بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائيل، روز چهارشنبه در مراسم فارغالتحصیلی خلبانان نیروی هوایی این کشور گفت اسرائيل در حال رصد تحرکات حماس، حزبالله و ایران برای بازتسلیح است و در صورت لزوم اقدام خواهد کرد.
به گزارش وال استریت ژورنال، وزیر دفاع اسرائيل و فرمانده نیروی هوایی این کشور نیز در همین مراسم گفتند اسرائيل برای جلوگیری از شکلگیری تهدیدهای جدید وارد عمل خواهد شد.
نتانیاهو گفت: «ما به دنبال درگیری نیستیم، اما چشمانمان به روی هر خطر احتمالی باز است.»
سفر نتانیاهو به آمریکا و پرونده ایران
این اظهارات در حالی مطرح میشود که نتانیاهو خود را برای سفر به ایالات متحده و دیدار پایان سال با دونالد ترامپ آماده میکند. به گفته یک مقام اسرائيلی، ارزیابی اسرائيل از پیشرفت ایران در برنامه موشکهای بالستیک و احتمال اقدام نظامی بیشتر، از محورهای اصلی گفتوگوی دو طرف خواهد بود.
با این حال، مشخص نیست دولت ترامپ چگونه با احتمال حملات تازه اسرائيل علیه ایران برخورد خواهد کرد؛ آنهم در شرایطی که واشنگتن از اسرائيل میخواهد توافق آتشبس در غزه با میانجیگری آمریکا را تثبیت کند و تنشها با دولت جدید سوریه را کاهش دهد.
ترامپ بارها گفته است حملات هوایی آمریکا به تاسیسات کلیدی ایران در تابستان امسال، برنامه هستهای ایران را نابود کرده و راه را برای صلح منطقهای هموار ساخته است. با این حال، مقامهای آمریکایی بهطور غیرعلنی نارضایتی خود را از آمادگی اسرائيل برای توسل دوباره به نیروی نظامی ابراز کردهاند. ترامپ نسبت به بازسازی تاسیسات هستهای ایران هشدار داده، اما بهطور مشخص درباره برنامه موشکی ایران موضعگیری نکرده است.
سخنگوی کاخ سفید، آنا کلی، در پاسخ به این پرسش که آیا دولت آمریکا از حمله اسرائيل بهدلیل برنامه موشکی ایران حمایت میکند یا نه، گفت: «همانطور که رئیسجمهور ترامپ گفته است، اگر ایران به دنبال دستیابی به سلاح هستهای برود، آن سایت هدف حمله قرار میگیرد و پیش از نزدیک شدن به این هدف نابود خواهد شد.»
نیاز اسرائيل به چراغ سبز واشنگتن
هرگونه حمله اسرائيل به ایران، دستکم به موافقت ضمنی واشنگتن نیاز دارد؛ چرا که اسرائيل برای دفاع در برابر موشکهایی که ایران احتمالا در پاسخ شلیک خواهد کرد، به کمک آمریکا احتیاج دارد.
به گزارش وال استریت ژورنال، حمله به ایران بهدلیل برنامه موشکهای بالستیک، بهمعنای سختتر شدن خطوط قرمز اسرائيل در قبال تهران خواهد بود. زمانی که اسرائيل در ماه ژوئن حمله غافلگیرکننده خود را آغاز کرد، هدف اصلی برنامه هستهای ایران بود؛ برنامهای که تلآویو آن را تهدیدی وجودی میداند.
هرچند اسرائيل نابودی سلاحهای متعارف دوربرد ایران را نیز از اهداف جنگ ۱۲ روزه اعلام کرده بود و پس از آن هشدار داد هرگونه تلاش ایران برای بازسازی برنامه هستهای یا موشکی، با حمله مواجه خواهد شد. اما کشیدن خط قرمز روی موشکها، احتمال جنگی دیگر را در سال آینده بهطور قابل توجهی افزایش میدهد.
تغییر دکترین امنیتی اسرائيل
دنی سیترینوویچ، رئیس پیشین بخش ایران در اطلاعات نظامی اسرائيل و پژوهشگر ارشد ایران در مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائيل، میگوید: «اسرائيل هرگز بهخاطر بازسازی توان متعارف وارد جنگ نشده است. این یک نخستین بار خواهد بود. ما خودمان را مجبور میکنیم خط قرمزی را حفظ کنیم که ما را دوباره به حمله وادار خواهد کرد.»
او میافزاید این تغییر بخشی از دکترین جدید امنیت ملی اسرائيل پس از حملات غافلگیرکننده حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ است؛ دکتریتی که بر اساس آن اسرائيل در برابر تهدیدهای احتمالی درنگ نخواهد کرد.
نگاه ایران به موشکها و وضعیت منطقه
کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نیز نسبت به برنامه موشکی ایران نگران هستند. اما ایران که نیروی هوایی موثری ندارد، موشکها را ستون اصلی دفاع خود میداند؛ بهویژه پس از آنکه برنامه هستهای و متحدان منطقهایاش، از جمله حزبالله و حماس، در جریان دو سال جنگ با اسرائيل بهشدت تضعیف شدهاند.
