گنبدی که نفس شهر را تازه میکند
شبهای بوشهر روزگاری از یک سر تاریکی آغاز میشد و به سر دیگر ختم؛ فانوسها کمجان میسوختند، گرما نفس را میبُرید و برق، رؤیایی دور بود. امروز اما، همان شهر زیر سایه گنبدی ایستاده که قلبش با هزاران مگاوات میتپد؛ سازهای که وعده روشنایی، رفاه و امنیت انرژی را با خود آورد.
خلاصه خبر
خبرگزاری فارس – بوشهر، سید حسین موسوی: صدا، تنها صدای دریا بود. صدای سایش موج بر صخرههای مرجانی، ناله دوردست لنجهایی که از هند بازمیگشتند، و خشخش نخلهایی که تابستانهای بیپایان بوشهر را به بادهای گرمشان میسپردند. در آن روزگار، پیش از آنکه سیمهای برق، مثل رگهایی از جنس مس، به خانههای گلی شهر برسند، شبهای بوشهر از یک سَرِ تاریک آغاز میشد و به سَرِ دیگر ختم. تابستان، غولی بیشاخ و دم بود که خانهها را در عرق خود خفه میکرد. نه کولری بود که جادوی خنکی بدمد و نه چراغی که شبهای مطالعه یا بیداری را به روز پیوند دهد؛ هرچه بود، نور ضعیف و زرد فانوسهای نفتی بود و بوی سوختگی فتیله که با رطوبت و نمک هوا در هم میآمیخت. معیشت، گره خورده بود به دریا، و روشنایی، سهمی کوچک از دل شب داشت.روایت پیرمرد بوشهری از دوران قبل از نیروگاه آقا سید احمد، پیرمرد هفتاد و چند سالهای محله ما، چشمهایش را از پنجره مشبک مغازهاش به گنبد سیمانی و غولپیکر دوردست میدوزد و میگوید: «“بچهها میگن الان برق شبانهروز وصله و کولرها شهر رو زیر و رو کرده. اما اون موقع؟ باید زیر نور کم، حساب دخل و خرج رو میبستیم تا نفت چراغ تموم نشه. گاهی اوقات که باد تند میشد و موتور برق محله میخوابید، تمام شهر میرفت زیر لحافی از سیاهی. انگار نه انگار که روی ساحل خلیج فارس نشستهایم…”»
سایه سازهای عظیم و کروی شکل بر بوشهر
امروز، همان شهر، سایه سازهای عظیم و کروی شکل را بر سر خود دارد؛ گنبدی که قلب تپنده هزاران مگاوات انرژی است و قرار بود نور و رفاه را تا دوردستترین نقاط ایران ببرد. اما این سازه عظیم، که با وعده روشنایی و آسایش آمد، چگونه بر جزر و مد زندگی روزمره مردمی اثر گذاشت که پیشتر، روشنایی را در دل ماهیهای درخشان و برق ستارگان میجستند؟ آیا این برق هستهای، همان وعده آرامش تابستانهای سخت است؟ یا سایه سنگین یک معمای جدید؟ باز شدن دروازههای تغییرداستان برق در بوشهر، داستانی نیست که تنها با نصب دکلهای فشار قوی آغاز شده باشد؛ بلکه سفری است که از دل یک رؤیای بزرگ و پیچیده بینالمللی میگذرد.در میانه دهه پنجاه، زمانی که هنوز بوی نفت و نمک غالب بر ساحل بود، اولین کلنگها برای تحقق یک رؤیای صنعتی بزرگ زده شد. در سال ۱۳۵۴ شمسی، ساخت نیروگاه هستهای بوشهر، به عنوان نخستین تأسیسات هستهای ایران، توسط شرکتهای آلمانی آغاز شد. طرح اولیه، شامل دو واحد با پتانسیل تولید برق عظیم بود؛ طرحی که قرار بود بوشهر را از شهری ساحلی به کانون انرژی کشور بدل کند.توقف ناگهانی؛ دههها سکوت در سایهاین حرکت سریع، ناگهان به سکوتی سرد فرو رفت. در دی ۱۳۷۳ شمسی، پس از گذشت نزدیک به دو دهه، فعالیتهای اجرایی توسط پیمانکار آلمانی متوقف شد. این توقف، عملاً ساخت دو واحد نیروگاه را نیمهتمام رها کرد و سازههای بتنی در برابر آفتاب سوزان بوشهر باقی ماندند؛ خاطرهای از یک پروژه رها شده.
