از «بارانی» تا «ترنچکت»؛ وقتی نامها لباس عوض میکنند
از «بارانی» تا «ترنچکت»، از «کیف» تا «کلاچ»؛ تغییر نامها شاید ساده بهنظر برسد، اما برای بسیاری از ناظران فرهنگی، این روند نشانه نفوذ آرام اما پیوسته زبان بیگانه در گفتار روزمره است؛ نفوذی که در پوشش مد و بلاگری، بیش از هر جای دیگر دیده میشود.
خلاصه خبر
گروه فرهنگ خبرگزاری فارس: دیگر نگو ژاکت بافت؛ بگو «کاردیگان». نگو کیف بزرگ؛ بگو «توتبگ». نگو کت تک؛ بگو «بلیزر». بارانی را «ترنچکت» صدا بزن، کت خلبانی میشود «بامبرجکت»، شال بافت بزرگ «بیگ اسکارف»، کفش کالج «لوفر»، ژیله همان «جلیقه بافت» نیست، «وست» است، روسری را «اسکارف» بگو، کیف مجلسی «کلاچ» است.سرهمی دیگر سرهمی نیست؛ «اورال» یا «جامپسوت» شده و شلوار پارچهای گشاد هم «بوتکات» نام دارد. اینها نه واژهنامه یک برند خارجی، بلکه محتوای ویدئوهای بلاگرها اینستاگرام است؛ ویدئوهایی که فهرستی بلند از واژههای انگلیسی را مقابل چشم مخاطب میگذارند؛ واژههایی که اغلب معادلهای فارسی جاافتاده، قابل فهم و سالهاست در زبان روزمره مردم حضور داشتهاند، اما حالا به حاشیه رانده شدهاند. نکته قابل تأمل، فقط تغییر نامها نیست؛ بلکه شیوه ارائه این تغییرات است. این واژهها اغلب با لحنی آموزشی، آمرانه یا حتی تمسخرآمیز مطرح میشوند: «این ویدیو رو بفرست واسه اون دوستت که هنوز اسم اینا رو بلد نیست!»؛ گویی ندانستن این اصطلاحات نه یک انتخاب زبانی، بلکه نشانه عقبماندگی، بیاطلاعی یا جا ماندن از «مد روز» است. در چنین روایتی، زبان فارسی نه یک امکان طبیعی برای ارتباط، بلکه نمادی از کهنگی و عقبماندن از جریان جهانی معرفی میشود.
*مد؛ فراتر از لباس، نزدیک به زبان
کارشناسان معتقدند که بلاگرهای مد و پوشاک، در رقابت برای تولید محتوای جذابتر، افزایش بازدید و لایک، هر روز واژهای تازه را جایگزین نامهای فارسی لباسها میکنند. این روند، از نگاه بسیاری از مخاطبان و منتقدان فرهنگی، دیگر صرفاً نشانه «بهروز بودن» یا تخصص در حوزه مد نیست؛ بلکه بازتاب نوعی جابهجایی آرام اما مداوم در ساحت زبان و فرهنگ است. جابهجاییای که در آن، واژهها پیش از آنکه انتخاب شوند، تحمیل میشوند و زبان بومی، بیآنکه رسماً کنار گذاشته شود، آرامآرام از میدان مصرف روزمره عقب مینشیند. علاءالدین طباطبایی، زبان شناس، میگوید که «برخی فکر میکنند استفاده از واژههای بیگانه به آنها شخصیت و پرستیژ میدهد.» این درحالی است که وقتی نام یک لباس تغییر میکند، تنها یک واژه عوض نشده؛ بلکه معنا، بار فرهنگی و حتی شیوه نگاه به آن کالا دگرگون میشود.
