اکبرحیدری - روزنامه اطلاعات| لبنیات دیگر نه یک انتخاب غذایی، بلکه یکی از ارکان امنیت سلامت جامعه است. با این حال، آنچه امروز در بازار لبنیات کشور میگذرد، چیزی جز سقوط تدریجی این کالای حیاتی از سفره خانوارهای کمدرآمد و متوسط نیست. افزایشهای پیاپی و بیضابطه قیمت شیر، ماست، پنیر و کره، زنجیرهای از نگرانیهای اقتصادی و سلامتمحور را پیشروی جامعه قرار داده است؛ نگرانیهایی که متأسفانه تاکنون با پاسخ مؤثر از سوی نهادهای مسئول مواجه نشدهاند.
در ماههای اخیر، قیمت لبنیات بعضاً چندین بار در یک فصل افزایش یافته است؛ افزایشی که نه با اطلاعرسانی شفاف همراه بوده و نه با نظارت میدانی مؤثر. تولیدکنندگان، گرانی نهادههای دامی، هزینه حملونقل و انرژی را دلیل افزایش قیمتها میدانند؛ دلایلی که اگرچه بخشی از واقعیت اقتصاد امروز کشور است، اما نباید به مجوزی برای رها شدن بازار از هرگونه نظارت تبدیل شود.
مسئله اصلی، نه صرفاً گرانی، بلکه بیقانونی پنهان در فرآیند قیمتگذاری است. در بسیاری از موارد، قیمت درجشده روی محصول با قیمت فروش در فروشگاهها همخوانی ندارد. برخی برندها عملاً سیاست «افزایش خزنده قیمت» را در پیش گرفتهاند؛ بیآنکه سازمانهای نظارتی توضیحی به افکار عمومی بدهند یا برخورد بازدارندهای صورت گیرد.
پیامد این وضعیت، کاملاً روشن و نگرانکننده است: کاهش سرانه مصرف لبنیات. سالهاست متخصصان تغذیه نسبت به کاهش مصرف شیر و فرآوردههای آن هشدار میدهند، اما اکنون این هشدارها به مرحله بحران نزدیک شده است. خانوادههایی که پیشتر روزانه لبنیات مصرف میکردند، امروز آن را به کالایی مناسبتی تبدیل کردهاند. حذف لبنیات از سفره، بهویژه برای کودکان و سالمندان، به معنای افزایش بیماریهای استخوانی، سوءتغذیه و هزینههای سنگین درمان در آینده است.
در این میان، نقش دولت و نهادهای تنظیمگر بازار بیش از هر زمان دیگری زیر سؤال رفته است. دولت نمیتواند از یکسو لبنیات را کالای اساسی بداند و از سوی دیگر، نظارت بر قیمت و توزیع آن را به حال خود رها کند. سیاستگذاری بدون اجرا، و نظارت بدون ضمانت اجرا، نتیجهای جز بیاعتمادی عمومی و فشار مضاعف بر اقشار ضعیف ندارد.
نکته قابل تأمل آن است که در بسیاری از کشورها، لبنیات یا مشمول یارانه مستقیم مصرفکننده است یا تحت کنترل سختگیرانه قیمت قرار دارد؛ زیرا سلامت عمومی، موضوعی اقتصادی صرف نیست، بلکه سرمایهای اجتماعی و ملی است. بیتوجهی به این اصل، هزینههایی بهمراتب بیشتر از یارانه و نظارت در پی خواهد داشت.
امروز بیش از هر زمان، بازنگری فوری در سیاستهای حمایتی، شفافسازی قیمتگذاری، و فعالسازی جدی دستگاههای نظارتی ضروری است. سکوت در برابر گرانی لبنیات، سکوت در برابر تهدید سلامت نسل آینده است؛ سکوتی که تاریخ، آن را بهسادگی نخواهد بخشید.
