیری روی آنها نداشته چون تا زمین رطوبت لازم را کسب نکند و اشباع بارش بیش از آن اتفاق نیفتد هیچ آبی در آب راهها جریان پیدا نخواهد کرد.
وی با بیان اینکه در بارشهای اخیر در قسمتهایی که روانآب پایه بوده و خاک رطوبت کافی داشته این بارش تاثیر در آبدهی آب راهها و رودخانهها داشته اما در قسمتهایی که خشک بوده تاثیری در روانآب ایجاد نشده است، خاطرنشان کرد: بارشهای اخیر شرایط و آمادگی لازم برای بارشهای بعدی را که در آبراهها و رودخانهها و سازههای آبخیزداری رواناب ایجاد کند مهیا و فراهم کرده که در بارش بعدی اگر بارشها به شکل باران باشد حتما در آبراهها جاری میشود.
وی بیان کرد: تا زمین اشباع و رواناب جاری نشود هیچ آبی در سازهای آبخیزداری ذخیره نخواهد شد اما اگر بخواهیم روانابی ایجاد شود باید در روز در یک یا چند ساعت حداقل ۱۵ میلیمتر بارش اتفاق بیفتد تا روانآب رخ دهد.
آرتیمانی خاطرنشان کرد: برای اینکه در سازههای آبخیزداری ذخیره آب داشته باشیم باید در دورههای متفاوت بارش برف و باران وجود داشته باشد و اگر بارش بهصورت برف باشد این برف ذخیره شده و در فصل گرم سال تبدیل به روان آب خواهد شد و اگر بارشها بهصورت باران باشد نیز بر اساس شدت و مقدار آن مجدد تبدیل به روانآب خواهد شد که البته در هر منطقه بر اساس شیب، نوع خاک، پوشش گیاهی متفاوت خواهد بود.
معاون آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان یادآور شد: در بارشهای اخیر بر اساس گزارش هواشناسی در برخی از مناطق از جمله تاریک دره نهاوند بارشهایی در حدود ۱۰۰ میلیمتر را داشتیم که اگر چنین چیزی اتفاق افتاده باشد به طور قطع روانآب ایجاد کرده است چون از ۱۰ تا ۱۵ میلیمتر بارشها بیشتر بوده است.
آرتیمانی افزود: در برخی نقاط دیگر استان به طور متوسط ۲۰ تا ۳۰ میلیمتر بارش داشتیم که با این بارشها روانآب اتفاق نیفتاد و تا حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر از پوشش خاک را خیس و مرطوب و یا اشباع کرده و هیچ آبی به آبهای زیر زمینی اضافه نشده است.
وی در ادامه با اشاره به پروژههای آبخیزداری امسال استان همدان، تصریح کرد: در سالجاری اعتباری افزونبر ۴۶ میلیارد تومان از محل اعتبارات استانی برای ۳۳ پروژه آبخیزداری سطح استان همدان مصوب شده است.
آرتیمانی همچنین بیان کرد: در سالجاری ۷۸ میلیارد تومان اعتبار نیز از محل ملی برای بیش از ۲۰ پروژه آبخیزداری این استان تصویب شده که از میزان اعتبارات ملی فوق اعتباری افزونبر ۳۶ میلیارد تومان از محل تملک دارایی و ۴۴ میلیارد تومان آن از محل اعتبارات محرومیتزدایی است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه از سال ۷۱ تاکنون بیش از ۲۴ هزار سازه آبخیزداری با ارتفاع یک تا ۱۵ متر در سطح استان همدان شامل سازههای خشکهچین، گابیونی، ملاتی و بند خاکی اجرایی شده است، خاطرنشان کرد: در استان همدان یک میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی قابلیت اجرای عملیات آبخیزداری را دارد که در ۸۵۰ هزار هکتار از اراضی مطالعات تفصیلی انجام شده که در ۳۵۸ هزار هکتار آن عملیات آبخیزداری اجرا شده و به اتمام رسیده است.
آرتیمانی با اشاره به اهمیت پروژههای آبخیزداری، بیان کرد: با هر هکتار اجرای آبخیزداری حدود ۲۷۰ مترمکعب کنترل روانآب، دو تُن کنترل فرسایش رسوب و ۱۰۰کیلوگرم افزایش علوفه و ۸۱ مترمکعب استحصال آب در سطح حوزههای آبخیز اجرایی میشود.
آبگیری بندهای آبخیزداری شهرستان بهار
مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بهار هم در گفتوگو با ایسنا، اظهار کرد: امسال ۶ بند رسوبگیر در شهرستان شامل تاجآباد، سنگ سفید و حسینآباد عاشوری احداث شد که پشت بندهای رسوبگیر تاج آباد و سنگ سفید قبل از بارندگیها نیز آب وجود داشت اما در بند رسوبگیر حسین آباد عاشوری آب نداشتیم.