بازگشت از خاکسترهای جنگ سرد
این توقف طولانی ادامه نیافت. در شهریور ۱۳۷۷، با انعقاد قراردادی جدید با شرکت روسی اتمسترویاکسپورت، فصل دیگری از این داستان آغاز شد. این بار تمرکز بر تکمیل واحد یکم بود. پروسه طولانی بازبینی، ایمنسازی و تکمیل تجهیزات، دههها به طول انجامید. سرانجام، پس از ۴۰ سال انتظار و فراز و نشیبهای سیاسی و فنی، واحد اول در سالهای پایانی دهه هشتاد شمسی به بهرهبرداری رسید. این واحد، با مشخصات فنی پیشرفته، ظرفیتی در حدود ۱۰۲۴ مگاوات برق تولید میکند. این عدد، یک تحول بنیادین در تأمین انرژی منطقه بود و نقطه عطفی برای پایان دادن به محدودیتهای برقی بود که پیشتر در روایت ابتدایی به آن اشاره شد.روشنایی و رفاه در برابر سایه نگرانیپس از ۴۰ سال انتظار، آن محفظههای بتنی عظیم، سرانجام سرچشمه جریانی شدند که سیمها را در خانهها و کارخانههای جنوب به حرکت درآوردند. واحد یکم نیروگاه بوشهر با ظرفیت اسمی ۱۰۲۴ مگاوات برق، به معنای واقعی کلمه، سهم قابل توجهی از انرژی مورد نیاز کشور را تأمین کرد و به طور خاص، بار سنگینی را از دوش شبکه برق کشور برداشت.تأثیر حضور این نیروگاه بر زندگی روزمره، دو جنبه اصلی داشت: تأمین پایدار انرژی و تغییر چهره اقتصادی منطقه.
تولید بیش از ۷۱ میلیارد کیلوواتساعت برق
رضا بنازاده، رئیس نیروگاه اتمی بوشهر در روز ۲۰ فروردین ماه روز صنعت هستهای در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری فارس فعالیت این نیروگاه را اینگونه روایت میکند: سال گذشته، سالی بسیار موفق برای نیروگاه اتمی بوشهر در حوزه تولید برق بود و این نیروگاه توانست در اوج مصرف تابستانه و زمستانه، برق را بهصورت مستمر، ایمن و پایدار تولید و به شبکه سراسری تزریق کند.او این موفقیت را مدیون فضل الهی و تلاش شبانهروزی نیروهای متخصص نیروگاه میداند و عنوان میکند که برنامهریزیها بهگونهای انجام شده است که نیروگاه اتمی بوشهر در ماههای تیر و مرداد نیز در مدار تولید باقی بماند و نقش مؤثری در تأمین برق پیک مصرف تابستانه ایفا کند.بنازاده به درخواست شبکه برق کشور میپردازند و میگوید: در حال فراهمسازی شرایط لازم برای بهرهبرداری مؤثر، مطمئن، ایمن و پایدار نیروگاه در ماههای اوج مصرف هستیم و از فرصتهای موجود برای افزایش آمادگی عملیاتی استفاده میکنیم.رئیس نیروگاه اتمی بوشهر از تولید بیش از ۷۱ میلیارد کیلوواتساعت برق در این نیروگاه خبر میدهد که تنها در سال ۱۴۰۳ حدود ۷ میلیون مگاواتساعت برق در نیروگاه اتمی بوشهر تولید شده و سهم قابلتوجهی در پایداری شبکه برق کشور داشته است.او آینده درخشانی را از پیشرفت پروژههای توسعهای نیروگاه نوید میدهد و میگوید: در جوار واحد نخست، واحدهای دوم و سوم نیروگاه اتمی بوشهر در دست احداث است و با بهرهبرداری از این واحدها، ظرفیت متمرکز نیروگاه به بیش از سه هزار و ۱۰۰ مگاوات افزایش خواهد یافت که تأثیر بسیار مؤثری در پایداری شبکه برق کشور بهویژه در جنوب کشور خواهد داشت.