بلاگر؛ فروشنده لباس یا واسطه فرهنگی؟
نکته کلیدی در این میان، نقش بلاگرهاست. آنها دیگر صرفاً معرفیکننده لباس نیستند؛ بلکه به واسطههای فرهنگی تبدیل شدهاند که سلیقه، ذائقه و حتی زبان مخاطبان را شکل میدهند. منتقدان میگویند بلاگرها برای ویو گرفتن و تولید محتوای بیشتر، دست به تغییر فرهنگ میزنند؛ تغییری که هزینه آن را زبان و هویت بومی میپردازد. در این منطق، «مدرن بودن» معادل «انگلیسی حرف زدن» تعریف میشود؛ حتی اگر مخاطب نه نیازی به این واژهها داشته باشد و نه در زندگی واقعی با جامعه انگلیسیزبان مواجه باشد. واکنش کاربران شبکههای اجتماعی نشان میدهد این تغییر زبانی برایشان آزاردهنده است. زهرا سادات اسدی، از کاربران ایکس، مینویسد: «کاش یکی به اینا میگفت استفاده از کلمات انگلیسی کلاس محسوب نمیشه. جالب اینه که شرط میبندم اگه با یه انگلیسیزبان روبهرو بشن، نتونن چهار کلمه حرف بزنن.» کاربر دیگری مینویسد: «مگه مردم تو کشور انگلیسیزبان خرید میکنن که لازم باشه اسم لباس رو به یه زبون دیگه صدا کنن؟» برخی نیز این رفتار را نوعی ادا درآوردن برای نمایش طبقه اجتماعی میدانند: «یه سری آدما هستن که اصطلاحات و برندها رو واسه باکلاس بودن به کار میبرن. طرف نمیگفت پاستیل میخورم، میگفت هاریبو میخورم.»
در اینستاگرام هم کاربری نوشته است: «اسم جدید و قدیم نیست؛ اسم فارسی و انگلیسیه. فارسیش که بهتر و مناسبتره. مگه اونا کلماتشون رو به فارسی عوض میکنن؟» حتی معلمان زبان انگلیسی نیز به این روند معترضاند. یکی از آنها نوشته: «بهعنوان معلم انگلیسی، همون فارسیهای قدیمی رو ترجیح میدم.» بسیاری از کاربران تأکید میکنند که این تغییر، ناگهانی و آشکار نیست؛ بلکه آرام و خزنده اتفاق افتاده است. «قدیم و جدید نیست، زبان انگلیسی خیلی نامحسوس اومده جا باز کرده تو زبان عامیانه ما.» این نفوذ تدریجی، خطرناکتر از تغییرات آشکار است؛ چرا که بدون مقاومت، به عادت تبدیل میشود.برای نسلهای قدیمیتر توضیح دادن این واژهها خود به معضلی تازه بدل شده است. یکی از مخاطبان نوشته است: «یکی همسن مامانهای ما کلی باید براش توضیح بدی این چیه اون چیه؛ واقعاً مسخره است.»
*قانون هست، اجرا نیست
در ایران، قانون ممنوعیت استفاده از اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه وجود دارد؛ قانونی که مجلس شورای اسلامی آن را تصویب کرده و هدفش صیانت از زبان فارسی در فضاهای عمومی، تبلیغات و نامگذاریهاست. در سال ۱۳۹۷، نایبرئیس وقت مجلس، بهصراحت از سهلانگاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اجرای این قانون انتقاد کرد و رواج واژههایی مانند «سیل» به جای حراج و «آف» به جای تخفیف را نشانه «ترویج فرهنگ غربی» و «نفوذ فرهنگی» دانست. با گذشت چند سال، نهتنها این روند متوقف نشده، بلکه با قدرت بیشتری در شبکههای اجتماعی ادامه یافته است.
18:26 - 29 آذر 1404
نظرات کاربران
بازگشایی جادههای سوادکوه پس از بارش برف/ آمادهباش ستاد مدیریت بحران
تخت جمشید میزبان آیین ملی شب یلدا- مدارس و دانشگاههای اصفهان فردا حضوری است
- چند خبر کوتاه از ورزش قزوین
ثبت نام ۱۰ میلیون نفر برای خرید محصولات ایران خودرو- تأکید بر تسریع راهاندازی روستابازار کنگاور برای دهه فجر
- ادارات و مراکز آموزشی کرمان یکشنبه با ۲ ساعت تاخیر آغاز به کار می کنند
- استاندار اصفهان: برنامه توسعه شرق اصفهان از حالت کتابخانهای خارج شود
منابع دیگر
