پوتین در گفتوگوی محرمانه با بوش: تردیدی نیست ایران بهدنبال سلاح هستهای است
او تاکید کرده به کارشناسان روس دستور داده از انتقال هرگونه اطلاعات حساس به ایران خودداری کنند.
بهتازگی آرشیو امنیت ملی آمریکا مجموعهای از اسناد محرمانه مربوط به دیدارها و تماسهای پوتین و بوش، روسایجمهوری روسیه و آمریکا، را منتشر کرده که بخشی از آنها بهطور مستقیم به ایران و برنامه هستهای این کشور اختصاص دارد. این اسناد که حاصل یک دعوای حقوقی برای دسترسی عمومی به مکاتبات طبقهبندیشده است، تصویر کمسابقهای از گفتوگوهای صریح و پشت درهای بسته دو قدرت بزرگ درباره ایران ارائه میدهد.
در یکی از مهمترین این اسناد، مربوط به دیدار ۱۶ ژوئن ۲۰۰۱ در اسلوونی، پوتین خطاب به بوش میگوید: «کارشناسان ایرانی پرسشهای زیادی درباره مسائل حساس از کارشناسان ما میپرسند. تردیدی نیست که آنها خواهان سلاح هستهای هستند. به افرادمان گفتهام چنین اطلاعاتی را در اختیارشان نگذارند.» این جمله، صریحترین ارزیابی ثبتشده از نگاه رهبر کرملین به نیت هستهای جمهوری اسلامی در اوایل دهه ۲۰۰۰ به شمار میرود.
پوتین در همین گفتوگو تاکید کرده است که مسکو انتقال فناوری موشکی به ایران را محدود خواهد کرد و هشدار داده برخی افراد و شبکهها در پی کسب سود مالی از همکاریهای حساس با تهران هستند. او همچنین از بوش پرسیده بود آیا آمریکا در مسیر عادیسازی روابط با ایران حرکت میکند؛ موضوعی که بوش و کاندولیزا رایس، مشاور امنیت ملی وقت، آن را رد کرده و «شایعه» خواندهاند.
اسناد آرشیو امنیت ملی نشان میدهد حکومت ایران در آن مقطع یکی از محورهای اصلی گفتوگوهای راهبردی واشینگتن و مسکو بوده است. در توضیح کلی این مجموعه آمده است که این رونوشتها «شامل گفتوگوهای صریح در بالاترین سطح درباره جاهطلبیهای هستهای ایران» در کنار برنامه هستهای کره شمالی و تحولات راهبردی دیگر است.
در سند دیگری مربوط به ۱۶ سپتامبر ۲۰۰۵ و دیدار پوتین و بوش در دفتر بیضیشکل کاخ سفید، تمرکز گفتوگوها بار دیگر بر عدم اشاعه تسلیحات هستهای و همکاری آمریکا و روسیه درباره ایران قرار دارد. بر اساس متن این سند، پوتین توضیح مفصلی درباره درک روسیه از برنامه هستهای ایران، نگرانیهای مسکو و دلایل مشارکت روسیه در پروژه نیروگاه هستهای بوشهر ارائه میدهد. در همین جلسه، بوش با لحنی تند میگوید: «ما به آدمهای مذهبی افراطی با سلاح هستهای نیاز نداریم»؛ عبارتی که در متن سند بهروشنی ناظر به ایران است.
این اسناد همچنین از اختلافنظرهای تاکتیکی میان واشینگتن و مسکو پرده برمیدارند؛ از جمله درباره زمان ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل. پوتین هشدار داده بود که فشار زودهنگام ممکن است ایران را به مسیری مشابه کره شمالی سوق دهد، اما همزمان تاکید کرده اگر تهران قوانین بینالمللی را نقض کند، ارجاع پرونده به شورای امنیت قابل توجیه خواهد بود.
مجموعه اسناد منتشرشده نشان میدهد که در سالهای نخست پس از حملات ۱۱ سپتامبر، اگرچه روابط آمریکا و روسیه در برخی حوزهها نزدیک بود، اما ایران و برنامه هستهایاش از همان زمان بهعنوان یکی از نگرانیهای مشترک و در عین حال پیچیده در روابط دو کشور مطرح بوده است؛ نگرانیای که به گفته پوتین، ریشه در این باور داشت که تهران بهدنبال دستیابی به سلاح هستهای است، حتی اگر این هدف بهصورت علنی اعلام نمیشد.
