خبرگزاری مهر، گروه استانها: شب یلدا، بلندترین شب سال، در تبریز همیشه با رسم و رسوم خاص خود همراه بوده است؛ شب دورهمی خانوادهها، حافظخوانی و خوردن میوههای زمستانی. امسال نیز، تبریز برای استقبال از این سنت کهن آماده میشود، اما این آمادگی با دغدغههایی جدی در مورد وضعیت اقتصادی همراه است.
ورود به بازار تبریز در این روزها، تصویری از جنبوجوش و تلاش برای برپایی سفرهی یلدا را نمایان میکند. مردم در میان غرفههای رنگارنگ میوه و خشکبار در حال تردد هستند، اما نگاهها غالباً به برچسب قیمتها دوخته شده است. میزان خریدها نسبت به سالهای قبل کاهش یافته و انتخابها با دقت و وسواس بیشتری صورت میگیرد.
بخش میوههای شب یلدا، شاهد بیشترین تغییرات قیمتی بوده است. هندوانه در حال حاضر بین ۳۰ تا ۶۰ هزار تومان عرضه میشود. انار، که نماد اصلی این شب است، قیمتی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان دارد. پرتقال نیز از ۸۰ تا ۱۵۰ هزار تومان و خرمالو از ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان متغیر است. حتی کدو حلوایی نیز به طور متوسط ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان قیمتگذاری شده است.
در حوزه خشکبار و شیرینی، وضعیت به مراتب بغرنجتر است. آجیل شیرین بدون باسلوق به حدود یک میلیون تومان و با باسلوق به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسیده است. شیرینیتر نیز حداقل قیمتی معادل ۴۰۰ هزار تومان دارد. این افزایش قیمتها، خرید این اقلام را برای بسیاری از خانوادهها دشوار کرده است.
شب یلدای امسال در تبریز، با وجود تلاش مردم برای حفظ سنتها، تحت تأثیر شدید فشارهای اقتصادی قرار دارد. گرانی اقلام اساسی، نگرانی از وضعیت معیشت را در دل این جشن باستانی پررنگتر کرده و موجب شده تا سفرههای یلدا، هرچند با عشق و صمیمیت، اما با هزینههایی فزاینده برپا شوند.
به سراغ مردم میرویم تا نظرات آنها را در خصوص وضعیت اقلام شب یلدا جویا شویم.
صدای مردم از بازار تبریز
سارا ملکی، بانوی خانهداری است که با دقت مشغول وزن کردن پرتقال است. او که به نظر میرسد در حال محاسبهی دقیق بودجهی خرید شب خود باشد، با لحنی معترض به خبرنگار مهر میگوید: واقعاً خرید کردن دیگر مثل سابق نیست؛ شوقی وجود ندارد، فقط حساب و کتاب است. پارسال با همین مبلغی که برای چند قلم میوه خرج میکنم، میتوانستم یک بستهی کامل آجیل درجه یک بخرم. امسال، کیفیت برخی اقلام فدای حجم میشود تا سفره خالی نماند.
او در حالی که سبدش را سنگینتر میکند، میافزاید: حفظ رسم یلدا برایم واجب است، اما دیگر مثل گذشته دست و دلبازی معنا ندارد. میترسم این روند ادامه پیدا کند و یلدا از یک جشن خانوادگی به یک صرفهجویی سنگین تبدیل شود.
خرید مردم به کمتر از یک کیلو هم رسیده است
در قلب بازار، پشت ویترین آجیلهای گرانقیمت، رضا زمانی، فروشندهی باسابقه خشکبار، با چهرهای خسته از وضعیت موجود، به خبرنگار مهر توضیح میدهد: فروش ما به وضوح افت کرده است. مشتریان قیمتها را میدانند و میبینند که نرخ خرید خود ما هم بسیار بالا رفته. اگرچه ما هم سود کمی میبریم، اما مردم توقع دارند همان قیمتهای سال قبل را بپردازند که این امکانپذیر نیست.
