بنابر یک مطالعه جدید، ردپای کربنیِ هوش مصنوعی (AI) در سال 2025 میتواند با شهر نیویورک یا یک کشور کوچک اروپایی برابری کند و مصرف آب آن در همان سال بهاندازه کل صنعت جهانیِ آب بطری باشد.
گزارش برآورد میکند سامانههای هوش مصنوعیِ فعال در مراکز داده در سال 2025 مسئول انتشار بین 32.6 تا 79.7 میلیون تن دیاکسید کربن باشند.
این رقم تقریباً همسطحِ کل انتشارهای شهر نیویورک است. گزارش، رقم سال 2023 این شهر را 52.2 میلیون تن دیاکسید کربن اعلام کرده است.
در کف این بازه، این میزان با کل انتشارهای نروژ در سال 2023 قابلمقایسه است که طبق دادههای 2025 آژانس محیطزیست اروپا حدود 31.5 میلیون تن برآورد شده است.
مراکز داده تاسیسات بزرگی هستند که سرورها را در خود جای میدهند و برای اجرای خدمات آنلاین مانند رایانش ابری، پخش ویدئو و هوش مصنوعی بهکار میروند.
این سرورها حرارت زیادی تولید میکنند و برای کارکرد ایمن اغلب به سامانههای خنکسازیِ مبتنی بر آب متکیاند.
با شتاب گرفتن سرعتِ هوش مصنوعی و دیگر فناوریها، تقاضا برای مراکز دادهای که برای کارکرد به انرژی و برای خنکسازی به آب نیاز دارند نیز بهشدت افزایش یافته است.
این مطالعه همچنین برآورد میکند ردپای مصرف آبِ هوش مصنوعی میتواند همتراز با دامنه مصرف سالانه جهانیِ آب بطری باشد؛ بین 312.5 تا 764.6 میلیارد لیتر در سال 2025.
مصرف آب هم استفاده مستقیم برای خنکسازیِ مراکز داده را دربر میگیرد و هم مصرفِ غیرمستقیم در تولید برق. مطالعه نشان داده مصرفِ غیرمستقیم آب میتواند تا چهار برابرِ مصرف مستقیم باشد، با این حال شرکتهای فناوری بهندرت این شاخص را افشا میکنند.
مزیت پاکترِ اروپا
اروپا میزبان حدود 15 درصدِ مراکز داده جهان است و پس از ایالات متحده در رتبه دوم قرار دارد؛ آمریکا حدود 45 درصد را در اختیار دارد، بهگفته مجمع جهانی اقتصاد.
این گزارش خاطرنشان میکند اروپا از تولید برق بهمراتب پاکتر بهرهمند است.
شبکههای برق اروپا شدتِ کربنیِ حدود 174 گرم دیاکسید کربن بهازای هر کیلوواتساعت (gCO₂/kWh) دارند؛ کمتر از نصفِ میانگین جهانیِ 445 gCO₂/kWh و بهمراتب پایینتر از ایالات متحده با 321 gCO₂/kWh.
به این معناست که مراکز دادهِ واقع در اروپا بهازای هر واحد برق مصرفی، ردپای کربنیِ بهمراتب کوچکتری دارند.
کمبود شفافیت
این مطالعه گزارشهای زیستمحیطیِ 11 شرکتِ بزرگِ فناوری را بررسی کرد و به ناکامیهای مداوم در شفافیت رسید. شرکتهای مورد نظر شامل (نام شرکتها را اینجا بنویسید) بودند.
هیچ شرکتی شاخصهای زیستمحیطیِ اختصاصیِ مربوط به هوش مصنوعی را گزارش نمیکند، با وجود اینکه چندین شرکت اذعان کردهاند هوش مصنوعی محرکِ اصلیِ افزایش مصرف انرژی است.
این مطالعه از رویکردِ بالا به پایین استفاده کرده و با ترکیبِ گزارشهای عمومیِ پایداریِ شرکتهای بزرگِ فناوری، از جمله آمازون، اپل، گوگل و متا، با برآوردهای مربوط به تقاضای برقِ هوش مصنوعی و عواملِ شدتِ شبکه، ردپای زیستمحیطیِ هوش مصنوعی را تخمین زده است.
نویسنده تاکید کرده: «ابهامِ قابلتوجهی پیرامون این ارقام وجود دارد»، زیرا افشاگریهای شرکتها بهندرت میان فعالیتهای محاسباتیِ مرتبط و غیرمرتبط با هوش مصنوعی تمایز قائل میشوند.
دیوریس-گائو نوشت: «برای بهبودِ دقتِ این برآوردها و مدیریتِ مسئولانهِ اثراتِ زیستمحیطیِ در حالِ رشدِ سامانههای هوش مصنوعی، افشای بیشتر از سوی گردانندگانِ مراکز داده فوریت دارد».
در حالی که هیچ شرکتی شاخصهای اختصاصیِ مربوط به هوش مصنوعی را گزارش نمیکند، شرکتهایی مانند گوگل، متا و مایکروسافت از افزایشِ قابلتوجهِ مصرف برق در سالهای 2023 و 2024 خبر دادهاند و این رشد را به هوش مصنوعی نسبت دادهاند.
او افزود: «با توجه به اینکه اثراتِ زیستمحیطیِ مراکز داده بهسرعت در حالِ افزایش است، ضرورتِ شفافیت در بخشِ فناوری نیز رو به افزایش است».
این پژوهش خواستارِ سیاستهای جدیدی است که افشای شاخصهای زیستمحیطیِ بیشتری را الزامی کند؛ از جمله مکانهای دقیقِ فعالیتِ سامانههای هوش مصنوعی، مقیاسِ عملیات در هر سایت و مقادیرِ کاراییِ بهرهبرداری از آب (WUE) برای هر تاسیسات.
یورونیوز نکست با شرکتهای فناوری تماس گرفت اما تا زمانِ انتشار پاسخی دریافت نکرد.
