متن کامل جلسات و تماسهای تلفنی ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، با جورج دبلیو بوش، رئیسجمهوری اسبق آمریکا، از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۸، روز گذشته به دلیل شکایت پروندهای مربوط به قانون آزادی اطلاعات (FOIA) توسط آرشیو امنیت ملی بهطور عمومی منتشر شد. در این اسناد به مساله هستهای جمهوری اسلامی هم اشاره شده و اطلاعات نشان میدهد که پوتین و بوش موضع هماهنگی در این زمینه داشتهاند.
برای مثال، در بخش یادداشت مکالمه مربوط به ۱۶ سپتامبر ۲۰۰۵ آمده است: پوتین با بوش در دفتر بیضی برای یک جلسه کلی دیدار کرد که عمدتا مسائل عدم اشاعه و همکاری آمریکا-روسیه درباره ایران و کره شمالی را پوشش میداد. گفتوگو نشاندهنده مواضع نزدیک چشمگیر درباره ایران و کره شمالی بود، بهطوری که پوتین خود را بهعنوان شریک مشتاق و حمایتکننده معرفی کرد. بوش به پوتین گفت: «ما به تعداد زیادی دیوانه مذهبی با سلاح هستهای نیاز نداریم» و به ایران اشاره کرد.
همچنین پوتین به بوش درباره درک و نگرانیهای روسیه از برنامه هستهای جمهوری اسلامی و دلایل مشارکت روسیه در پروژه نیروگاه بوشهر گزارش مفصلی ارایه داد.
رونوشت از حالت محرمانه خارجشده دیگری در سال ۲۰۰۱ نشان میدهد ولادیمیر پوتین در گفتوگوهایی صریح با جورج دبلیو بوش و کاندولیزا رایس درباره جاهطلبیهای هستهای جمهوری اسلامی و نقش روسیه صحبت کرده است.
پوتین میگوید روسیه کمکهای خود را محدود خواهد کرد: «من فناوری موشکی را برای ایران محدود خواهم کرد.»
او استدلال میکند که اگر سوخت هستهای تامین شود، تهران نباید غنیسازی اورانیوم انجام دهد: «سوخت اینجاست، بنابراین نیازی به غنیسازی ندارید. اگر این کار را بکنید، نشان میدهد دنبال انرژی هستهای غیرنظامی نیستید و چیز بیشتری میخواهید.»
پوتین همچنین درباره اهداف هستهای جمهوری اسلامی میگوید: «هیچ تردیدی نیست که آنها سلاح هستهای میخواهند.»
در بخش دیگری بوش از نفوذ روسیه تمجید میکند: «او در موضوع ایران پیشقدم شد و من دنبالش رفتم. کار درستی بود.»
این یادداشتها نشان میدهد در بخشهایی از گفتگو درباره فروش تسلیحات و تاکتیکهای فشار، لحن گفتوگو تند و خشن میشود: «دیوانهاند.»؛ «کاملا خل هستند.»
همچنین پوتین پس از سفر به ایران یک توضیح قابلتامل اضافه میکند: «ممکن است از نظر ایدئولوژیک دیوانه باشند، اما روشنفکرند… آدمهای بدوی نیستند.»
این اسناد که مربوط به پس از حمله تروریستی ۱۱ سپتامبر هستند نشان میدهند که پوتین در سال ۲۰۰۱ متحد نزدیک بوش بوده و هر دو تمرکز شدیدی بر ضدتروریسم داشتند؛ براساس این اسناد، تمرکز پوتین بر چچن و بوش بر القاعده بود، تا جایی که بوش گفته بود: «تو همان کسی هستی که دوست دارم در سنگر کنارم باشی.» پوتین درباره چچنیها در ۲۰۰۱: «آنها شاگردان بنلادن هستند. بنلادن آنها را آموزش داده است. اگر تصاویر را میدیدید، متوجه میشدید. حتی شبیه او هستند.»
با این حال، تا پایان دوره ریاستجمهوری بوش، پوتین انتقادات شدید خود از سیاستهای آمریکا مانند حمله به عراق و گسترش ناتو را در سخنرانیها و نشستهای مختلف، از جمله سخنرانی مشهور مونیخ ۲۰۰۷، بیان کرد. بوش در یک تماس تلفنی ۲۰۰۸ شکایت کرد که پوتین «وقتی میخواهد سخت و محکم باشد، بسیار موثر است» و از او خواست در اظهارات خود در اجلاس ناتو در بخارست «با نجابت» رفتار کند تا بوش بتواند بعدا او را در سوچی ملاقات کند.
سوتلانا ساورانسکایا، مدیر برنامههای روسیه در آرشیو امنیت ملی، در نوامبر ۲۰۲۳ درخواست قانون آزادی اطلاعات برای گفتگوهای پوتین و بوش در اوایل دهه ۲۰۰۰ را به کتابخانه جورج دبلیو بوش ارائه داد.
هرچند در ژوئن ۲۰۲۴، کتابخانه جورج دبلیو بوش به آرشیو اطلاع داد: «بهترین برآورد ما این است که بررسی محرمانگی [برای درخواست FOIA] ممکن است حدود ۱۲ سال طول بکشد.» اما در نهایت با طرح شکایتی در دادگاه فدرال این اسناد در ۲۲ دسامبر منتشر شد.
این اسناد شواهدی را ارائه میدهند که پیشتر در دسترس نبود و نشان میدهند پس از حملات ۱۱ سپتامبر، همکاری نزدیکی میان پوتین و بوش وجود داشته، از جمله اظهارنظرهای بوش درباره اهداف آمریکا در افغانستان، ارزیابیهای سالانه از شکست آمریکا در عراق و تعاملات شوخطبعانه بین دو رئیسجمهور.
با گذر زمان، گفتوگوها دشوارتر شد، به ویژه در زمینه انتقاد روسیه از استدلالهای آمریکا درباره دفاع موشکی و بیاعتمادی فزاینده پوتین نسبت به نیتهای آمریکا در «خارج نزدیک» روسیه، مناطقی از اتحاد جماهیر شوروی سابق که پوتین ادعا میکند بر واقعیات میدانی و منافع ملی خود تسلط دارد.
متنها همچنین بحثهای صریح سطح بالا درباره تمایلات هستهای جمهوری اسلامی، واقعیتهای برنامه هستهای کره شمالی و قدرت رو به رشد چین ارائه میکنند. بوش در جایی میگوید: «چین بزرگترین مشکل بلندمدت برای هر دوی ماست.» و پوتین جواب میدهد: «بیشتر برای تو.» و بوش میگوید: «آنها در مرز ما نیستند...».
آرشیو امنیت ملی، یک سازمان غیرانتفاعی و غیرحزبی مستقر در دانشگاه جورج واشنگتن، کتابها و مجموعههای مرجع برنده جوایز در زمینه روابط آمریکا-شوروی و آمریکا-روسیه منتشر کرده است، از جمله سوابق جلسات اجلاس دوران ریگان، بوش ۴۱ و کلینتون با میخائیل گورباچف، بوریس یلتسین و ولادیمیر پوتین. این آرشیو جایزه روزنامهنگاری جورج پولک را برای «شکافتن پردههای خودخواهانه محرمانگی دولتی» دریافت کرده است.
