عاصم منیر، رئیس ستاد ارتش پاکستان، اخیرا مدعی شده است که ۷۰ درصد اعضای تحریک طالبان پاکستان (تیتیپی) شهروند افغانستاناند. او این ادعا را بدون ارائه هیچ گونه سند یا آمار رسمی، مطرح کرده است.
رسانههای پاکستانی بهتازگی بخشهایی از سخنرانی عاصم منیر در کنفرانس علمای دینی این کشور را که ۱۰ دسامبر در اسلامآباد برگزار شد، منتشر کردهاند که در آن میگوید نیروهای تحریک طالبان پاکستان که وارد خاک این کشور میشوند، «عمدتا افغان»اند و تاکید میکند که رژیم طالبان در افغانستان باید میان پاکستان و تیتیپی یکی را انتخاب کند.
رئیس ستاد ارتش پاکستان در ادامه، در واکنش به انتقادها از حملات هوایی ارتش پاکستان به افغانستان و کشته شدن غیرنظامیان در این حملات، از علمای دینی این کشور پرسید: «آیا افغانستان خون کودکان پاکستانی را نمیریزد؟»
با این حال، عاصم منیر برای اثبات این ادعا که بخش اعظم نیروهای تیتیپی افغانتبارند، هیچ سند، آمار رسمی یا گزارش مستقلی ارائه نکرد. ناظران معتقدند طرح چنین ادعایی بیش از آنکه مبتنی بر دادههای میدانی باشد، اقدامی در راستای افزایش فشارهای سیاسی و امنیتی بر طالبان افغانستان است.
روابط میان طالبان افغانستان و تحریک طالبان پاکستان پیشینهای طولانی دارد. بخشی از جنگجویان تیتیپی در دوران جنگ با حکومت پیشین افغانستان و متحدان غربی آن، از جمله ایالات متحده آمریکا، دوشادوش طالبان جنگیدند و همین همکاری نظامی باعث تحکیم روابط ایدئولوژیک و عملیاتی میان دو گروه شد. با وجود این، اینکه بخش اعظم نیروهای تیتیپی شهروند افغانستان باشند، از نظر بسیاری از کارشناسان اغراقآمیز به نظر میرسد.
پس از روی کار آمدن مجدد رژیم طالبان در افغانستان، گزارشهایی منتشر شد که نشان میداد شماری از نیروهای جنگی طالبان به پاکستان رفته و در کنار تحریک طالبان پاکستان علیه حکومت این کشور جنگیدهاند. در ماههای اخیر نیز گزارشهایی درباره انتقال اجساد افغانهایی که در درگیریهای داخل پاکستان کشته شدند، به افغانستان منتشر شد؛ موضوعی که حساسیت اسلامآباد را افزایش داد.
حکومت پاکستان پس از حمله مرگبار تحریک طالبان پاکستان به یک مدرسه تحت نظارت ارتش در شهر پیشاور در سال ۲۰۱۴ که در آن، ۱۵۰ نفر از جمله ۱۳۱ دانشآموز کشته شدند، عملیاتی گستردهای علیه مواضع تیتیپی در ایالت خیبرپختونخوا آغاز کرد. این عملیات باعث شد شمار زیادی از جنگجویان تیتیپی به مناطق نزدیک مرز افغانستان عقبنشینی کنند.
از سال ۲۰۱۴ تا زمان بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، حضور جنگجویان تیتیپی در خاک افغانستان افزایش یافت. این جنگجویان نه تنها تهدیدی برای امنیت پاکستان محسوب میشدند، بلکه در کنار طالبان علیه حکومت پیشین افغانستان نیز میجنگیدند و به همین دلیل برای امنیت داخلی افغانستان نیز یک تهدید جدی به شمار میرفتند.
بازگشت مجدد طالبان به قدرت در افغانستان، به تحریک طالبان پاکستان هم انگیزه داد تا با الگوبرداری از راهبرد طالبان، مبارزات خود با حکومت پاکستان را بهویژه در ایالت خیبرپختونخوا تشدید کند.
تحریک طالبان پاکستان با رژیم طالبان روابط نزدیکی دارد؛ رژیمی که خود با حمایت مستقیم و غیرمستقیم پاکستان، توانست پس از سقوط نخستین حکومت طالبان در پی حمله ائتلاف جهانی به رهبری ایالات متحده آمریکا، دوباره انسجام یابد و پس از سالها شورش، بار دیگر به قدرت بازگردد. با این حال، طالبان افغانستان به درخواستهای مکرر پاکستان برای برخورد نظامی با تیتیپی یا اعمال فشار جدی بر این گروه، پاسخ مثبت ندادهاند.
ارتش پاکستان که تصور میکرد با بازگشت طالبان به قدرت، افغانستان به «عمق استراتژیک» این کشور تبدیل خواهد شد و رژیم طالبان به متحدی «قوی و قابل اتکا» برای اسلامآباد بدل میشود، اکنون با واقعیتی متفاوت روبرو است و نهتنها این سناریو محقق نشده، بلکه روابط دو طرف در پی حملات هوایی پاکستان به بخشهایی از افغانستان و درگیریهای مرزی مکرر، به شدت پرتنش شد؛ به گونهای که بیش از دو ماه است تمام گذرگاههای مرزی میان دو کشور بستهاند.
رژیم طالبان به پاکستان اعلام کرده است که نمیتواند تضمین کند حملات مسلحانه، انفجاری و انتحاری در خاک پاکستان متوقف شود و این موضوع را در حیطه وظایف خود نمیداند.
با این حال، روز چهارشنبه ۱۹ آذر حدود یک هزار روحانی افغان که به دعوت طالبان گرد هم آمده بودند، با صدور قطعنامهای دفاع از رژیم طالبان را «جهاد مقدس» خواندند و تاکید کردند که «به هیچ فرد افغان اجازه داده نشده است که برای فعالیت نظامی به کشور دیگری برود». در این قطعنامه، با استناد به روایات مذهبی، از ملا هبتالله آخندزاده بهعنوان «امیر شرعی» نام برده شده و آمده است که اگر یک شهروند افغانستان برای فعالیت نظامی به خارج از کشور برود، امارت طالبان میتواند با او برخورد کند.
ناظران اوضاع افغانستان معتقدند که طالبان در پاسخ به ادعاهای پاکستان درباره حمایت این رژیم از تحریک طالبان پاکستان، به همین قطعنامه روحانیون استناد میکنند و میگویند که بر اساس آن، هیچ شهروند افغانستان حق ندارد در خارج از کشور فعالیت نظامی انجام دهد.
با این حال، شواهد میدانی نشان میدهد رژیم طالبان به دلیل پیوندهای ایدئولوژیک و تاریخی عمیق به برخورد قاطع علیه تحریک طالبان پاکستان تمایلی ندارد و تاکنون خواست اسلامآباد برای مهار یا سرکوب این گروه را به طور جدی عملی نکرده است؛ موضوعی که تنش میان کابل و اسلامآباد را همچنان در سطحی بالا نگه داشته است.