مهدی محمدی بیان کرد: در بارندگی اخیر بویژه در سمت سمت تاج آباد بارشهای برف خوبی را داشتیم که این امر موجب آبگیری خوبی در این بند شده و بهطور قطع با بارش بعدی سرریز خواهد کرد.
وی با بیان اینکه بر اساس برنامهریزیهای انجام شده امسال پیگیر هستیم با اعتباراتی که برای این بند رسوبگیر اختصاص داده شده یک بند رسوبگیر دیگر در پایین دست بند رسوبگیر تاجآباد احداث کنیم، تصریح کرد: در شهرستان بهار بیش از ۱۵۰۰ سازه آبخیزداری کوچک و بزرگ با ارتفاع یک تا ۱۵ متر وجود دارد که سازه ۱۵ متری یک سازه خاکی در روستای تاجآباد است.
وی با اشاره به اینکه سازههای آبخیزداری شهرستان شامل چهار مدل بندهای خاکی، رسوبگیر، خشکه چین، بند رسوبگیر گابیونی و هم بند سنگ رسوبی میشود، یادآور شد: در حال حاضر شهرستان بهار دارای ۱۴ حوزه آبخیزداری بوده که مطالعات این حوزهها انجام شده است.
محمدی با بیان اینکه شهرستان بهار در حوزه آبخیزداری دارای ۸۳ هزار هکتار عرصه کاری بوده که از این ۸۳ هزار هکتار مطالعات ۵۶ هزار هکتار آن انجام گرفته و در ۳۱ هکتار از ۵۶ هکتار فوق عملیات آبخیزداری اجرا و عملیاتی شده است، خاطرنشان کرد: مطالعه حوزه آبخیزداری حسن ابدال نیز در دست اجرا بوده که با اتمام مطالعات و اختصاص اعتبار لازم ،از سال آینده عملیات اجرایی این پروژه آبخیزداری نیز در شهرستان آغاز خواهد شد
وی افزود: حوزه آبخیزداری حسن ابدال یکی از حوزههای سیل خیز شهرستان بوده که سالهای قبل به واسطه سیل به روستاهای پیرامون آن خسارت زده بود و بواسطه همین مطالعه این حوزه برای اجرای عملیات آبخیزداری در دست اجراست.
محمدی در ادامه با بیان اینکه متأسفانه هیچ آبی وارد استان همدان نمیشود، افزود: کل آبی که وجود دارد از استان خارج میشود از جمله رود گاماسیاب از شاخههای رود کرخه به عنوان یکی از رودهای پرآب و دائمی استان همدان در شهرستان نهاوند بوده که از جنوب غربی استان خارج و وارد استان کرمانشاه و از آنجا وارد رود کرخه و از کرخه به دریای عمان میریزد.
وی با اشاره به اینکه سه حوزه آبریز خلیج فارس، مرکزی و مازندران از استان همدان عبور میکنند و هیچ آبی وارد استان همدان نمیشود، یادآور شد: رود قرهچای در قسمتهای میانی و شمالی استان از رودخانههای صالحآباد، آبشینه و انشعابات کوههای دامنه الوند بوده و از بعضی از کوههایی که سمت شمال بویژه کوه خمیگان سرچشمه میگیرد و از قسمت شرقی استان خارج و وارد حوزه آبریز مرکزی و سد ساوه میشود و یعنی به نحوی از هم جنوب و هم از سمت شرق استان آب خارج میشود.
محمدی با بیان اینکه در سمت شرق استان نیز حوزه آبریز مازندران بوده که رود تالوار در شمال غربی استان وجود دارد و وارد استان زنجان میشود و این رود تالوار هم شاخهای از سفید رود بوده که به دریای مازندران میریزد، گفت: این موارد رودها جز منابع آبی استان بوده که از استان خارج میشوند و این امر نشان میدهد اگر آبهایی را که در اثر بارندگی خوب وارد استان میشود نتوانیم مدیریت کنیم و این آبها را به سفرههای زیرزمین نفوذ دهیم به راحتی این آبها از استان خارج میشوند .
مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بهار اظهار کرد: متاسفانه طی این سالهای اخیر که بیشترین حجم بارش در کمترین زمان ممکن اتفاق میافتد را اگر نتوانیم مدیریت کنیم این آبها عملا از دسترس ما خارج شده و با اُفت سفرههای زیرزمینی در آینده شاهد خواهیم بود.
به گزارش ایسنا، مدیریت هوشمندانه آبهای ناشی از بارندگیها با اجرای عملیات آبخیزداری برای جلوگیری از خارج شدن این آبها از دسترس استان امر مهمی بوده که نباید از آن غافل شد.
انتهای پیام
