در این دوره، رعایت برخی اصول تغذیهای نهتنها سبب تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن و کاهش عوارض بارداری میشود، بلکه به رشد مناسب و کامل جنین نیز کمک کرده و نقش محافظتی در برابر بسیاری از مخاطرات و کمبودها را ایفا میکند.
زهرا باقری کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان در گفتوگو با ایسنا اظهار کرد: یک بارداری سالم با سفره سالم آغاز میشود. تنوع، تعادل، کنترل وزن، مشاوره با تیم سلامت و دقت در انتخاب و تهیه و مصرف مواد غذایی، تضمینکننده آرامش امروز مادر و سلامت فردای کودک است.
وی افزود: تنوع و تعادل، دو اصل اساسی در تنظیم یک برنامه تغذیهای سالم برای زنان باردار است. هر زن باردار باید هر روز از شش گروه اصلی غذایی شامل نان و غلات، سبزیها، میوهها، شیر و فرآوردههای آن، گوشت و تخم مرغ، حبوبات و مغزها استفاده کند.
باقری ادامه داد: توصیه میشود در هر وعده غذا حداقل سه گروه غذایی اصلی وجود داشته باشد تا مجموعه متنوعی از ویتامینها و مواد معدنی وارد بدن شود. همچنین مصرف نانهای سبوسدار، به جای نانهای صنعتی و سفید توصیه میشود.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: بهتر است برنج به صورت کته یا دمی، ترجیحا همراه حبوبات طبخ شود. ترکیب غلات و حبوبات مانند عدسپلو، لوبیاپلو، عدسی یا خوراک لوبیا با نان، به تامین پروتئین مناسب برای مادر کمک شایانی میکند.
باقری بیان کرد: میوههای تازه فصلی و نیز میوههای خشک مانند کشمش، خرما، توت خشک، انجیر خشک و برگهها بهعنوان میانوعده مفید، جایگزین مناسبی برای تنقلات ناسالم و صنعتی هستند.
وی ادامه داد: سبزیهایی که خام مصرف میشوند باید قبل از خوردن بهدقت شسته و ضدعفونی شوند. همچنین بهتر است سبزیجات مدت زیاد و در آب فراوان پخته نشوند تا مواد مغذی آنها حفظ شود. هر روز مصرف سبزیجات به شکل خام(سبزی خوردن و سالاد) و پخته شده توصیه میشود.
وی افزود: کشک جوشیده منبعی غنی از پروتئین، کلسیم و فسفر است که میتواند همراه با غذاهایی مانند آش و کشک بادمجان مصرف شود. اگر شیر موجب نفخ یا مشکل گوارشی شود، استفاده از ماست یا پنیر کمنمک جایگزین مناسبی خواهد بود.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: مصرف انواع مغزها مانند پسته، بادام، گردو و فندق، به صورت خام و کمنمک، بهعنوان میانوعده توصیه میشود زیرا مواد غذایی منابع مناسبی از پروتئین و مواد معدنی از جمله آهن هستند.
وزن گیری مناسب در دوران بارداری؛ کلید سلامت مادر و جنین
باقری بیان کرد: وزنگیری مطلوب مادر نشانهای از بارداری سالم و یکی از شاخصهای مهم سلامت مادر و جنین است ولی همانطور که وزن گیری کمتر از حد انتظار میتواند خطر زایمان زودرس و تولد نوزاد کموزن را افزایش دهد، افزایش وزن بیش از حد نیز ممکن است منجر به بروز عوارضی مانند دیابت بارداری، افزایش فشار خون و زایمان سختتر شود بنابراین پایش منظم وزن مادر در طول بارداری و توجه به میزان افزایش وزن متناسب با وضعیت اولیه، برای حفظ سلامت مادر و رشد مطلوب جنین ضروری است.
وی افزود: در این زمینه مراجعه منظم به مراکز بهداشتی درمانی برای پایش وزن گیری دوران بارداری، دریافت آموزش های لازم و شناسایی به موقع هر گونه اختلال در روند افزایش وزن، نقش مهمی در تامین سلامت مادر و رشد مطلوب جنین ایفا می کند.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با اشاره به نقش ارزیابی و مراجعه به مرکز بهداشتی درمانی بیان کرد: در نخستین مراجعه مادران باردار به پزشک، مراقب سلامت یا ماما در مراکز بهداشتی درمانی، وضعیت تغذیهای، وزن، شاخص توده بدنی (BMI)، تعداد زایمانها و میزان مصرف کافی از گروههای اصلی غذایی و مکملها مورد بررسی قرار میگیرد.
