خبرگزاری مهر، گروه استانها: با توجه به شرایط طبیعی و جغرافیایی استان خراسان جنوبی، از جمله موقعیت مرزی با ۴۶۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان، پراکندگی جمعیت، توزیع نامتناسب منابع آبی، بارشهای رگباری و وقوع سیلابهای متعدد، و همچنین وابستگی شدید اقتصاد منطقه به کشاورزی و دامداری، اجرای پروژههای آبخیزداری در این استان ضرورتی اجتنابناپذیر است.
وجود پتانسیل قابل توجه رواناب، تداوم خشکسالیهای سالهای اخیر و درخواستهای مکرر مردم برای مشارکت در طرحهای آبخیزداری، بر اهمیت اجرای این پروژهها تأکید دارد.
از سوی دیگر، نقش مؤثر سازههای آبخیزداری در کنترل سیل و فرسایش خاک، کاهش رواناب سطحی، افزایش آبدهی قناتها و تغذیه سفرههای آب زیرزمینی، موجب شده تا طرح «از آبخیز تا جالیز» از حدود پنج سال پیش در خراسان جنوبی آغاز شود.
در این زمینه، علاوه بر احداث انواع سازههای آبخیزداری در نقاط مختلف استان توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، بزرگترین پروژه «از آبخیز تا جالیز» در شهرستان فردوس با هدف ایجاد استخری بزرگ برای ذخیرهسازی آب در مسیر قنات جهانی بلده، توسط سازمان جهاد سازندگی استان به اجرا درآمد که چندی پیش با حضور مسئولان کشوری و استانی به بهرهبرداری رسید.
آبگیری سازههای آبخیز
در روزهای اخیر با بارش باران، این نعمت بزرگ الهی تعدادی از سازههای خاکی و سنگ و ملات شهرستانهای بشرویه و طبس خراسان جنوبی آبگیری شدهاند و با استمرار بارشهای زمستانی بقیه سازههای آبخیزداری خراسان جنوبی هم آبگیری خواهند شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسانجنوبی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: در خراسان جنوبی با توجه به وسعت و شرایط اقلیمی و همزمانی سیل و خشکسالی یکی از موارد ضروری توجه به مباحث آبخیزداری در سطح گسترده است.
علیرضا نصرآبادی خاطرنشان کرد: اجرای گسترده طرحهای آبخیزداری توسط دولت و دستگاههای اجرایی به تنهایی امکانپذیر نیست و در همین راستا با همکاری قرارگاه شهید ناصری و بسیج سازندگی پروژههای مشارکتی در حوزه آبخیزداری در استان انجام شده است.
مشارکت همه جانبه
وی با بیان اینکه اجرای طرح جامع آبخیز تا جالیز نیازمند مشارکت همه جانبه مجموعه جهاد کشاورزی شامل حوزه آب و خاک این سازمان و منابع طبیعی و آبخیزداری است، افزود: به همین دلیل اجرای طرحی به عنوان الگوی اولیه در قنات جهانی بلده فردوس آغاز شد و در ادامه طرح ملی جالیز تا آبخیز در روستای پلنگآباد بشرویه به اجرا در آمد.
نصرآبادی ادامه داد: طرحی که در منطقه پلنگآباد بشرویه اجرا شد شامل چهار سازه آبخیزداری در بالادست قنات آن بود و جهاد کشاورزی برای احیا و بهسازی قنات و احداث استخر آن در پاییندست اقدام کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی ظرفیت آبگیری چهار سازه آبخیزداری اجرا شده در منطقه پلنگآباد بشرویه را ۶۰ هزار متر مکعب اعلام کرد و یادآور شد: ۱۶۲ خانوار از اجرای این سازههای آبخیزداری بهرهمند شدهاند.
وی در زمینه آثار و تبعات اجرای این طرح گفت: کاهش خسارات سیل، بهبود کمی و کیفی منابع آب و کنترل سیلاب در بالادست قنات از جمله نتایج اجرای این طرح است و بر اساس طرح جامع آبخیز تا جالیز قراردادی با قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) در حوزه خراسان جنوبی منعقد شده که در بخش آبخیز سهم استان طی پنج سال اعتباری بالغ بر ۶۲۵ میلیارد تومان است.
پوشش یک میلیون و ۷۵۰ هزار هکتاری
نصرآبادی با اشاره به اینکه در راستای اجرای طرح جامع آبخیز تا جالیز بیش از یک میلیون و ۷۵۰ هزار هکتار از مساحت خراسان جنوبی زیرپوشش این طرح ملی قرار میگیرد، تصریح کرد: این طرح در همه شهرستانهای خراسان جنوبی اجرا میشود.
