ذینفعان قدرتمند مقابل هرگونه اصلاحات در انرژی مقاومت میکنند/ سقاب اصفهانی تجربه مدیریت فرابخشی و دیدگاه کلاننگر دارد
مجید قلهکی، معاون برنامهریزی و توسعه منابع اقتصادی دانشگاه سمنان بیان اینکه تشکیل سازمان بهینهسازی و مدیریت راهبردی انرژی امیدواری زیادی ایجاد کرده است گفت: «موفقیت این سازمان منوط به خروج از رویکردهای جزیرهای گذشته و اتخاذ راهبردهای مبتنی بر شواهد علمی، فناوریهای روز و مدیریت مشارکتی است.»
به گزارش اقتصادآنلاین، با تصویب اساسنامه سازمان بهینهسازی و مدیریت راهبردی انرژی، این سازمان رسما کار خود را برای پیشبرد هدف حل بحران ناترازی آغاز کرده است.
مجید قلهکی، معاون برنامهریزی و توسعه منابع اقتصادی دانشگاه سمنان در گفتوگو با اقتصادآنلاین، درباره تأثیر تشکیل سازمان بهینهسازی و مدیریت راهبردی انرژی در برونرفت از ناترازی فزاینده این حوزه گفت: «تشکیل این سازمان، به شرط دارا بودن اختیارات کافی و پشتیبانی سیاسی، میتواند تأثیرات ساختاری زیر را داشته باشد.»
ضرورت یکپارچگی سیاستگذاری و رفع موازیکاریها
این استاد دانشگاه توضیح داد: «یکپارچگی سیاستگذاری و رفع موازیکاریها، زیرا پیش از این، نهادهای موازی مانند ساتبا، شرکت بهینهسازی مصرف سوخت و ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت، هر یک بخشی از مدیریت انرژی را بر عهده داشتند، اما هماهنگی کلان و استراتژی یکپارچه وجود نداشت. ادغام این نهادها میتواند از تداخل وظایف و پراکندگی منابع جلوگیری کند. همچنین تمرکز تصمیمگیری در یک سازمان فرادستگاهی، امکان هماهنگی فرابخشی بین وزارت نفت، نیرو، صنعت و مسکن را فراهم میآورد.»
او افزود: «مدیریت هوشمند یارانههای انرژی، چرا که یکی از ریشههای اصلی ناترازی انرژی، قیمتهای ارزان حاملهای انرژی و تخصیص غیرهدفمند یارانههاست. این سازمان میتواند با اجرای کامل و اصلاحشده قانون هدفمندکردن یارانهها، تخصیص یارانه را به بخشهای کمبهره و پروژههای بهینهسازی هدایت کند. همچنین ایجاد سامانه پایش هوشمند مصرف و تفکیک مصارف خانگی، صنعتی و حمل و نقل، امکان شناسایی مصارف پرمصرف و اتلافگر را فراهم میکند.»
قهلکی با اشاره به اینکه محور دیگر توسعه زیرساختهای نرم و سخت بهینهسازی انرژی است گفت: «چرا که سازمان میتواند شبیهسازی ملی ناترازی انرژی را در تمام استانها اجرا و بر اساس آن، طرحهای اعتباری و فنی اولویتدار تعریف کند. همچنین ایجاد بازار بهرهوری انرژی و جذب سرمایهگذاری خصوصی در پروژههای بهینهسازی از طریق مکانیزمهایی مانند قراردادهای عملکرد انرژی میسر میشود.»
معاون برنامهریزی و توسعه منابع اقتصادی دانشگاه سمنان گفت «کاهش شدت انرژی از طریق استانداردسازی و نظارت چرا که تعیین استانداردهای اجباری بهرهوری انرژی برای تجهیزات، ساختمانها و صنایع و نظارت بر اجرای آن میتواند مصرف را در بلندمدت کاهش دهد.» او همچنین تاکید کرد که «همچنین پیادهسازی سیستم مدیریت انرژی در صنایع انرژیبر با ارائه مشوقهای مالی به کاهش شدت انرژی کمک خواهد نمود.»
محورهای کلان در مسیر موفقیت سازمان بهینهسازی
قلهکی در ادامه با اشاره به محورهای کلانی که سازمان بهینهسازی برای موفقیت باید روی آنها متمرکز شود گفت: «محور حاکمیتی و قانونی با تدوین سند راهبردی ملی بهرهوری انرژی با اهداف کمی و زمانبندی مشخص (مثلاً کاهش ۳۰٪ شدت انرژی در ۱۰ سال) و همچنین داشتن اختیار قانونی برای هماهنگی تکلیفی دستگاهها و ایجاد سازوکار حل اختلاف بین بخشی اهمیت بسیار دارد. همچنین محور قیمتگذاری و بازار با اجرای تدریجی اصلاح قیمت انرژی به همراه جبران هدفمند برای دهکهای آسیبپذیر (از طریق کمک نقدی یا ارائه تجهیزات کممصرف) و ایجاد بازار خرید و فروش مازاد بهرهوری انرژی بین صنایع و بخشها بسیار ضروری است.»
