در این یادداشت آمده است:
بیماریهای گوارشی در کودکان نه تنها بر رشد جسمی و تکامل شناختی آنان اثرگذار است، بلکه میتواند کیفیت زندگی خانواده را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
از آنجا که تغذیه و سلامت گوارشی در سالهای اولیه زندگی نقش تعیینکنندهای در آینده فرد دارد، شناخت این بیماریها، عوامل خطر، روشهای تشخیص و درمان آنها اهمیت ویژهای دارد؛ در این مطلب، به بررسی مهمترین بیماریهای گوارشی در کودکان پرداخته میشود.
ریفلاکس معده به مری (GERD)
ریفلاکس معده به مری یکی از شایعترین مشکلات گوارشی در نوزادان و کودکان است؛ این بیماری زمانی رخ میدهد که محتویات معده به مری بازمیگردد و موجب علائمی همچون استفراغ مکرر، بیقراری، سرفههای شبانه و اختلال رشد میشود.
علتها: نارس بودن دریچه تحتانی مری، چاقی، آلرژیهای غذایی.
پیامدها: در صورت عدم درمان، میتواند منجر به التهاب مری، مشکلات تنفسی و اختلال در رشد شود.
درمان: شامل اصلاح شیوه تغذیه (تغذیه با حجم کم و دفعات بیشتر)، بالا نگه داشتن سر کودک پس از تغذیه و در موارد شدید، استفاده از داروهای کاهنده اسید معده.
اسهال حاد و مزمن
اسهال یکی از شایعترین علتهای مراجعه کودکان به مراکز درمانی است و میتواند ناشی از عفونتهای ویروسی، باکتریایی یا انگلی باشد.
اسهال حاد: معمولاً ناشی از ویروسهایی مانند روتاویروس است و در صورت عدم مدیریت صحیح، میتواند منجر به کمآبی شدید و مرگ شود.
اسهال مزمن: بیشتر به دلیل حساسیتهای غذایی، بیماری سلیاک یا اختلالات جذب رخ میدهد.
مدیریت: درمان اصلی در اسهال حاد، جبران مایعات و الکترولیتهاست. در موارد مزمن، شناسایی علت زمینهای و اصلاح رژیم غذایی اهمیت دارد.
یبوست
یبوست یکی از مشکلات شایع در کودکان، بهویژه در سنین مدرسه است.
علتها: رژیم غذایی کمفیبر، مصرف ناکافی مایعات، عادت های رفتاری (مانند به تعویق انداختن دفع) و برخی بیماریهای متابولیک یا عصبی
پیامدها: درد شکمی، بیاشتهایی، بیقراری و در موارد شدید، بروز شکاف مقعدی
درمان: افزایش مصرف فیبر و مایعات، آموزش عادتهای صحیح دفع و در صورت نیاز، استفاده از ملینهای خفیف
بیماری سلیاک
بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که در اثر مصرف گلوتن (پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار) ایجاد میشود.
علائم: اسهال مزمن، کاهش وزن، کمخونی، کوتاهی قد و تاخیر در بلوغ
تشخیص: بر اساس آزمایشهای سرولوژیک (آنتیبادی ضد ترانسگلوتامیناز) و نمونهبرداری از روده باریک
درمان: تنها درمان موثر، حذف کامل گلوتن از رژیم غذایی است.
بیماری التهابی روده (IBD)
بیماریهای التهابی روده شامل کرون و کولیت اولسراتیو در کودکان نیز مشاهده میشود.
علائم: درد شکمی، اسهال خونی، کاهش وزن، تاخیر رشد و خستگی مزمن
پیامدها: در صورت عدم کنترل، میتواند منجر به سوء تغذیه، پوکی استخوان و افزایش خطر سرطان روده شود.
درمان: شامل داروهای ضد التهاب، تعدیل کنندههای سیستم ایمنی و در برخی موارد جراحی
آلرژیهای غذایی و عدم تحمل لاکتوز
آلرژی غذایی: واکنش ایمنی غیرطبیعی به پروتئینهای خاص غذایی(مانند شیر گاو، تخممرغ یا بادام زمینی) که میتواند علائم گوارشی مانند استفراغ، اسهال و درد شکمی ایجاد کند.
عدم تحمل لاکتوز: ناشی از کمبود آنزیم لاکتاز در روده باریک است و موجب نفخ، اسهال و دلدرد پس از مصرف لبنیات میشود.
مدیریت: حذف یا جایگزینی ماده غذایی محرک و استفاده از مکملهای آنزیمی در صورت نیاز
عفونتهای انگلی
انگلهایی مانند ژیاردیا و کرمهای رودهای در کودکان شایع هستند.
علائم: اسهال مزمن، کاهش وزن، خستگی و کمخونی
تشخیص: آزمایش مدفوع
درمان: داروهای ضد انگل و رعایت بهداشت فردی و محیطی
سوء تغذیه و اختلالات جذب
اختلالات گوارشی در کودکان میتواند منجر به سوء تغذیه شود؛ سوء تغذیه خود عاملی برای تضعیف سیستم ایمنی و افزایش خطر ابتلا به بیماریهای عفونی است.
علتها: بیماریهای مزمن گوارشی، کمبود آنزیمهای گوارشی یا رژیم غذایی نامناسب.
پیامدها: کوتاهی قد، کاهش وزن، ضعف سیستم ایمنی و اختلال در تکامل شناختی.
مدیریت: اصلاح رژیم غذایی، مکملهای تغذیهای و درمان بیماری زمینهای.
نتیجهگیری
بیماریهای گوارشی در کودکان طیف وسیعی از مشکلات شایع و گاه پیچیده را شامل میشود که میتواند بر رشد و تکامل آنان اثرات عمیق بگذارد؛ تشخیص به موقع و درمان مناسب این بیماریها نه تنها از بروز عوارض جدی جلوگیری میکند، بلکه تضمینکننده سلامت آینده کودک نیز خواهد بود.
نقش والدین، پزشکان و متخصصان تغذیه در شناسایی علائم هشدار دهنده و پیگیری درمانی بسیار حیاتی است؛ در نهایت، ارتقای آگاهی عمومی و آموزش خانوادهها میتواند گامی موثر در کاهش بار بیماریهای گوارشی در کودکان باشد.
انتهای پیام