تحلیلگران میگویند ایران در حال تلاش برای احیای توان تولید موشک است، در حالی که با احتیاط بیشتری به سراغ سایتهای کلیدی هستهای خود میرود.
ایران پس از چندین دور حملات اسرائيل که موشکها، سکوهای پرتاب و تجهیزات تولید سوخت جامد را هدف قرار داد، با خسارتهای سنگینی مواجه شده است.
تحریمها و نشانههای بازسازی
اوایل دسامبر، نیروهای ویژه آمریکا یک کشتی را در اقیانوس هند متوقف کردند و محمولهای از تجهیزات مرتبط با امور نظامی را که از چین به مقصد ایران در حرکت بود، ضبط کردند. بهطور جداگانه، وزارت خزانهداری آمریکا ۳۲ فرد و نهاد در اروپا، خاورمیانه و آسیا را بهدلیل حمایت از تولید موشکهای بالستیک و پهپادهای ایران تحریم کرد.
تصاویر ماهوارهای شرکت پلنت لبز نشان میدهد ایران در حال بازسازی سایتهای تولید موشک است که در حملات قبلی اسرائيل هدف قرار گرفته بودند. سام لیر، پژوهشگر مرکز مطالعات منع اشاعه جیمز مارتین، میگوید در صورت بازگشت کامل این تاسیسات به ظرفیت عملیاتی، ایران میتواند ماهانه صدها موشک تولید کند.
او میگوید شواهد نشان میدهد ایران احتمالا تولید موشکهای جدید را آغاز کرده، اما دادهها برای نتیجهگیری قطعی کافی نیست. «به نظر میرسد ایران بخشی از توان تولید موشک خود را بازسازی کرده، اما هنوز به سطح قبلی نرسیده است.»
هشدارهای رسانهای و سیاسی
رسانههای اسرائيلی و آمریکایی در هفتههای اخیر مملو از هشدارهای تحلیلگران، اندیشکدهها و سیاستمداران درباره تلاش ایران برای بازتسلیح بودهاند.
الی کوهن، وزیر انرژی اسرائيل و عضو حزب لیکود، این هفته گفت: «نکته اصلی شش ماه پیش فقط این نبود که توان این برنامهها را بهشدت تضعیف کردیم، بلکه این بود که تابوی حمله به ایران شکسته شد. پیام به ایران روشن است: اگر تلاش کنید برنامه هستهای یا موشکی را بازسازی کنید، اسرائيل حمله خواهد کرد.»
سناتور لیندزی گراهام نیز پیش از دیدار با نتانیاهو در اورشلیم گفت: «نمیتوانیم اجازه دهیم ایران دوباره وارد چرخه تولید موشکهای بالستیک شود.»
ارزیابی خطر حمله پیشدستانه
ایران سال گذشته موجهای سنگینی از حملات موشکی را علیه اسرائيل انجام داد که در چارچوب تشدید تنشهای متقابل دو طرف بود. این حملات در برخی مناطق از سامانههای دفاعی اسرائيل عبور کرد و در جنگ تابستان امسال نیز موشکهای ایران تلفات بیشتری برجای گذاشتند، اما آسیب راهبردی جدی وارد نکردند.
اسرائيل نگران است که ایران در سالهای آینده بتواند هزاران موشک تولید کند؛ حجمی که هر سامانه دفاعی را از پا در میآورد. نتانیاهو این هفته بهطور ضمنی به نگرانی از احتمال حمله پیشدستانه ایران اشاره کرد.
با این حال، تحلیلگران میگویند احتمال حمله پیشدستانه ایران بسیار کم است، چرا که حکومت ایران همچنان از جنگ اخیر تضعیف شده و با بحرانهای داخلی متعددی، از جمله کمبود شدید آب و سقوط ارزش پول ملی، دستوپنجه نرم میکند. تهران همچنین از تحریک مستقیم آمریکا پرهیز دارد.
نگاه نهایی مقامهای امنیتی
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بینالمللی بحران، میگوید ایران بازسازی توان موشکی را در اولویت قرار داده تا هزینه هر حمله آینده اسرائيل را افزایش دهد. او میافزاید: «احتمال حمله پیشدستانه ایران نزدیک به صفر است. ایرانیها دریافتهاند همانطور که حریم هواییشان آسیبپذیر است، اسرائيل هم آسیبپذیر است.»
تحلیلگران امنیتی میگویند نگاه اسرائيل به حمله، تحت تاثیر این ارزیابی است که پنجرهای کوتاه وجود دارد؛ زمانی که توان موشکی ایران هنوز تضعیف شده، پدافند هواییاش ضعیف است و حکومت با بحرانهای داخلی روبهروست.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
امیر آویوی، مقام ارشد پیشین دفاعی اسرائيل، میگوید: «ما نمیخواهیم صبر کنیم تا آنها قویتر شوند و بعد به ما حمله کنند. باید همین حالا و در زمانی که ضعیف هستند و مسیر هوایی باز است، با این تهدید برخورد کنیم.»