او در حالی که بستههای کوچک آجیل را به مشتری نشان میداد، ادامه میدهد: آنهایی که پارسال دو کیلو آجیل میخریدند، امسال نهایتاً یک کیلو یا حتی کمتر میبرند و باقی پول را صرف خرید میوه میکنند. این یک زنگ خطر است که نشان میدهد قدرت خرید مردم چقدر کاهش یافته است.
کنار غرفهی فروش باقلا، اکبر غلامی که بازنشسته آموزش و پرورش میباشد و با دقت مشغول انتخاب بود، در گفتوگو با خبرنگار مهر، حسرت گذشته را به زبان میآورد:
من سالهاست که یلدا را با سفرهای پر و دور هم بودن جشن میگیرم. در گذشته، با حقوق بازنشستگی میشد به راحتی اقلام مورد نیاز را تهیه کرد، اما امسال با این قیمتها، باید بین نیازمندیها انتخاب کرد. انگار یلدا از دست آدمهای عادی دارد خارج میشود.
او در حالی که نفسی عمیق میکشید، اضافه میکند: دیگر آن صمیمیت خرید نیست؛ همه چیز شده محاسبات سخت. این باقلاها را هم فقط برای رنگ و لعاب سفره برمیدارم، وگرنه خیلی چیزها باید حذف شود.
با حساب و کتاب بیشتر خرید میکنیم
میترا محمودی، کارمند یک اداره دولتی است که در حال بررسی قیمتها روی تلفن همراه خود میباشد، او که سعی دارد با مقایسهی آنلاین، بهترین قیمت را پیدا کند، اظهار میکند: امسال خرید شب یلدا را تا آخرین لحظه به تعویق انداختم تا شاید کمی تخفیف پیدا کنم. دیگر نمیتوانم مثل گذشته به صورت حضوری و بیبرنامه خرید کنم. باید از اپلیکیشنها و تخفیفهای اینترنتی استفاده کنم تا بتونم حداقلها را تهیه کنم.
او با اشاره به ماشین حساب تلفن همراه اش ادامه میدهد: تفاوت اصلی این است که سالهای قبل، لذت خرید در چشیدن و لمس کردن بود، اما امسال، لذت خرید در پیدا کردن ارزانترین گزینه است. اگر آنلاین نبود، مطمئناً بخش زیادی از اقلام اصلی حذف میشد.
فرهاد مروت، دانشجوی مهندسی عمران دانشگاه تبریز و خوابگاه نشین بوده که به همراه دوستانش در حال خرید است، او که به نظر میرسد از این شرایط کاملاً ناامید است، با خندهای تلخ میگوید: ما که دانشجو هستیم، یلدا برایمان همیشه ساده بود؛ یک هندوانه و چند تا آجیل ارزان. اما امسال، همان هندوانه هم از دست رفت. دوستانم میگویند کلاً امسال دور هم جمع نمیشویم و میرویم سینما، چون هزینه غذا و میوه از بلیط سینما بیشتر در میآید.
فرهاد در حالی که کولهپشتیاش را جابجا میکند، یادآور میشود: تفاوت بزرگ این است که پارسال برای شب یلدا چند هزار تومان کنار میگذاشتیم، اما امسال حتی همان پول هم باید صرف کتاب یا شهریهی ضروری شود. برای ما، یلدا تبدیل شده به یک شب معمولی دیگر.
چشم و هم چشمیها و تجملات نه تنها کمتر نشده، بلکه بیشتر هم شده است
حاج اکبر که از قدیمیهای بازار تبریز است نیز به خبرنگار مهر میگوید: قیمت اقلام به نسبت سالهای گذشته افزایش پیدا کرده و میزان خرید مردم کاهش یافته است، اما تجملات و چشم و هم چشمیها همچنان وجود دارند و مردم حتی لباسهای مخصوص شب یلدا هم تهیه میکنند؛ دیگر یلدا برای دورهمی و خوش گذرانی نیست، برای چشم و هم چشمی است.
