همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: ویرانههای پمپئی سالهاست اسرار زندگی رومیان باستان را در دل خود حفظ کردهاند. اما این بار، کشفی تازه در این شهر باستانی، نه درباره زندگی روزمره مردم، بلکه درباره یکی از شگفتانگیزترین دستاوردهای مهندسی جهان باستان است؛ بتن رومی.
کشف یک فرمول ساده در بتن رومی
پژوهشگران با بررسی دقیق بقایای ساختمانی در پمپئی، به فرمولی دست یافتهاند که نهتنها دوام خارقالعاده سازههای رومی را توضیح میدهد، بلکه با نوشتههای یکی از مشهورترین معماران تاریخ روم نیز در تضاد است.
از معابد و آمفیتئاترها گرفته تا بندرها و حمامهای عمومی، سازههای رومی باستان به شکلی شگفتانگیز در برابر زمان مقاومت کردهاند. سالها تصور میشد راز این ماندگاری، دقیقاً همان چیزی است که در متون باستانی توصیف شده است.
نوشتههای ویتروویوس زیر ذرهبین
مارکوس ویتروویوس، معمار و نظریهپرداز مشهور رومی، در نوشتههای خود توضیح داده بود بتن رومی چگونه ساخته میشده است. این نوشتهها قرنها بهعنوان مرجع اصلی درک بتن رومی شناخته میشدند. اما یافتههای جدید نشان میدهد داستان به این سادگی نیست.
کشف غیرمنتظره در پمپی؛ راز «مخلوطکردن داغ»
دانشمندان با بررسی یک محوطه ساختمانی در پمپئی متوجه شدند ترکیب بتن بهکاررفته با آنچه ویتروویوس توصیف کرده، تفاوتهای مهمی دارد. برخلاف تصور قبلی، مواد بهکاررفته بهصورت یکنواخت با هم مخلوط نشده بودند.
پژوهشگران دریافتند که رومیها از روشی استفاده میکردند که امروز به آن مخلوطکردن داغ گفته میشود. در این روش، آهک زنده مستقیماً و در دمای بالا به ترکیب اضافه میشده است. نتیجه این کار، ایجاد واکنشهای شیمیایی خاصی بوده که به بتن اجازه میداده در طول زمان خود را ترمیم کند.
بیشتر بخوانید :
بتنهایی که خودشان را ترمیم میکنند
یکی از شگفتانگیزترین نتایج این روش، توانایی بتن رومی در ترمیم ترکهاست. وقتی ترکهای ریز در بتن ایجاد میشده، واکنشهای شیمیایی فعال میشدند و ترکها بهتدریج پر میشدند؛ ویژگی که در بتنهای مدرن بهندرت دیده میشود.
تناقضی که تاریخ را بازنویسی میکند
این یافتهها نشان میدهد که دانش عملی رومیها از آنچه در متون باستانی ثبت شده، پیشرفتهتر بوده است. به بیان دیگر، ویتروویوس همه رازها را روی کاغذ نیاورده بود؛ یا شاید خودش هم از برخی جزئیات بیخبر بوده است.
کشف جدید در پمپئی نهتنها راز دوام شگفتانگیز بتن رومی را روشنتر میکند، بلکه نگاه ما به مهندسی جهان باستان را تغییر میدهد. رومیها با روشهایی که حتی امروز هم الهامبخش دانشمندان است، سازههایی ساختند که قرنها در برابر طبیعت ایستادگی کردهاند. شاید وقت آن رسیده باشد که مهندسان مدرن، بار دیگر به گذشته نگاه کنند؛ جایی که پاسخ برخی از چالشهای امروز، از پیش پیدا شده است.
