به گزارش همشهریآنلاین، تنش اخیر در شرق یمن، نشانگر یک تحول کیفی در ماهیت درگیری داخل اردوگاه سعودی–اماراتی است؛ جایی که اختلافات اکنون به مرز رویارویی نظامی میان قدرتهای منطقهای رسیده است. قدرتهایی که قرار بود در یک سنگر واحد باشند. تجمع نیروهای تحت حمایت عربستان در مرز یمن، همراه با تهدید مستقیم به انجام حملات هوایی علیه نیروهای موسوم به شورای انتقالی جنوب، نشان میدهد که صبر سعودی در برابر پیشرویهای تحت حمایت امارات به مرحلهای بحرانی رسیده و رقابت میان محمد بنسلمان و محمد بن زائد به تقابل رسیده است.
پیام آشکار ریاض
وبگاه الخنادق با انتشار یادداشتی در این خصوص نوشت: «بر اساس دادههای موجود، ریاض حدود ۲۰ هزار جنگجو از نیروهایی موسوم به «درع الوطن» را در مناطق الودیعه و العبر مستقر کرده است؛ پیامی آشکار مبنی بر اینکه کنترل یکجانبه بر حضرموت و المهره عبور از خطوط قرمز سعودی محسوب میشود.
این مناطق نه تنها در عمق جغرافیایی هممرز با عربستان قرار دارند، بلکه ستون امنیتی و اقتصادی هرگونه تصور سعودی از آینده یمن به شمار میروند».
برگ برنده شورای انتقالی
در مقابل، شورای انتقالی جنوب که از سوی امارات حمایت میشود، به پیشروی سریع نظامی خود در شرق ادامه داده تا سطح مطالبات سیاسیاش را بالا ببرد و پروژه تقسیم یمن به دو کشور را در اولویت قرار دهد.
کنترل حضرموت و المهره برگ راهبردی مهمی برای شورا محسوب میشود؛ حضرموت بهتنهایی حدود ۳۶ درصد از مساحت یمن را دربر میگیرد، بزرگترین ذخایر نفتی کشور را دارد و بنادر حیاتی چون بندر مکلا، بندر الشحر و پایانه صادرات نفت در الضبه را شامل میشود.
واقعیت پیچیده وضعیت در جنوب یمن
با این حال، این گسترش نه تنها با مخالفت سعودی روبهروست، بلکه با پیچیدگیهای داخلی جنوب نیز همراه است. جنوب که شورای انتقالی آن را بهعنوان یک موجودیت همگن و آماده جدایی معرفی میکند، در واقع دچار پراکندگی سیاسی و قبیلهای آشکار است؛ بهویژه حضرموت که تاریخ طولانی استقلال نسبی و ویژگیهای سیاسی خاصی دارد و کمتر پذیرای نفوذ تحمیلی از عدن یا دیگر مناطق است.
موضعگیری جهانی در برابر جدایی جنوب یمن
در این میان، هشدارهای سازمان ملل نیز بازتابی از درک فزاینده خطر این مسیر است. آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل، هشدار داده که هرگونه بازگشت گسترده به جنگ در یمن محدود به مرزهای آن نخواهد ماند، بلکه ممکن است به دریای سرخ، خلیج عدن و شاخ آفریقا گسترش یابد و یکی از حساسترین گذرگاههای دریایی جهان را تهدید کند.
او همچنین تأکید کرد که اقدامات یکجانبه، چه گسترش نظامی باشد یا تحمیل واقعیت سیاسی، راهی به سوی صلح نمیگشاید بلکه شکافها را عمیقتر و فروپاشی را تسریع میکند.
موضع بینالمللی، از جمله بریتانیا، همچنان بر حفظ یمن متحد، اگرچه در قالبی فدرالی پافشاری دارد؛ گزینهای مشروط به دستیابی به توافق جامع برای تقسیم قدرت میان شمال و جنوب. اما این طرح با دیدگاه شورای انتقالی برخورد میکند؛ شورایی که جدایی را بهعنوان راهحل امنیتی منطقهای معرفی میکند و مدعی است قادر به حفاظت از خطوط کشتیرانی در دریای سرخ خواهد بود. این رویکرد اما یک واقعیت اساسی را نادیده میگیرد: نمیتوان بر زمینی که از نظر سیاسی و اجتماعی تفکیک شده، دژی منطقهای بنا کرد.
غافلگیری ریاض
امتناع شورای انتقالی از عقبنشینی از حضرموت و المهره و گسترش حضورش به ابین، ریاض را غافلگیر کرد؛ کشوری که تا همین اواخر بازیگر بانفوذتر در مدیریت توازنهای اردوگاه ضدصنعاء بود. این امتناع نه تنها فرمول شکننده تقسیم قدرت در شورای رهبری ریاستی را تهدید میکند، بلکه دروازه برخورد غیرمستقیم میان دو قدرت اصلی منطقهای را میگشاید؛ هر یک با ابزارها و نیروهای نیابتی خود در خاک یمن.
آینده مبهم حضرموت
در نتیجه، حضرموت در آستانه تبدیل شدن از یک عرصه نفوذ مورد مناقشه به نقطه آزمون سرنوشتساز آینده سیاسی یمن است. یا قدرتهای منطقهای موفق خواهند شد این تنش را مهار کرده و هماهنگی در اردوگاه خود را بازسازی کنند، یا یمن بار دیگر در ادامه سلسلهای از طمعورزیهای خارجی نسبت به ثروتها و موقعیت ژئوپلیتیک راهبردی خود در ابعاد گوناگون، به سوی جنگ داخلی خونین جدیدی خواهد لغزید.