پشت پرده نظارت بر سفره شب یلدا در آذربایجان شرقی؛ از جریمهها تا عزم مسئولان
صمد حضرتی، مدیرکل تعزیرات حکومتی آذربایجان شرقی، در گفتوگو با خبرنگار مهر نیز میگوید: همزمان با آغاز آخرین هفتههای منتهی به شب یلدا، طرح نظارتی ویژهای با هدف ساماندهی بازار و جلوگیری از تخلفات احتمالی در آذربایجان شرقی به اجرا درآمده است.
او، از آغاز این طرح از تاریخ ۱۵ آذرماه خبر داد و تأکید میکند: این نظارتها تا روز سوم دیماه ادامه خواهد داشت.
او با اشاره به فعالیت فشرده بازرسان، اعلام میکند: تاکنون ۲۶ مورد تخلف قطعی در صنوف مرتبط با اقلام پرمصرف یلدا کشف و برای متخلفان پرونده قضائی تشکیل شده است.
نکته قابل توجه، سرعت عمل شعب تعزیرات حکومتی استان در رسیدگی به پروندههاست.
مدیرکل تعزیرات حکومتی آذربایجان شرقی اظهار میکند: بر اساس اقدامات اولیه، پروندههای متخلفان در شعب تبریز و شهرستانها مورد بررسی قرار گرفته و تاکنون حکم ۱۱ پرونده قطعی شده است. نتیجه این رسیدگیها، صدور جریمهای به مبلغ پنج میلیارد و ۳۱۲ میلیون ریال برای متخلفان بوده است.
برای اطمینان از پوشش کامل بازار، یک ساختار بازرسی متمرکز ایجاد شده است. حضرتی توضیح میدهد: در این راستا، ۳۳ گشت مشترک بازرسی با مشارکت فعال نهادهای ذیربط، اتاق اصناف تبریز و اتحادیههای صنفی، بهصورت روزانه بر عرضه میوه، سبزی، آجیل، خشکبار و شیرینی نظارت دارند تا بازار در آرامش کامل به استقبال شب یلدا برود.
در پایان، مدیرکل تعزیرات حکومتی استان با تأکید بر نقش مردم در کنترل بازار، به شهروندان یادآور میشود: صدای آنها برای برخورد با تخلفات شنیده میشود و مردم شریف استان میتوانند هرگونه مورد گرانفروشی، عدم درج قیمت یا عدم صدور فاکتور را از طریق تماس با شماره تلفن ۱۲۴ به اطلاع بازرسان برسانند.
وضعیت حاکم بر خرید اقلام شب یلدا، نمایانگر چالشهای اقتصادی است که قدرت خرید خانوارها را به شدت کاهش داده و سنتهای فرهنگی را تحت فشار قرار داده است. افزایش قیمتها، به ویژه در اقلام خوراکی ضروری و سنتی این آئین، موجب شده تا بسیاری از شهروندان در تأمین نیازهای خود با دشواری مواجه شوند.
این گرانیها، که به نظر میرسد ریشه در اختلالات زنجیره تأمین و حضور پررنگ واسطهها دارد، نه تنها شادی دورهمیهای شب یلدا را کمرنگ کرده، بلکه فشار مضاعفی بر اقشار کمدرآمد، بازنشستگان و کارمندان با درآمد ثابت وارد آورده است؛ بنابراین، مسئولین امر موظفند با اتخاذ تدابیر فوری و مؤثر، شامل کنترل دقیق قیمتها، بازنگری و اصلاح ساختار توزیع کالا برای حذف واسطههای غیرضروری، حمایت مستقیم از تولیدکنندگان و کشاورزان برای تضمین سهم عادلانه آنها از سود، و ارائه بستههای حمایتی هدفمند برای اقشار آسیبپذیر، نسبت به تثبیت شرایط اقتصادی و کمک به حفظ ارزشهای فرهنگی و اجتماعی اقدام کنند تا کرامت انسانی و سنتهای اصیل ایرانی در سایهی رفاه نسبی حفظ شود.