۶ MB
توسعه اقتصادی و زیرساختی
حضور چنین تأسیسات عظیمی، ناخودآگاه محرک توسعه زیرساختهای منطقه شد. در کنار خود نیروگاه، نیاز به توسعه مسکن، خدمات شهری و نیروی کار ماهر، شتابی نوین به اقتصاد محلی بخشید. این نیروگاه، هرچند یک پروژه متمرکز بود، اما سایهاش بر سر اشتغالزایی غیرمستقیم و ارتقای سطح مهارتهای فنی در استان افتاد.انرژی در سیمها، نگرانی در سایههانیروگاه بوشهر صرفاً یک سازه عظیم بتنی در حاشیه خلیج فارس نیست؛ این نیروگاه، یک واقعیت روزمره است که از طریق سیمهای برق به آشپزخانه، بیمارستان و کارگاههای کوچک منطقه متصل شده است.از کوره گرما تا روشنایی ثابتبرای بسیاری از ساکنان، ورود برق پایدار بوشهر به شبکه سراسری، پایان یک دوره مبارزه روزانه بود؛ در گذشته، نوسانات برق یا قطعیهای مکرر، قلب تپنده کارگاههای کوچک تولیدی و تعمیراتی منطقه را از کار میانداخت. امروز، یک تولیدکننده قطعات پلاستیکی یا یک نجار محلی، میتواند بدون نگرانی از سوختن موتورآلات گرانقیمت، برنامهریزی تولید چند روزه داشته باشد. این یعنی ثبات درآمد و امکان استخدام نیروی کار بیشتر.در بخش درمان، ملموسترین اثر، در بیمارستانها و کلینیکهای محلی دیده میشود. برق پایدار هستهای به معنای اطمینان از عملکرد مداوم دستگاههای دیالیز، ونتیلاتورها و اتاقهای عمل است؛ جایی که هر ثانیه قطعی برق، معنایی جز «خطر جانی» ندارد.تابستان بوشهر به گرمای طاقتفرسای خود مشهور است. تأمین دائمی برق، امکان استفاده مداوم از سیستمهای خنککننده را فراهم کرده است که این خود مستقیماً بر سلامت، بهویژه سالمندان و کودکان، تأثیر مثبت گذاشته است. برق نیروگاه، به معنای حفظ یخچالها، آسایش در شبهای شرجی و امکان زندگی در یک محیط شهری مدرن است.
نقطهگذاری در افق؛ تولد دو واحد جدید
در حالی که واحد نخست نیروگاه با صلابت و پایداری به وظیفه خود ادامه میدهد، چشمانداز بوشهر اکنون به سمت افقی جدید گسترش یافته است. ساخت واحد دوم و سوم، نه یک طرح توسعه ساده، بلکه اعلام آغاز یک دوران نوین در امنیت انرژی ملی است. در این سایت، در کنار سازه باشکوه کنونی، بنیانهای دو سازه سترگ دیگر در حال بنا نهاده شدن است؛ دو برجی که هر یک، نماد ظرفیت تازهای برای تولید برق ایمن، پایدار و پاک خواهند بود. این توسعه، با همت متخصصان و با استفاده از تجربیات گرانبهای واحد یکم، طراحی شده است تا ظرفیت تولید متمرکز منطقه را به بیش از ۳ هزار و ۱۰۰ مگاوات برساند. این اقدام راهبردی، بوشهر را به قلعه انرژی اتمی منطقه تبدیل کرده و ضامن آرامش و پایداری شبکه برق در سالهای پیش رو خواهد بود.پیشرفت واحد ۲ و ۳ نیروگاه هستهای بهلول محبی رئیس کارگاه واحدهای دوم و سوم نیروگاه هستهای بوشهر روند پیشرفت کار را اینگونه روایت میکند: بر پایه برنامهریزیهای ساخت واحدهای دوم و سوم نیروگاه هستهای در بوشهر، از هفته گذشته تجهیزات اصلی و حلقه دوم رآکتور واحد دو را نصب کردیم. این ردیف حلقه بهطول ۱۱ متر و دارای ۱۲ قطعه است که ۴۷ تن وزن دارد؛ تا کنون سه قطعه آن نصب شده و تا ۲۰ روز آینده همه ۱۲ قطعه نصب خواهند شد.او عنوان میکند که این حلقهها بدنه اصلی رآکتور را تشکیل میدهند که این بدنه محفظه، دربرگیرنده و نگهدارنده تجهیزات اصلی نیروگاه اتمی یعنی رآکتور، پمپ مدار اول، مولد بخار و دیگر تجهیزات است و بر پایه بایستههای ایمنی و استانداردهای جهانی در بهرهبرداری از نیروگاههای اتمی ساخته میشود.