وی ادامه داد: این پایشها به شناسایی زنان در معرض خطر سوءتغذیه کمک میکند و نقش مهمی در پیشگیری از عوارض بارداری و حفظ سلامت مادر و جنین دارد. سپس در صورت نیاز، مادران باردار برای دریافت آموزشهای تخصصیتر و تنظیم برنامه غذایی مناسب به کارشناس تغذیه ارجاع داده میشوند و وضعیت تغذیهای و سلامت آنها بهطور مرتب پیگیری و پایش میشود.
مواد غذایی غیرمجاز و پرخطر در دوران بارداری
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با بیان اینکه در دوران بارداری مصرف برخی مواد باید محدود یا کاملا ممنوع شود، گفت: در این دوره مصرف کم کافئین (قهوه و نوشابههای سیاه رنگ) و تئین (چای) خطرناک نیست اما مصرف زیاد آن میتواند موجب تولد نوزاد کموزن یا نوزاد با عوارض عصبی شود.
باقری گفت: مصرف دمکردههای گیاهی مانند چای نعناع یا گل گاوزبان، گاهی اثر جانبی مانند حالت تهوع و استفراغ دارد بنابراین مصرف آنها در دوران بارداری توصیه نمیشود. همچنین همه نوشیدنیهای الکلی علاوه بر این که در دین اسلام حرام است موجب رشد غیرطبیعی جنین و کاهش مهارت عقلانی و هوشی او و بروز سندروم الکلی جنین (Syndrome Alcohol Fetal) میشوند.
وی ادامه داد: شکلات علاوه بر اینکه مقادیر کمی کافئین دارد، حاوی تئوبرومید نیز هست که به کافئین شبیه است بنابراین، مصرف شکلات باید محدود شود.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: استعمال دخانیات در دوران بارداری میتواند با تولد نوزاد کموزن همراه باشد. به مادران باردار توصیه میشود از استعمال دخانیات در دوران بارداری خودداری کنند و تا میشود در معرض دود سیگار نیز قرار نگیرند.
باقری بیان کرد: عفونت «لیستریا» یکی از عوامل شناختهشده سقط غیرعمدی و مننژیت جنین و نوزاد است. لیستریا یک ارگانیسم موجود در خاک است که با مصرف غذاهای حیوانی آلوده و سبزیجات خام وارد بدن میشود و منجر به ایجاد عفونت میشود. شیر خام، غذاهای دریایی دودی، کالباس، کباب کوبیده که خوب پخته نشده است، پنیرهای نرم و گوشتهای پختهنشده و غذاهای مانده در یخچال منابع احتمالی آلودگی هستند. محصولات آبیاری شده با فاضلاب هم باید قبل از مصرف با آب آشامیدنی شستوشو و ضد عفونی شوند.
وی ادامه داد: کنسروها، سوسیس و کالباس، ترشیها و خوراکیهای دارای نگهدارنده شیمیایی، باید از رژیم غذایی حذف یا به صورت جدی محدود شوند.
موارد مصرف و عدممصرف مکملها در دوران بارداری
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: مصرف مکمل اسید فولیک از سه ماه پیش از بارداری تا هفته شانزدهم بارداری برای پیشگیری از اختلالهای جنینی الزامی است. همچنین، مصرف روزانه قرص ژلهای ویتامین D۱۰۰۰ واحدی از ابتدای بارداری تا زمان زایمان و مصرف مکملهای آهن و مولتی ویتامین مینرال حاوی ید، از هفته شانزدهم بارداری تا پایان بارداری طبق برنامه کشوری مکملیاری توصیه میشود.
وی افزود: باید توجه شود دارو و دیگر مکملهای تغذیهای، باید تنها با دستور پزشک مصرف شوند زیرا مصرف خودسرانه یا بیش از اندازه آنها میتواند سلامت مادر و جنین را بهطور جدی به خطر اندازد.
انتهای پیام
