به گزارش خبرآنلاین، رکسانا نیکنامی عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین در پاسخ به اینکه آیا اروپا آمادگی تأمین امنیت خود بدون آمریکا را دارد؟ برخی رهبران اروپایی مانند مکرون و مرتس، اتخاذ سیاستهایی مانند استقلال استراتژیک و افزایش توانمندیهای دفاعی را مطرح کردهاند. در آینده نزدیک، اروپاییها تا چه اندازه میتوانند استقلال دفاعی و نظامی خود را نسبت به آمریکا افزایش دهند؟ گفت: این یکی از مهمترین مباحث استراتژیک اروپا به شمار میرود. اگر بخواهم خیلی کوتاه پاسخ بدهم، باید بگویم که نه؛ اروپا در حال حاضر واقعاً آمادگی تأمین امنیت خود بدون آمریکا را ندارد، اما در آینده نزدیک میتواند بخش قابل توجهی از این آمادگی را به دست بیاورد، به شرط آنکه اراده سیاسی لازم وجود داشته باشد و سرمایهگذاریهای گستردهای انجام شود. با این حال، پاسخ بلندمدت به این پرسش بسیار پیچیدهتر است و نیازمند بررسی ابعاد مختلف این چالش است.
او با اشاره به اینکه در حال حاضر تحولات مهمی در اروپا رخ داده بیان کرد: یکی از این تحولات بنیادین، تغییر در گفتمان رهبران اروپایی است. برای مثال، امانوئل مکرون در سال ۲۰۱۷ در سخنرانی خود در دانشگاه سوربن از مفهوم «استقلال راهبردی اروپا» سخن گفت؛ ایدهای که در آن زمان با مخالفتهای جدی مواجه شد. وزیر دفاع آلمان در سال ۲۰۲۰ بهصراحت این ایده را رد کرد و تأکید داشت که اروپا تنها یک ستون امنیتی دارد و آن هم ایالات متحده آمریکاست. کشورهای اروپای شرقی و کشورهای بالتیک نیز نسبت به این مفهوم مردد بودند و معتقد بودند حرکت اروپا در این مسیر میتواند به کاهش تضمینهای امنیتی آمریکا منجر شود.
وی با اشاره به اینکه در کنار این تردیدها، اقدامات عملی نشان میدهد که اروپاییها در این مسیر جدی هستند. افزود: برای نمونه، کمیسیون اروپا بودجهای ۸۰۰ میلیارد یورویی برای دفاع اروپایی اختصاص داده که از طریق آن، وامهایی برای سرمایهگذاری در حوزههای دفاعی ارائه میشود. مکرون نیز بر ضرورت همکاری کشورهای اروپایی برای تأمین سرمایه لازم تأکید کرده و این همکاری در قالب پروژهای موسوم به «سیف safe» مطرح شده است. در همین راستا، آلمان در سال جاری بهطور بیسابقهای بدهیهای خود را اصلاح کرد تا بتواند هزینههای دفاعیاش را افزایش دهد؛ اقدامی که بهمنزله یک زلزله در سیاست مالی آلمان تلقی میشود، چراکه این کشور دههها رویکردی بسیار محافظهکارانه در این حوزه داشته است.از سوی دیگر، آژانس فضایی اروپا در سال جاری بزرگترین بودجه تاریخ خود را برای سالهای ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۷ تصویب کرده و رقمی حدود ۲۲ میلیارد دلار را به خود اختصاص داده است؛ بودجهای که نسبت به دورههای پیشین حدود ۳۰ درصد افزایش یافته و اقدامی بیسابقه به شمار میرود. همچنین فرانسه و آلمان در سال ۲۰۲۵ توافق کردند یک شورای مشترک دفاع و امنیت ایجاد کنند تا همکاریهای دفاعی اروپایی میان آنها افزایش یابد.
نیکنامی با بیان اینکه به نظر میرسد که جایگزینی بخشهای کلیدی مشارکت آمریکا با شکافهای توانمندی جدی همراه است. گفت: برخی برآوردها این شکاف را حدود یک تریلیون دلار تخمین میزنند. کمیسیونر دفاعی اتحادیه اروپا اعلام کرده است که اروپا برای دفاع از خود در برابر روسیه به ۵۰ گردان رسمی جدید و حدود ۳۰۰ هزار نیروی نظامی تازه نیاز دارد. مؤسسه بوگل در بلژیک، که از مراکز معتبر پژوهشی در این حوزه است، در گزارشی اعلام کرده این میزان نیروی مورد نیاز حتی از مجموع نیروهای زمینی فرانسه، آلمان، ایتالیا و بریتانیا بیشتر است. همچنین بر اساس این گزارش، برای مقابله با یک حمله احتمالی در منطقه بالتیک، اروپا دستکم به ۱۵۰۰ تانک و ۲۰۰۰ خودروی زرهی نیاز دارد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه یکی از پیچیدهترین ابعاد استقلال دفاعی اروپا، مسئله بازدارندگی هستهای است. افزود: مکرون اخیراً اعلام کرده که فرانسه تمایل دارد دامنه بازدارندگی هستهای خود را گسترش دهد و در این زمینه با کشورهای اروپایی گفتوگو کرده است. او تأکید میکند که این بازدارندگی مکمل نقش آمریکا در ناتو خواهد بود. با این حال، این موضوع بسیار حساس و پیچیده است، زیرا گسترش سریع دامنه منافع حیاتی فرانسه به کشورهایی مانند لهستان، سیگنالهای امنیتی جدیدی برای کشورهای بالتیک و حتی اوکراین ارسال میکند که ممکن است از سوی روسیه بهعنوان تشدید تنش تلقی شود. مکرون همچنین از ساخت یک پایگاه هوایی چهارم در مرز آلمان خبر داده که در راستای تقویت محور قدیمی همکاریهای دفاعی دو کشور ارزیابی میشود.
این کارشناس ارشد مسائل اروپا با مطرح کردن اینکه سؤال اساسی اینجاست که آیا بازدارندگی هستهای فرانسه واقعاً قابل اتکاست و برای دفاع از لهستان است؟ پاسخ داد: بهویژه در شرایطی که استراتژی کاملاً قابل اعتمادی برای ایجاد بازدارندگی در برابر یک قدرت هستهای وجود ندارد. در این چارچوب، این احتمال مطرح است که لهستان بهدنبال تبدیلشدن به یک قدرت هستهای مستقل باشد یا حتی در این زمینه با کشورهایی مانند اوکراین همکاری کند. در نهایت، بسیاری از کارشناسان حوزه اروپا بر این باورند که اگر اراده سیاسی کافی وجود داشته باشد، اروپا میتواند طی حدود پنج سال در حوزههایی مانند فرماندهی و کنترل میدان نبرد، حملات دوربرد، سوخترسانی هوایی و شناسایی پهپادی به توانمندیهای قابلتوجهی دست یابد. با این حال، در برخی حوزهها مانند شناسایی فضایی، حتی در خوشبینانهترین حالت نیز ممکن است بین پنج تا ده سال زمان ببرد.
>>> مشروح گفتگوی خبرآنلاین با رکسانا نیکنامی را در لینک مرتبط بخوانید:
نظم لیبرال پس از جنگ جهانی دوم در حال فروپاشی است / اروپا در سیاست خارجی ترامپ از شریک راهبردی به منطقه دستدوم تنزل یافته است
315