برافراشتن ستونهای انرژی آینده
در ظهر یک روز عادی که قرار بود تنها گزارشی فنی باشد، مسعود نصوری مجری واحدهای دوم و سوم نیروگاه هستهای بوشهر، در جمع اصحاب رسانه ایستاد تا فراتر از اعداد و ارقام، پرده از عظمت کار بردارد. او اعلام کرد که کارخانه اتمی ایران، دیگر تنها به افتخار واحد نخست بسنده نکرده است؛ ساخت دو بازوی جدید انرژی کشور در مسیر سخت اما مقتدرانه خود قرار دارد.نصوری با اشارهای دقیق به قلب پروژه، از نصب حلقه دوم دیواره راکتور واحد دوم خبر داد؛ عملیاتی که نشان از جهشی بزرگ در ساختار فیزیکی نیروگاه دارد. او شرح داد که از مجموع دوازده قطعه عظیم ۴۷ تنی، سه قطعه با موفقیت در جایگاه خود مستقر شدهاند و این روند تا ۲۰ روز آینده به پایان خواهد رسید.وی سپس به شرح معماری این سازه پرداخت: این حلقه، نه یک قطعه فلزی ساده، بلکه سپر دفاعی راکتور است؛ حلقهای از فولاد ویژه که با قطر داخلی ۴.۵ متر و ضخامت دیوارههای ۲۵ سانتیمتری، قابلیت تحمل فشاری معادل ۱۷۰ اتمسفررا داراست. این ساختار، که کاملاً منطبق بر استانداردهای سختگیرانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی طراحی شده، ضامن امنیت و پایداری هسته خواهد بود.همگام با نصب این حلقه حیاتی، نبردی مهندسی در جریان است؛ نصب همزمان سیستمهای ایمنی از جمله تله دیگ مذاب و نگهدارنده پایین چاهک راکتور. این تلاشها برای اطمینان از بالاترین سطح ایمنی است.