وی بیان کرد: اجرای طرح ملی آبخیز تا جالیز با هدف مدیریت و حفاظت منابع آب و خاک در استان خراسان جنوبی به صورت جدی از سالهای گذشته در حال اجراست و در خراسان جنوبی به عنوان دومین استانی که این طرح در آن آغاز شده، برنامهریزی گستردهای برای توسعه سازههای آبخیزداری و بهبود وضعیت منابع طبیعی انجام شده است.
نصرآبادی متذکر شد: از مجموع مساحت ۱۵ میلیون هکتاری استان، حدود ۷.۵ میلیون هکتار عرصههای آبخیزداری محسوب میشود که از این میزان تاکنون مطالعات آبخیزداری برای ۲.۷ میلیون هکتار انجام شده است و برنامهریزیها برای گسترش مطالعات و اجرای پروژهها در سایر مناطق انجام شده است.
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی گفت: حجم کل عملیات آبخیزداری انجام شده بالغ بر هفت میلیون متر مکعب و حجم آبگیری دو هزار و ۴۰۰ سازه اجرا شده، ۸۶ میلیون مترمکعب است.
نصرآبادی تصریح کرد: در استان سطحی در حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار نیازمند عملیات آبخیزداری است که تعداد دو هزار و ۶۰۰ سازه با حجمی بالغ بر ۱۲ میلیون مترمکعب را در برمیگیرد که اجرای کامل آن نیازمند اعتباری در حدود ۸ میلیارد و ۶۲۰ میلیون تومان است.
وی به انجام اقدامات یک سال گذشته در این زمینه اشاره کرد و گفت: از محل اعتبارات ملی و استانی تعداد ۷۰ سازه آبخیزداری با حجمی در حدود ۲۰۴ هزار مترمکعب و در سطح ۲۰ هزار هکتار در سطح استان اجرا شده است که با اجرای این سازهها تعداد ۷۵ منبع آبی در بالادست ۴۷ روستا با جمعیتی بالغ بر هزار و ۵۰۰ نفر تحت تأثیر قرار گرفتهاند.
طرحهای مهم در دست اقدام
وی درباره اقدامات در حال اجرا در سال ۱۴۰۴ خاطرنشان کرد: انجام مطالعه ۶۴ هزار هکتار از محل اعتبارات ملی، مطالعه ۸۵ هزار هکتار از محل اعتبارات استانی و انجام مطالعات مدیریت جامع ۱۰۰ هزار هکتاری شهرستان طبس از جمله این موارد است.
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی ادامه داد: همچنین ۶۷ هزار مترمکعب عملیات آبخیزداری از محل اعتبارات ملی تملک دارایی، اجرای ۳۸ هزار مترمکعب عملیات آبخیزداری (مکانیکی) از محل اعتبارات استانی، اجرای ۲۰۳ هزار مترمکعب عملیات مکانیکی و۴۸۱ هکتار عملیات بیولوژیکی و بیومکانیکی از محل اعتبارات ملی محرومیت زدایی با همکاری قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) از جمله دیگر اقدامات انجام شده در این خصوص است.
نصرآبادی درباره برنامههای اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان برای احیای اکوسیستمهای آبی گفت: برای این منظور، چند اقدام کلیدی دنبال شده است. نخست، پیگیری افزایش قابل توجه اعتبارات آبخیزداری و ایجاد یک ردیف اعتباری ویژه برای حوزههای مرزی است که با توجه به اقلیم خشک و فراخشک استان، مشکل کمآبی شدید، فرسایش خاک و وضعیت روانابهای مرزی ضرورت دارد.
وی افزود: همچنین، بر اجرای وظایف قانونی دستگاههای مسئول ذکر شده در نظامنامه مدیریت سیلاب تأکید شده است تا با جذب اعتبار، سازههای بحرانی و بی متولی اصلاح و ترمیم شوند و خطرات احتمالی سیل کاهش یابد.
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: برگزاری جلسات مشورتی با تمام دستگاههای خدماترسان و مدیریت بحران برای هماهنگی و مشارکت در برنامههای آبخیزداری مطابق سیاستهای تعیین شده، و نیز پیگیری تخصیص اعتبار برای مطالعه و اجرای باقیمانده عملیات آبخیزداری در استان از دیگر اقدامات انجامشده است.
