جدال بر سر خلع سلاح حزبالله؛ هشدار ایران همزمان با آمادگی ارتش لبنان برای اجرای فاز دوم
لبنان در یکی از حساسترین پیچهای تاریخی خود قرار گرفته است. در حالی که دولت لبنان با چراغ سبز غرب در حال پیشبرد پروژه خلع سلاح حزبالله است، دبیرکل حزبالله از ضرورت مقاومت سخن میگوید. در چنین وضعیتی احتمال بازگشت اسرائیل به فاز تهاجمی با حمایت دونالد ترامپ، دوباره سایه جنگ را بر سر منطقه انداخته است.
به گزارش اقتصادآنلاین، جنوب رودخانه لیتانی، خطی که سالها مرز میان جنگ و صلح در خاورمیانه محسوب میشود، این روزها آبستن تحولاتی است که میتواند ساختار سیاسی و امنیتی لبنان را برای همیشه دگرگون کند.
دولت لبنان با حمایت آمریکا، اسرائیل و برخی کشورهای عربی عزم خود را جزم کرده تا پروژه ناتمام «یک دولت، یک ارتش» را به سرانجام برساند.
تلاش دولت برای خلع سلاح حزبالله
نواف سلام، نخستوزیر لبنان، اخیراً در پیامی که نشاندهنده اعتماد به نفس تازه دولت مرکزی است، اعلام کرد که مرحله نخست طرح جمعآوری سلاح در جنوب لیتانی تنها چند روز با تکمیل فاصله دارد و ارتش برای ورود به فاز دوم در مناطق شمالی این رودخانه آماده میشود.
این تحرکات داخلی، همزمان با تحرکات دیپلماتیک بینالمللی شتاب گرفته است. نشست اخیر پاریس با حضور نمایندگان فرانسه، ایالات متحده، عربستان سعودی و فرمانده ارتش لبنان، پیامی روشن داشت. اینکه غرب مصمم است تا با استفاده از اهرم بازسازی و حمایت مالی و فشارهای سیاسی، پرونده سلاح حزبالله را ببندد.
مقاومت حزبالله و موضع ایران
اما در سوی دیگر این معادله، ایران ایستاده است که خلع سلاح حزبالله را به ضرر منافع ملی لبنان میداند. حزبالله برای ایران بخشی از محور مقاومت هم هست و نقشی کلیدی در این محور ایفا میکند.
احمد وحیدی، جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، در واکنش به مذاکرات اخیر آمریکا، عربستان سعودی، فرانسه و لبنان در پاریس گفته که «جرات چنین کاری را ندارند.» او همچنین با اشاره به دیدار آتی بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل و دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا گفت که ایران «تمامی تحولات را با دقت زیر نظر دارد.»
گسست روابط دیپلماتیک تهران و بیروت
آنچه وضعیت کنونی را از گذشته متمایز میکند، تغییر محسوس در فضای روابط دیپلماتیک تهران و بیروت است. رابطهای که دههها بر مبنای اتحاد استراتژیک و نفوذ سنتی ایران تعریف میشد، اکنون به کلی تغییر کرده است. رد دعوت رسمی سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران از سوی یوسف رجی همتای لبنانیاش، نشانهای آشکار از این گسست است.
پیشنهاد طرف لبنانی برای برگزاری گفتگوها در «کشور ثالث» با پیششرط «عدم مداخله در امور داخلی»، پیام روشنی است که نشان میدهد بیروت آشکارا سیاستهای خود را در تقابل با ایران تعریف میکند.
این موضعگیری تند، پس از برخی اظهارنظرها از جمله سخنان اظهارات علیاکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری مبنی بر اولویت حزبالله بر نان و آب برای لبنان تشدید شده است. اظهاراتی که خشم مقامات لبنانی را برانگیخت و آنها را به واکنش واداشت تا جایی که وزیر خارجه لبنان مدعی شد نقش ایران منفی و مایه بیثباتی است.
تعلل و کارشکنی وزارت خارجه لبنان در پذیرش استوارنامه سفیر جدید ایران نیز در همین چارچوب ارزیابی میشود. اقدامی که نشان میدهد دولت لبنان، تحت فشارهای داخلی و خارجی، حتی مایل به حفظ ظواهر دیپلماتیک سابق نیست.
سایه جنگ بر سر لبنان
در چنین شرایطی، به نظر میرسد که سایه جنگ همچنان بر سر حزبالله و لبنان سنگینی میکند. تحلیلگران امنیتی معتقد هستند که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، با وجود اعلام آتشبس، وضعیت فعلی را آرامش قبل از طوفان میداند.
البته اسرائیل در یک سال گذشته نیز بارها با حملات هدفمند در خاک لبنان آتشبس را نقض کرد. حملاتی که البته تاکنون پاسخی از حزبالله دریافت نکرده اما دبیر کل این گروه گفته حق پاسخ محفوظ است.
اسرائیلیها در تلاش برای جاانداختن این انگاره در آمریکا و غرب هستند که برنامه موشکی ایران و حمایت از گروههای منطقهای در حال گسترش است و ضربات وارد شده در جنگ اخیر کافی نبوده است. در همین راستا حتی ادعا شده که نتانیاهو قصد دارد در دیدار قریبالوقوع خود با دونالد ترامپ در فلوریدا، رضایت رئیسجمهور منتخب آمریکا را برای دور تازهای از فشار نظامی جلب کند.
شکاف در جامعه لبنان
وضعیت داخلی لبنان نیز بر پیچیدگی ماجرا افزوده است. جامعه لبنان اکنون دوپاره شده است؛ بخشی که همچنان حامی مقاومت است و بخشی دیگر شامل جریانهای مسیحی و سنی و حتی بخشی از بدنه دولت که معتقدند هزینه حمایت از حزبالله برای کشور غیرقابل تحمل شده است.
تحولات اخیر نشان میدهد که دولت لبنان با حمایت یک ائتلاف بینالمللی در تلاش برای خلع سلاح حزبالله و به کرسی نشاندن ایده یک دولت، یک ارتش هستند.
در مقابل، ایران و حزبالله با تکیه بر دکترین مقاومت، این تلاشها را توطئهای برای تضعیف امنیت منطقه میدانند.
به نظر میرسد رایزنیها و دیدارهای روزها و هفتههای آینده در تحولات پیشرو تعیینکننده خواهد بود. آیا حزبالله سلاح خود را حفظ خواهد کرد یا دوباره آتش جنگ در منطقه شعلهور خواهد شد؟