بر اساس نقشهای که ترسیم شده، زمستان ۱۴۰۴ شاهد استقرار حلقه سوم واحد دوم و آغاز نصب حلقه اول واحد سوم خواهیم بود؛ دو نقطه عطف که خبر از همزمان شدن نبض توسعه میدهد.نصوری تأکید کرد که در این پایگاه سازندگی، بیش از هزار و ۲۰۰ نفر در قالب سه شیفت کاری بیوقفه در تلاشند. افتخار این پروژه ملی آنجاست که ۶۰ درصد از تجهیزات ضروری، نه وارداتی، بلکه محصول دانش و توان شرکتهای داخلی و دانشبنیان کشور است.او نگاهی به خط پایان انداخت: تحقق این نیروگاههای نوین تا پایان برنامه هفتم توسعه یک هدف ملی است. برای آنکه این رؤیا به حقیقت بپیوندد، صدای تأمین بهموقع منابع مالی باید همچون صدای نصب قطعات ۴۷ تنی، رسا و بدون وقفه باشد تا این پروژه عظیم، با همان روندی که امروز شاهد آن هستیم، با موفقیت به بهرهبرداری برسد.موتور محرک رفاه و ثبات منطقهایحضور نیروگاه هستهای بوشهر، فراتر از یک دستاورد مهندسی، به یک کاتالیزور اقتصادی و اجتماعی در جنوب کشور تبدیل شده است. تأثیر این سرازیر شدن انرژی پاک و پایدار، امروز در کوچکترین اجزای زندگی مردم قابل مشاهده است.نیروگاه بوشهر، با ظرفیت ۱۰۲۴ مگاوات خود، به مثابه یک لنگرگاه مطمئن برای شبکه برق عمل میکند و بالاترین سطح از «قابلیت اطمینان» را به ارمغان آورده است.پایان عصر قطعیهای برنامهریزی شدهمهمترین دستاورد ملموس، حذف قطعیهای مکرر است که پیش از این، چرخ اقتصاد منطقه را متوقف میکرد. این پایداری، امکان فعالیت ۲۴ ساعته برای صنایع کوچک و متوسط را فراهم کرده است، بهویژه در حوزه صنایع تبدیلی که نیازمند فرآیندهای گرمایشی و سرمایشی مداوم هستند.
امنیت زیرساختهای حیاتی
در بخش بهداشت و درمان، برق هستهای تضمینکننده بیوقفه عملکرد بیمارستانها است. دستگاههای پیشرفته پزشکی، اتاقهای عمل مجهز به سیستمهای تهویه پیچیده و بانکهای خون، اکنون از یک منبع انرژی غیرقابل جایگزین بهره میبرند که حیات شهروندان را در مقابل نوسانات فصلی حفظ میکند.توانمندسازی نیروی کار و توسعه مهارتهای نوین انرژی هستهای، همراه با خود، فرهنگ دقت و مهارتهای پیشرفته را به منطقه آورده است. ساخت و بهرهبرداری از این نیروگاه، فرصتهای شغلی مستقیمی ایجاد کرده که عمدتاً نیازمند تخصصهای فنی و مهندسی است. این امر منجر به ارتقاء سطح دانش فنی جامعه محلی و تبدیل بوشهر به قطب جدیدی برای تربیت متخصصین صنعت انرژی شده است.
توانمندسازی نیروی کار و توسعه مهارتهای نوین
انرژی هستهای، همراه با خود، فرهنگ دقت و مهارتهای پیشرفته را به منطقه آورده است. ساخت و بهرهبرداری از این نیروگاه، فرصتهای شغلی مستقیمی ایجاد کرده که عمدتاً نیازمند تخصصهای فنی و مهندسی است. این امر منجر به ارتقاء سطح دانش فنی جامعه محلی و تبدیل بوشهر به قطب جدیدی برای تربیت متخصصین صنعت انرژی شده است.توسعه آموزشهای جانبیبرای پشتیبانی از این مجموعه عظیم، نیاز به خدمات جانبی مانند ساختوساز، حملونقل تخصصی، و خدمات رفاهی افزایش یافته است. این رشد، زنجیره تأمین محلی را تقویت کرده و باعث شده تا درآمد سرانه در منطقه افزایش یابد.نماد توسعه و پیشرفت ملینیروگاه بوشهر، دیگر تنها یک تأسیسات فنی نیست؛ بلکه به نمادی هویتبخش برای ساکنان تبدیل شده است که نشاندهنده توانایی کشور در دستیابی به بالاترین سطوح تکنولوژیکی است. این پروژه، حس غرور ملی و اعتقاد به آیندهای متکی بر دانش بومی و همکاریهای بینالمللی موفق را تقویت کرده است.