او محور دیگر را فناوری و نوآوری با راهاندازی صندوق نوآوری انرژی دانست و افزود: «برای توسعه فناوریهای بومی بهینهسازی (مانند سیستمهای مدیریت انرژی هوشمند، بازیافت حرارت تلف شده) و همچنین استفاده از دادهکاوی و هوش مصنوعی برای پیشبینی الگوی مصرف و شناسایی نقاط اتلاف مهم است.»
قلهکی با اشاره به لزوم فرهنگسازی ادامه داد: «محور مشارکت اجتماعی و فرهنگسازی با طراحی کمپینهای آموزشی چندرسانهای برای آگاهیبخشی به جامعه در مورد هزینههای واقعی انرژی و ایجاد سامانه تشویق شهروندان برای گزارش اتلاف انرژی و ارائه طرحهای مشارکتی است.»
او توضیح داد: «نظارت و پایش با استقرار سامانه پایش آنلاین مصرف انرژی در صنایع بزرگ و مراکز دولتی و ارائه گزارش دورهای عملکرد بهینهسازی انرژی به مجلس و رئیس جمهور برای شفافیت و پاسخگویی دیگر محوری است که این سازمان باید مد نظر قرار دهد.»
نقاط قوت سقاب اصفهانی و چالشهای مدیریتی حوزه انرژی
معاون برنامهریزی و توسعه منابع اقتصادی دانشگاه سمنان درباره اسماعیل سقاب اصفهانی به عنوان معاون رییسجمهور نیز گفت: «از نقاط قوت ایشان و فرصتهای موجود میتوان به تجربه ریاست ایشان بر ستاد تحول دولت در دولت شهید رئیسی و دولت دکتر پزشکیان که نشاندهنده آشنایی ایشان با چالشهای اصلاحات ساختاری و عبور از بوروکراسی است، اشاره نمود. همچنین ابقای ایشان در دولت دکتر پزشکیان حاکی از اعتماد سیاسی و ثبات رویکرد ایشان است که برای اصلاحات بلندمدت انرژی ضروری است.»
قلهکی ادامه داد: «علاوه بر این تجربه مدیریت فرابخشی در ستاد تحول دولت و دیدگاه کلاننگر ایشان میتواند به هماهنگی بین وزارتخانههای انرژیبر کمک کند.»
او همچنین با اشاره به چالشهای مدیریت این حوزه افزود: «مقاومت ذینفعان قدرتمند با هرگونه اصلاح قیمت انرژی یا کاهش یارانه در بخشهای صنعتی پرنفوذ و حتی خانوارها از جمله چالشها و ریسکهای مدیریت حوزه انرژی است. موفقیت ایشان منوط به تدبیر سیاسی و همراهسازی جریانهای مختلف است. همچنین اگرچه ایشان مدیر لایقی هستند، اما حوزه انرژی به دلیل پیچیدگی مسائلش، نیازمند تیم فنی قدرتمند و مشاوران متخصص است تا تصمیمها بر اساس مدلهای کمی و مطالعاتی و شبیهسازی اتخاذ شوند.»
قلهکی گفت: «علاوه بر این، ناترازی انرژی، مشکلی ساختاری است و بهبود آن در کوتاهمدت محسوس نخواهد بود؛ لذا نیاز به تدوین گامهای عملیاتی کوتاهمدت (مانند هدفگذاری برای کاهش تلفات شبکه) برای ایجاد اعتماد اجتماعی دارد.» او تاکید کرد: «در صورتی که آقای سقاب اصفهانی بتواند تیم فنی، کارشناسی قوی تشکیل دهد، پشتیبانی سیاسی مستمر دریافت کند و با شفافیت و گامهای عملیاتی مشخص پیش رود، این سازمان میتواند به کانون تحول بهرهوری انرژی تبدیل شود.»
او در پایان با بیان اینکه تشکیل این سازمان امیدواری زیادی ایجاد کرده است گفت: «موفقیت این سازمان منوط به خروج از رویکردهای جزیرهای گذشته و اتخاذ راهبردهای مبتنی بر شواهد علمی، فناوریهای روز و مدیریت مشارکتی است.»
