فتنه سامری
یکی از پیچیدهترین چالشهای حکمرانی، مدیریت فتنههای مرکب وپیچیده چند ضلعی است؛ فتنههایی که همزمان ابعاد اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دارند و با تحریک احساسات عمومی، جامعه را به سمت دوگانههای کاذب، فروپاشی انسجام و تضعیف مشروعیت و مقبولیت و تضعیف حکمرانی کارامد سوق میدهند.
خلاصه خبر
نمونه عینی معاصر:در فتنههای اجتماعی امروز، مدیر ناکارآمد یا فتنه را انکار میکند یا آن را کوچک میشمارد؛ درحالیکه الگوی هارونی اقتضا میکند؛ ماهیت واقعی اشوب ؛ شفاف و صادقانه برای جامعه تبیین شود تا میدان برای شایعه، تحریف و روایتسازی دشمن خالی بماند.۲. تثبیت اصول ثابت؛ توحید و ولایت خط قرمزندپس از تشخیص فتنه، هارون(ع) بلافاصله به تثبیت اصول غیرقابل مذاکره میپردازد:«وَإِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمَٰنُ فَاتَّبِعُونِي وَأَطِيعُوا أَمْرِي» (طه، 90)در این یک جمله، دو اصل بنیادین برجسته میشود:توحید: «ربّکم الرحمن»ولایت مشروع: «فاتبعونی و اطیعوا امری»هارون(ع) برای آرامسازی جامعه از توحید عقبنشینی نکرد، ولایت حضرت موسی(ع) را تعلیق ننمود و اصول را قربانی مصلحتهای زودگذر نکرد.نمونه عینی معاصردر مدیریت فتنه های سیاسی یا فرهنگی، گاه فشار جریانی یا رسانهها مدیران را به تساهل در اصول بنیادین (مانند عدالت، قانون، یا هویت وارزش های اخلاقی) سوق میدهد. الگوی هارونی هشدار میدهد که عقبنشینی اصولی، نه فتنه را خاموش میکند و نه وحدت را پایدار میسازد.۳. مدیریت شکاف اجتماعی؛ پرهیز از آشوب و چندقطبیسازیبا وجود انحراف گسترده، هارون(ع) از اقدام قهری فوری خودداری میکند و علت آن را چنین توضیح میدهد: «إِنِّي خَشِيتُ أَن تَقُولَ فَرَّقْتَ بَيْنَ بَنِي إِسْرَائِيلَ» (طه، 94)این آیه، قلب الگوی حکمرانی هارونی است. هارون(ع) میداند که برخورد شتابزده میتواند جامعه را به اشوب داخلی بکشاند،و فتنه اعتقادی را به بحران امنیتی و سیاسی غیرقابل مهار تبدیل کند.بنابراین، او مدیریت فعال و روشنگری تدریجی را بر التهاب افرینی زودرس ترجیح میدهد.نمونه عینی معاصر:
در فتنههای سیاسی امروز، تصمیمهای هیجانی و برخوردهای عجولانه میتواند جامعه را به دوگانهها و چند قطبی ها وگسل سازی اجتماعی خطرناک بکشاند. الگوی هارونی تأکید میکند که حفظ وحدت اجتماعی، شرط لازم برای اعمال اقتدار مؤثر است، نه مانع آن.۴. مرزبندی مسئولیت؛ تفکیک مردم از سرپل فتنهیکی از نقاط قوت این الگو، تفکیک دقیق صف مردم از عاملان اصلی فتنه است. قرآن پس از بازگشت موسی(ع) بلافاصله سراغ عامل اصلی میرود: «فَمَا خَطْبُكَ يَا سَامِرِيُّ» (طه، 95)این رویکرد نشان میدهد که همه جامعه متهم نیستند، بلکه فتنه معمولاً توسط شبکهای محدود اما فعال هدایت میشود.نمونه عینی معاصر: در مدیریت فساد یا انحراف فرهنگی، اگر کل جامعه یا یک قشر بهطور کلی متهم شود، اعتماد عمومی فرو میریزد. الگوی هارونی میآموزد که شفافسازی عاملان اصلی فتنه، سرمایه اجتماعی را حفظ میکند.۵. زمانشناسی و اقدام قاطع؛ پایان فتنهپس از روشنگری، تثبیت اصول و حفظ وحدت، نوبت به اقدام قاطع میرسد:«فَاذْهَبْ فَإِنَّ لَكَ فِي الْحَيَاةِ أَن تَقُولَ لَا مِسَاسَ» (طه، 97)در این مرحله مرکز فتنه منزوی وبه تدریج دچار اضمحلال میشود، جامعه آمادگی پذیرش برخورد را دارد و اقدام قاطع به اصلاح پایدار میانجامد.نمونه عینی معاصر: در حکمرانی امروز، برخورد با شبکههای فساد یا جریانهای برانداز زمانی موفق است که پیشتر افکار عمومی آگاه شده و همراهی اجتماعی شکل گرفته باشد؛ در غیر این صورت، برخورد قاطع به تشدید اشوب میانجامد.الگوی قرآنی حکمرانی حضرت هارون(ع) نشان میدهد که عبور موفق از فتنههای پیچیده، نیازمند جمع میان سه عنصر است:اصول ثابت: توحید، ولایت، عدالتوحدت اجتماعی: پرهیز از چندپارگی و آشوب داخلی
زمانشناسی راهبردی: مدیریت و صبر فعال پیش از اقدام قاطعقاعده راهبردی حکمرانی حضرت هارون علیه السلام :اصول بنیادی مثل توحید و ولایت و عدالت هرگز قربانی وحدت نمیشوند، اما وحدت شرط تحقق مؤثر این اصول است.این الگوی قرانی دستورالعملی زنده برای حکمرانی در فتنههای معاصر است؛ الگویی که میتواند مدیران سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را در عبور ایمن از فتنه های پیچیده یاری دهد.(إِنَّ الَّذِينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرِينَ (١٥٢)وَالَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئَاتِ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِهَا وَآمَنُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ (١٥٣)وَلَمَّا سَكَتَ عَنْ مُوسَى الْغَضَبُ أَخَذَ الْأَلْوَاحَ وَفِي نُسْخَتِهَا هُدًى وَرَحْمَةٌ لِلَّذِينَ هُمْ لِرَبِّهِمْ يَرْهَبُونَ ) سوره اعراف ۱۵۴_۱۵۲۲/ ۱۰/ ۱۴۰۴عباس کعبی
21:52 - 2 دی 1404
نظرات کاربران