برآورد پوشش مشترکین
در صنعت برق ایران، معمولاً بر اساس میانگین مصرف هر خانوار و ضریب همزمانی مصرف، میزان پوشش برآورد میشود. با در نظر گرفتن ظرفیت ۱۰۲۴ مگاوات، به طور متوسط، ظرفیت تولیدی هر نیروگاه بزرگ مقیاس در شبکه ایران، میتواند برق مصرفی حدود ۷۰۰ هزاز تا ۸۵۰ هزار مشترک خانگی را در شرایط اوج مصرف (مانند تابستان) تأمین کند. اگر میانگین هر خانوار را ۴ نفر در نظر بگیریم، ظرفیت فعلی نیروگاه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، آسایش انرژی را برای جمعیتی بالغ بر بیش از ۳ میلیون نفر در جنوب کشور تضمین میکند.از آنجایی که این ظرفیت به شبکه سراسری تزریق میشود و در کنار سایر نیروگاههای حرارتی و تجدیدپذیر قرار میگیرد، نقش اصلی آن تبدیل به یک منبع پایه شده است که کمترین نوسان را در طول شبانهروز دارد و این ویژگی، بزرگترین مزیت آن برای حفظ ثبات کلی شبکه است.
نقش هستهای در کاهش آلایندگی
یکی از بزرگترین دستاوردهای نیروگاه هستهای بوشهر، سهم آن در کاهش انتشار گازهای گلخانهای و آلایندههای مخرب در مقایسه با منابع سنتی تأمین انرژی است. نیروگاه بوشهر به عنوان یک منبع تولید برق عاری از احتراق عمل میکند. تفاوت اصلی آن با نیروگاههای حرارتی (گازی یا مازوتسوز) در عدم سوختن مواد فسیلی نهفته است.تاثیر انرژی هستهای بر هوای پاکتأمین ۱۰۲۴ مگاوات برق از طریق واحد اول بوشهر، معادل جلوگیری از تزریق سالانه میلیونها تن گاز گلخانهای (co2) و همچنین هزاران تن آلایندههای سمی به جو منطقه است. این امر مستقیماً بر کیفیت هوای جنوب کشور تأثیر مثبت گذاشته و بار بیماریهای تنفسی ناشی از آلودگی سوختهای فسیلی را کاهش میدهد.نبض تپنده جنوب و سپیدهدمی از جنس اتمنیروگاه بوشهر نه تنها پایداری انرژی را تضمین میکند، بلکه یک «سپر محافظ» در برابر آلودگیهای صنعتی در محیط زیست حساس خلیج فارس و مناطق مسکونی اطراف محسوب میشود. این گزارش نه صرفاً روایتی از فولاد و بتن، بلکه حکایت استقامت و بصیرت ملتی است که در مسیر توسعه، بر نور تکیه کرد و شکسته شدن طلسم ساختوسازهای ناتمام در سالهای دور، با ارادهای پولادین را نشان داد. با این حال ۱۰۲۴ مگاوات نیروی حیاتی به شریانهای جنوب کشور تزریق شده است، نیرویی که امروز با ثبات خود، نبض تپنده زندگی بیش از سه میلیون نفر در تاروپود روزمره را تضمین میکند.
اینجا، جایی است که آسمان صاف میماند. این نیروگاه، با تنفس پاک و صفر بودن آلایندههای فسیلی، سپر محافظی نامرئی را در برابر آلودگیهای عصر صنعت بر فراز خلیج فارس و دشتهای پهناور ایران گسترده است؛ این میراثی است که برای نسلهای آینده به جا میماند.و همانطور که در گفتههای مدیریتی شنیدیم، این تنها آغاز راه است. واحد دوم و سوم در انتظار است تا قامت بلند این مجتمع هستهای سه برابر شود و «سپر دفاعی نامرئی» محیط زیست فردا، محکمتر و گستردهتر گردد.در نهایت، انرژی هستهای بوشهر، داستانی است از تضمین استقلال انرژی؛ داستانی که ثابت میکند ایران، با تکیه بر دانش بومی و همکاریهای بینالمللی، میتواند مسیر خود را در جادههای دشوار پیشرفت، با اتکا به منبعی پایدار و قدرتمند بپیماید.
10:06 - 4 دی 1404
نظرات کاربران








